مهم ترین مواد مغذی که کمبود یا فقدان آن ها در بچه های کم وزن سلامت آن ها را به خطر می اندازد، کلسیم، روی، آهن، ویتامین B6، منیزیم و ویتامین A است. در واقع اگر کودکی این مواد مغذی و ویتامین ها را در رژیم غذایی خود داشته باشد دچار کم وزنی و سوءتغذیه نمی شود.
کلسیم برای رشد استخوانی و دندانی کودک بسیار مفید است و بچه های کم وزن اغلب مشکلات دندانی دارند. این مشکل بر غذا خوردن آن ها هم تاثیر می گذارد و در واقع این بچه ها وارد چرخه معیوب می شوند. مصرف مواد غذایی کلسیم دار و برطرف شدن مشکلات دندانی کودک برای خوردن غذاهای سالم می تواند کمبود کلسیم بدن آن ها را رفع کند. کلسیم همان طور که می دانید در شیر به وفور یافت می شود. روی به این خاطر اهمیت دارد که کمبود آن باعث کاهش حس چشایی کودک می شود، در واقع کودکی که از کمبود روی رنج می برد از کاهش حس چشایی و کمبود ترشح بزاق هم در عذاب است. اغلب بچه های کم خور به علت کمبود روی تمایلی به خوردن غذا ندارند، ترشح بزاق شان کم است و به اصطلاح غذا به دهانشان خوشمزه نیست. بنابراین برطرف کردن کمبود روی با استفاده از مکمل بر اساس سن و دوز مورد نیاز او می تواند اشتهای کودک را برگرداند. روی در سن زیر ۳ سالگی نیز اهمیت فوق العاده ای دارد زیرا بر یادگیری شناختی کودک تاثیر چشمگیری دارد.
کمبود آهن نیز یکی دیگر از مشکلات کودکان کم وزن است. خوب است بدانید فقر آهن فقط کم خونی به بار نمی آورد بلکه به مشکلاتی نظیر تمرکز نداشتن، اختلال در یادگیری و حافظه منجر می شود. در تحقیقات مشخص شده است بچه هایی که از فقر آهن رنج می برند بیشتر از همسالان خود از مدرسه غیبت می کنند و یا به فرار از مدرسه تمایل بیشتری دارند. البته کم خونی هم به جای خود اهمیت زیادی دارد و کمبود آهن، ویتامین B12-B6 و اسید فولیک هر یک می توانند کم خونی را به وجود آورند، ویتامین B6 روی اشتها تاثیرگذار است و از ویتامین هایی است که معمولا بچه ها خوب دریافت نمی کنند.این متخصص تغذیه با اشاره به اهمیت منیزیم در کنار کلسیم و ویتامین B6 که برای رشد استخوانی لازم است، می گوید: منیزیم هم یکی از مواد مغذی است که بچه ها باید از سبزیجات پررنگ دریافت کنند و معمولا به میزان کافی دریافت نمی کنند. مکمل های موجود در بازار علاوه بر کلسیم و روی دارای منیزیم هم هستند زیرا بدن کودکان به شدت به این ماده مغذی نیاز دارد. ویتامین A را که همه ما برای تقویت بینایی می شناسیم در مورد بچه ها اهمیت فوق العاده ای دارد زیرا به تقویت سیستم ایمنی آن ها منجر می شود. حتما دیده اید بچه های کم وزن اغلب دچار عفونت های مزمن و بیماری های مکرر می شوند، تب می کنند و علت اصلی این بیماری ها ضعف سیستم دفاعی بدن ناشی از سوءتغذیه است. ویتامین A آن چنان در تقویت سیستم ایمنی نقش دارد که طبق بررسی ها حتی مبتلایان به HIV مثبت که ویتامین A بیشتری مصرف می کردند از HIV مثبت هایی که این ویتامین را دریافت نکرده بودند، عمر بیشتری داشتند. این تحقیق نشان می دهد ویتامین A تا چه اندازه در تقویت سیستم ایمنی بدن تاثیر دارد و مادران باید مواد غذایی حاوی ویتامین A، مانند جگر، گوشت، تخم مرغ و شیر را در رژیم غذایی کودک بگنجانند.
از طرف دیگر امگا۳ و امگا۶ هم از اسیدهای چرب ضروری است که زیر ۲ سال حتما باید به کودک خورانده شود این اسیدهای چرب غشای نورون ها را تشکیل می دهند. اگر در دوران کودکی سلول عصبی سالم باشد و زیر ۲ سال درست تشکیل شود، تا آخر عمر کودک سلول های عصبی سالمی خواهد داشت. سلول های عصبی سالم توانایی فکری کودک را بالا می برند بنابراین تا سن ۲ سالگی توصیه اکید ما مصرف مکمل های امگا۳ و امگا۶ توسط مادر است تا از طریق شیر به کودک برسد. درباره سایر روغن ها هم خوب است متذکر شویم که بهتر است خانواده ها از تمامی روغن های موجود در بازار استفاده کنند مثل روغن آفتاب گردان، کنجد، کانولا، بادام زمینی، زیتون و ... و این روش بسیار بهتر از استفاده از یک روغن خاص در تمام طول سال است.
در مشاهده یک کودک کم وزن، اول باید کم وزنی را ریشه یابی کرد و سپس درمان را آغاز کرد. اغلب بهترین شیوه درمانی برطرف کردن کمبود آهن و روی کودک است تا کودک به اشتها بیاید. سپس رژیم غذایی سالم دارای پروتئین، چربی کافی و کربوهیدرات به میزان لازم توصیه می شود، در کنار آن سبزیجات و میوه ها هم پیشنهاد می شود.وی درباره گرسنگی سلولی که یکی از دلایل سوءتغذیه کودکان ایرانی ذکر شده، توضیح می دهد: گرسنگی سلولی زمانی رخ می دهد که میزان قند خون در بدن به حد نرمال نمی رسد. به عبارتی سلول حداقل میزان قندی را که باید دریافت کند، دریافت نمی کند. توصیه این است که کودک وقتی از خواب بیدار می شود باید در مدت ۴۵ دقیقه صبحانه اش را بخورد، قند خون سپس به حد نرمال می رسد و متابولیسم بدن تنظیم می شود. نخوردن صبحانه در کودکان یکی از بزرگ ترین مشکلات است و سوءتغذیه بچه ها هم گاه از این مسئله ناشی می شود. بنابراین بهتر است به توصیه گذشتگان که می گفتند « صبحانه ات را خودت بخور» عمل کنیم و حتی به بچه ها صبحانه بدهیم تا در طول روز بتوانند سایر وعده های غذایی را هم کامل بخورند.
منبع: روزنامه سلامت
