تأثیرات IVF روی مادر و نوزاد
لقاح آزمایشگاهی یا IVF یکی از روش‌های پیشرفته‌ایه که به زوج‌هایی که مشکل ناباروری دارن کمک می‌کنه. با اینکه این روش تونسته خیلی از خانواده‌ها رو صاحب فرزند کنه، اما یه سری نگرانی‌هایی هم درباره تأثیراتش روی مادر و نوزاد وجود داره.
توی این مقاله می‌خوایم بررسی کنیم که IVF چه اثراتی روی سلامت مادر و جنین داره و چقدر این نگرانی‌ها علمی هستن.
تأثیرات IVF روی مادر
۱. عوارض داروهای هورمونی
قبل از اینکه تخمک‌گذاری انجام بشه، خانم‌ها باید داروهای هورمونی مثل FSH (هورمون محرک فولیکول) و LH (هورمون لوتئینی‌کننده) مصرف کنن تا تخمدان‌هاشون تخمک بیشتری تولید کنه. این داروها ممکنه باعث یه سری عوارض بشن، مثل:
- سندرم تحریک بیش‌ازحد تخمدان (OHSS): اگه شدید باشه، می‌تونه باعث ورم تخمدان، تجمع مایعات توی شکم و حتی لخته خون بشه. البته موارد شدید فقط توی ۱ تا ۲ درصد از IVFها دیده میشه.
- نفخ، تهوع و درد شکمی: به خاطر تغییرات هورمونی به وجود میاد و معمولاً بعد از یه مدت برطرف میشه.
۲. خطرات مربوط به برداشت تخمک
فرآیند گرفتن تخمک از تخمدان معمولاً بی‌خطره، اما ممکنه این مشکلات ایجاد بشه:
- عفونت
- خونریزی خفیف
- آسیب به اندام‌های اطراف (خیلی نادره)
۳. افزایش احتمال بارداری چندقلویی
اگه بیش از یه جنین به رحم منتقل بشه، احتمال دوقلوزایی یا حتی سه‌قلوزایی بیشتر میشه. این اتفاق ممکنه باعث بشه که:
- ریسک زایمان زودرس و دیابت بارداری افزایش پیدا کنه.
- بارداری سخت‌تر بشه و مادر به مراقبت‌های ویژه نیاز داشته باشه.
۴. استرس و مشکلات روحی
IVF یه پروسه زمان‌بر و پرهزینه‌ست که می‌تونه تأثیرات روحی زیادی داشته باشه، از جمله:
- استرس و اضطراب: مخصوصاً به خاطر نامشخص بودن نتیجه و تعداد دفعاتی که شاید لازم باشه تکرار بشه.
- افسردگی: تحقیقات نشون دادن زنانی که IVF انجام میدن، در صورت ناموفق بودن درمان، بیشتر در معرض افسردگی قرار می‌گیرن.
- تغییرات خلقی: به خاطر مصرف داروهای هورمونی ممکنه تحریک‌پذیرتر بشن.
۵. عوارض طولانی‌مدت روی سلامت مادر
تحقیقات درباره تأثیرات طولانی‌مدت IVF روی مادر هنوز ادامه داره، ولی بعضی مطالعات نشون دادن که:
- احتمال خیلی کمی برای افزایش خطر سرطان تخمدان وجود داره، اما هنوز قطعی نیست.
- ممکنه خطر مشکلات قلبی در مادران مستعد بیماری‌های قلبی بیشتر بشه.
- میزان سزارین توی بارداری‌های IVF بیشتره، که ممکنه باعث طولانی‌تر شدن دوران نقاهت بشه.
تأثیرات IVF روی نوزاد
۱. احتمال زایمان زودرس و وزن کم هنگام تولد
تحقیقات نشون میدن که نوزادان حاصل از IVF نسبت به نوزادانی که به‌طور طبیعی باردار میشن، کمی بیشتر در معرض زایمان زودرس و وزن کم هنگام تولد قرار دارن. این مسئله ممکنه به چند دلیل باشه:
- مشکلات ناباروری پدر و مادر که دلیل اصلی استفاده از IVF بوده.
- بارداری چندقلویی که معمولاً توی IVF بیشتر اتفاق میفته.
- شرایط رشد آزمایشگاهی جنین قبل از انتقال به رحم.
۲. افزایش احتمال برخی ناهنجاری‌های مادرزادی
بعضی تحقیقات نشون دادن که نوزادانی که از طریق IVF به دنیا میان، احتمال ابتلا به برخی نقایص مادرزادی‌شون کمی بیشتره.
- مشکلات قلبی و شکاف کام از جمله مواردی هستن که گزارش شدن.
- با این حال، خیلی از این مشکلات ممکنه بیشتر به سن والدین و عوامل ژنتیکی مرتبط باشه تا خود IVF.
۳. تأثیرات احتمالی بر سلامت درازمدت
تحقیقات در حال بررسی این موضوع هستن که آیا IVF می‌تونه تأثیر طولانی‌مدتی روی سلامت بچه‌ها داشته باشه یا نه. بعضی یافته‌ها شامل:
- احتمال کمی برای فشار خون بالاتر در بچه‌های IVF وجود داره.
- برخی مطالعات نشون دادن که این بچه‌ها کمی بیشتر در معرض مشکلات متابولیکی مثل چاقی و مقاومت به انسولین هستن.
- اما از نظر رشد شناختی و مغزی، تفاوت خاصی با بقیه بچه‌ها ندارن.
۴. رشد ذهنی و روانی
- هوش و عملکرد شناختی بچه‌های IVF نرماله و تفاوتی با بقیه نداره.
- بعضی مطالعات نشون دادن که پدر و مادرهایی که از طریق IVF صاحب فرزند میشن، توجه و مراقبت بیشتری به بچه‌هاشون دارن.
چطور میشه ریسک‌های IVF رو کم کرد؟
۱. انتخاب انتقال تک‌جنینی (eSET)
- احتمال بارداری چندقلویی رو کاهش میده.
- شانس یه بارداری سالم و طبیعی رو بالا می‌بره.
۲. داشتن سبک زندگی سالم قبل از IVF
- رژیم غذایی سالم و مصرف آب کافی باعث بهبود کیفیت تخمک و اسپرم میشه.
- ورزش منظم به بدن کمک می‌کنه تا برای بارداری آماده بشه.
- ترک سیگار، الکل و کاهش مصرف کافئین هم توصیه میشه.
۳. تحت نظر پزشک بودن
- چکاپ‌های منظم کمک می‌کنه مشکلات احتمالی زودتر تشخیص داده بشن.
- اگه مادر توی گروه پرخطر باشه، پزشک می‌تونه اقدامات لازم رو برای کاهش ریسک انجام بده.
۴. رسیدگی به سلامت روان
- مشاوره گرفتن می‌تونه استرس و نگرانی‌های مربوط به IVF رو کمتر کنه.
- عضویت در گروه‌های حمایتی می‌تونه کمک کنه افراد تجربه‌هاشون رو با هم به اشتراک بذارن.
نتیجه‌گیری
IVF یه تکنولوژی فوق‌العاده‌ست که به زوج‌های زیادی کمک کرده که صاحب فرزند بشن. اما مثل هر روش درمانی دیگه‌ای، یه سری عوارض و ریسک‌ها داره.
اکثر مادرهایی که IVF انجام میدن، مشکل خاصی پیدا نمی‌کنن، اما بعضی‌ها ممکنه دچار عوارض جسمی و روحی بشن. همچنین، بچه‌هایی که با این روش متولد میشن، در کل سالم هستن، ولی کمی بیشتر در معرض زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد و برخی ناهنجاری‌های مادرزادی هستن.
اگه قصد دارید از IVF استفاده کنید، بهتره با یه متخصص ناباروری مشورت کنید تا بدونید چه اقداماتی می‌تونید انجام بدید تا ریسک‌ها رو به حداقل برسونید و یه بارداری سالم و موفق داشته باشید.
