کوهنوردی یک ورزش جذاب و روحیه‌بخش است، که البته می‌تواند حسابی خطرناک باشد. حتی در کوهستان‌های نسبتا بی‌خطر که کودکان و بزرگسالان با هم به آن جا می‌روند، خطر آسیب هیچوقت به صفر نمی‌رسد. بزرگ‌ترین خطری که کوهنوردان را تهدید می‌کند، نابلدی‌ست. کوه به خودی خود خطرناک نیست، اما وقتی بدون آگاهی و مهارت شروع به بالا رفتن از آن کنید، قطعا برای شما خطرناک خواهد بود.
این موضوع اما، به معنای آن نیست که نباید به سمت کوهنوردی بروید یا از کوهستان به صورت کلی دوری کنید! مهم‌ترین کار، آگاهی پیدا کردن از خطرات و بعد آماده شدن برای احتمالات است. در این مطلب، چند نکته بسیار مهم برای حفظ امنیت در کوه را با هم مرور می‌کنیم، تا این ورزش را با آرامش و در کم‌خطرترین حالت ممکن تجربه کنیم!
این محتوا ترجمه شده مقاله ای از وبسایت ایران امیز می باشد. برای مشاهده نسخه اصلی مقاله اینجا کلیک کنید.
«خطر» برای بسیاری از ما، یعنی حالتی غیر از حالت عادی محیط، و جایی که شرایط به هم می‌ریزد. این حالت معمولا ناگهانی‌ست و همراه با آسیب، و البته در بسیاری از مواقع غیرقابل پیش‌بینی. خطرات کوهنوردی هم اغلب قابل پیش‌بینی نیستند، و همه چیز وابسته به عملکرد خود فرد در کوه خواهد بود. پس تنها کاری که می‌توانیم انجام بدهیم، این است که خطرات را بشناسیم، از احتمالات مختلف آگاه شویم و خودمان را برای آن‌ها آماده کنیم.
خطرات کوهنوردی چه چیزهایی هستند؟
چالش‌ها و خطرات کوهنوردی را می‌توانیم در این دو دسته‌بندی، بشناسیم:
- خطرات طبیعی (که ریشه در عوامل محیط زیستی دارند)
- خطرات مصنوعی (خطرات ناشی از حضور انسان)
بیایید پنج مورد از چشمگیرترین خطرات کوهستان را با هم بررسی کنیم:
۱. خطر سقوط
اولین و مهم‌ترین ریسک ایمنی در کوهستان، سقوط است. در هنگام کوهنوردی، افتادن از فاصله بیشتر از ۱.۵ متر می‌تواند به شما آسیب جدی زده، و اگر این فاصله به ۶ متر برسد ممکن است حتی تهدید جانی به همراه داشته باشد. اما چطور می‌توانیم جلوی سقوط را بگیریم؟ با آمادگی روحی و تقویت مهارت جهت‌یابی، در کنار آمادگی جسمانی.
همچنین مهم است که محدودیت‌های خود و مسیر را بدانید و به مسیر مسلط باشید. توصیه ما برای کنترل این ریسک، به همراه داشتن کلاه ایمنی از ابتدای شروع مسیر است. در کوهستان، خیلی از اوقات ممکن است به «نقاط سقوط» یا Fall Zoneها برسید (نقاطی که هیچ عامل حفاظتی ندارید و افتادن مساوی با مرگ است). در این نقاط ابزارها به کمک شما می‌آیند، پس حتما ابزار و وسایل ایمنی خود را چک کنید و قبل از شروع صعود، از کار کردن آن‌ها مطمئن شوید.
خواندن توضیحات و شناختن مسیر، استفاده از تجربیات کوهنوردان باتجربه و تمرین در مسیرهای آسان، کنترل ذهنی و جسمی شما را در کوهستان‌های دشوار بالا خواهد برد.
۲. خطر سقوط بهمن
دومین خطر کوهنوردی، بهمن و ریزش آن روی افراد است. گاهی تکه‌های یخ و برف بزرگ (به دلایل مختلف) از ارتفاعات جدا شده و با سرعتی تا ۳۰۰ کیلومتر بر ساعت، به پایین میفتند. چنین یخ بزرگ و خطرناکی می‌تواند هر کوهنورد حرفه‌ای را زنده زنده دفن کند، یا حتی موجب خفگی زیر بهمن شود.
برای مقابله با این خطر باید برنامه‌ریزی صحیح داشته باشید، یعنی کوهستان‌هایی با ریسک بهمن را بشناسید. همچنین مهم است که برای ریکاوری خودتان یک مجموعه اقدامات و پیش بینی‌ها را در نظر بگیرید، یعنی ابزارهای حرفه‌ای تهیه کرده و با هم‌تیمی‌های خود هم خطر را در میان بگذارید.
به یاد داشته باشید که بهمن کاملا از دست ما خارج و غیر قابل پیش‌بینی‌ست، و باید تا حد امکان از کوه‌هایی که سابقه ریزش برف داشته‌اند دور بمانید.
۳. تغییرات ناگهانی هوا
سومین خطر و توصیه ایمنی، تغییرات ناگهانی آب و هواست. اتفاقاتی مانند طوفان، بارش و تابش شدید آفتاب می‌توانند مسیر شما را دچار خطر و چالش کنند. پس حتما پیش‌بینی‌های آب و هوا را در نظر بگیرید و از تجربه افراد در آب و هوای خطرناک استفاده کنید. در ارتفاعات، طوفان تا حد زیادی غیر قابل پیش‌بینی است و هیچ کاری به جز برنامه‌ریزی پیشگیرانه از افراد برنمی‌آید. بعد از به دست آوردن اطلاعات دقیق از هوا، وسایل لازم برای آن را با خود ببرید.
۴. کمبود اکسیژن و بیماری در ارتفاع
خطر بعدی، کمبود اکسیژن در ارتفاعات زیاد است. هرچه بیشتر رو به قله بروید، ریسک بیماری و بی‌حالی به دلیل کاهش اکسیژن بیشتر می‌شود. علائم این بیماری سرگیجه، فرسودگی، نشانه‌های سرماخوردگی، ضعف بدنی و روحی هستند. برای غلبه بر این مشکل، راه را به صورت مقطعی بروید و برای خواب به ارتفاعات پایین‌تر برگردید. سرعت صعود را ملایم نگه دارید و البته برنامه‌ها را کمی آرام‌تر. همچنین می‌توانید مخزن اکسیژن برای مواقع ضروری با خود داشته باشید.
۵. افتادن در شکاف‌های کوه
مراقب باشید که در هنگام صعود در یخچال‌های طبیعی و شکاف‌های کوه (با عمق چند هزار متری) سقوط نکنید. این شکاف‌ها در قلب کوه هستند و معمولا کمتر از یک متر عرض دارند، با یک لایه نازک یخ پوشانده شده‌اند و ممکن است در نگاه اول متوجه آن‌ها نشوید.
برای مدیریت و عبور از شکاف‌ها، حتما باید آموزش حرفه‌ای ببینید و نقشه کوه را هم قبل از شروع کار چک کنید.
کوهنوردی در چه مواقعی خطرناک‌تر است؟
- تغییرات ناگهانی آب و هوا
- مخالفت و بروز چالش بین اعضای تیم
- مشخص نبودن برنامه تیم
- پیگیری برنامه‌های شخصی به جای هدف کلی گروه
- نداشتن اهداف مشخص
- پیچیدگی شرایط و بی‌ثباتی محیط اطراف
- شک و تردید در اعضای تیم
از طرف دیگر، شناخت ریسک می‌تواند با انجام این موارد، کوهنوردی را برای شما ساده‌تر کند:
- درک صحیح از شرایط حاکم بر گروه
- بازگشت آرامش به گروه
- پیدا کردن نقاط کور در مسیر
- آمادگی برای روبرویی با موانع
- اولویت‌بندی و برنامه‌ریزی برای رسیدن به اهداف
خطرات کوهنوردی در زمستان
بد نیست بدانید که کوهنوردان میان‌رده، بیشترین حوادث را در فصل زمستان تجربه می‌کنند. افراد آماتور معمولا در این شرایط به سراغ کوه نمی‌روند، و فصل‌های گرم‌تر را برای صعود انتخاب می‌کنند. حرفه‌ای‌ها اما امنیت خود را به خطر نمی‌اندازند، و اگر در شرایط خطرناک قرار بگیرند، با ابزار و دانشی که دارند، نجات پیدا خواهند کرد. اگر در فصل‌های سرد کوهنوردی می‌کنید، با این نکات از خود محافظت کنید:
- توجه کامل به لایه‌بندی لباس: یک لایه زیرین بپوشید و بعد با لباس‌های لایه‌لایه روی آن، خودتان را گرم نگه دارید.
- همراه بردن لباس اضافه: به همراه داشتن ژاکت یا کاپشن اضطراری می‌تواند جان شما را در سرمای شدید نجات بدهد.
- خشک نگه داشتن بدن: حتما لباس‌هایی بپوشید که ضد عرق هستند و رطوبت را در خود نگه نمی‌دارند.
- توجه به دست: با دستکش‌های حرفه‌ای، دستتان و در نتیجه بدنتان را گرم نگه دارید.
- پیش‌بینی آب و هوا: اگر در ابتدای صعود باد را حس می‌کنید، حتما در ارتفاعات بالاتر اوضاع هوا بد است. حتما بیشتر لباس بپوشید و احتیاط کنید.
- محافظت از سر و گردن: بخش بزرگی از گرمای بدن از طریق سر و گردن از دست می‌رود، پس خوب آن‌ها را بپوشانید.
- آب کافی: به مقدار مناسبی آب گرم با خودتان ببرید تا دمای بدن حفظ شده و کم‌آب نشود.
- تغذیه مناسب: خوراکی و غذا به مقدار کافی، در قسمت‌های قابل دسترس کوله پشتی بگذارید. این طوری در هر لحظه‌ای می‌توانید گرسنگی خود را رفع کرده و به مسیر ادامه بدهید. این خوراکی‌ها باید سیرکننده اما سبک باشند.
توصیه‌های ایمنی
- برای مدیریت خطرات کوهستان، حتما کیت کمک‌های اولیه با خود ببرید.
- گوشی موبایل، قطب‌نما، دستگاه جهت‌یاب و چراغ قوه را در جیب‌های کوله پشتی بگذارید.
- در صورت بروز حادثه، به اعضای حرفه‌ای گروه اطلاع بدهید و اگر آنتن دارید، به اورژانس تلفن کنید.
- تصمیم را بر اساس شرایطی که در آن هستید بگیرید، نه شرایط ایدئال.
- موقعیت‌های خطرناک را از قبل پیش‌بینی کنید و برایشان برنامه داشته باشید.
- در هنگام بروز خطر آرام بمانید و دیگران را هم به آرامش دعوت کنید.
حرف آخر این که کوهنوردی با وجود شرایط غیرقابل پیش‌بینی و خطراتش، هنوز هم ورزشی جذاب است که می‌تواند ارتباط شما را با طبیعت برقرار کند. چالش در کنترل شرایط، نیروهای طبیعی مثل باد و بهمن و البته فاصله از زمین، همان چیزهایی هستند که با وجود ایجاد خطر، بالا رفتن از کوه را دلنشین و خاص می‌کنند. اگر خوب آماده باشید و قبل از شروع صعود به اندازه کافی تمرین کنید، می‌توانید خطر را کاهش داده و یک کوهنوردی ارام داشته باشید.
