سرخجه

سرخجه چیست؟

سرخجه یک بیماری تنفسی است که نسبتا خفیف، اما مسری است. از بعد از همگانی شدن تزریق واکسن MMR طبق برنامه واکسیناسیون کشوری در ایران، بیماری سرخجه کاهش چشمگیری یافته است. اما قبل از اینکه واکسن سرخجه در سال 1969 ساخته شود، سرخجه در بین بچه های دبستانی و پیش دبستانی بسیار شایع بوده و اغلب در اواخر زمستان و اوایل بهار دیده می شد.

کودکی که به سرخجه مبتلا می شود دانه های پوستی یا بثورات شبیه به سرخک می زند و ممکن است تب خفیفی هم داشته باشد، اگر چه گاهی یک کودک می تواند بدون بروز هیچ علامتی هم به سرخجه مبتلا شده باشد.

سرخجه را به نام سرخک آلمانی یا سرخک سه روزه نیز می شناسند، در حالیکه واقعا سرخک نیست و عامل آن ویروسی متفاوت از ویروس ایجاد کننده سرخک است.

اگر سرخجه بیماری خفیفی است پس چرا خطرناک است؟

سرخجه بیماری خطرناکی برای کودکان و نوجوانان نیست؛ اما برای جنین قبل از تولد، بخصوص در سه ماه اول بارداری، بسیار خطرناک و آسیب زننده است. در حقیقت واکسن سرخجه اولین بار برای پیشگیری از ابتلا به سرخجه در دوران حاملگی برای زنانی که در سنین باروری قرار داشتند ساخته شد.

ابتلا به سرخجه در یک خانم حامله، بخصوص در سه ماهه اول بارداری، تا 85% منجر به بروز سندرم سرخجه مادرزادی یا congenital rubella syndrome (CRS) می شود. همچنین می تواند سبب سقط جنین، تولد زودرس و نقایص شدید مادرزادی در جنین مانند کری، کوری و نقایص دیگر در قلب و مغز شود.

زنان حامله ای که در بچگی واکسن سرخجه را دریافت کرده اند، نسبت به این بیماری ایمن هستند در حالیکه آنها که به این بیماری در دوران بچگی مبتلا شده اند ممکن است نسبت به آن ایمن نشده باشند.

بنابراین به خانمهایی که قصد حاملگی دارند توصیه می شود که یک تست از نظر میزان آنتی بادی و مقاومت بدنشان نسبت به بیماری سرخجه انجام دهند و اگر مشخص شد که نسبت به بیماری ایمن نیستند حداقل 3 ماه قبل از حاملگی اقدام به واکسیانسیون نمایند.

پیش از ساخته شدن واکسن بر علیه سرخجه و عمومی شدن استفاده از آن، اختلالات مادرزادی به علت سرخجه بسیار بیشتر از امروز دیده می شد.

علائم سرخجه چیست؟

اولین علامت بثورات خارش دار مخصوص سرخجه است که ابتدا در صورت، گردن و بعد در تمام بدن پدیدار می شود. دانه های سرخجه ممکن است به شکل نقاطی به رنگ صورتی یا قرمز کم رنگ به نظر آیند که بعدا می توانند با هم ترکیب شده و شبیه به یک لکه بزرگتر شوند. بطور معمول دو تا سه روز نیز این علائم به طول می انجامند.

سایر علائم ممکن است بصورت تب خفیف (بین 37.7 تا 38.3 سانتیگراد) که می تواند 24 ساعت طول بکشد؛ گرفتگی یا آبریزش از بینی؛ قرمزی و التهاب چشم ها؛ و تورم و بزرگ شدن غدد لنفاوی در قاعده جمجمه، پشت گوش ها و پشت گردن باشند.

بیشتر بچه های مبتلا به سرخجه به طور کامل و بدون عارضه از بیماری بهبود می یابند. بالغینی که سرخجه می گیرند ممکن است دچار عوارضی مثل آرتریت (التهاب مفاصل) و آنسفالیت (التهاب مغز) شوند.

بیماری سرخجه چطور منتشر می شود؟

قدرت سرایت و انتشار سرخجه به اندازه سرخک و آبله مرغان نیست، اما کودکی که واکسن سرخجه نگرفته باشد در صورتی که از هوایی استنشاق نماید که به بزاق و ترشحات فرد مبتلا به سرخجه آلوده شده است (مثلا بواسطه عطسه و سرفه فرد بیمار)، می تواند به بیماری مبتلا شود.

فرد بیمار یک هفته قبل از پیدایش دانه های سرخجه و یک هفته بعد از پیدایش آنها می تواند بیماری را به دیگران انتقال دهد. بیشترین واگیری بیماری زمانی است که دانه ها بیررون ریخته باشند. اگر خانم حامله ای در مقابل سرخجه ایمن نشده است، باید از کودک مبتلا به سرخجه، حتی یک هفته بعد از ناپدید شدن دانه ها نیز دوری کند.

اگر کودک من مشکوک به سرخجه باشد، لازم است به پزشک اطلاع دهم؟

بله، از آنجا که بیماری سرخجه مسری است و باید به اطلاع مقامات بهداشت و سلامت رسیده شود، بنابراین بهتر است به پزشک کودکتان اطلاع دهید. به علاوه سرخجه ممکن است با سرخک و مخملک اشتباه گرفته شود، معاینه پزشک برای افتراق این بیماری ها از یکدیگر لازم است. در صورت نیاز و صلاحدید پزشک آزمایش خون جهت تایید بیماری انجام می شود.

اگر تب فرزندتان از 39.5 درجه سانتیگراد بالاتر رفت یا علائمی غیر از تب و دانه های پوستی داشت به پزشک او اطلاع دهید.

برای درمان سرخجه چه باید بکنم؟

اگر کودک شما مبتلا به سرخجه شده است، کاری لازم نیست انجام دهید زیرا این یک بیماری خفیف است. به این دلیل که عامل بیماری ویروس است نه باکتری، آنتی بیوتیک نیز موثر نخواهد بود.

ممکن است برای پائین آوردن تب او لازم باشد که از استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید. اما هرگز از آسپیرین استفاده نکنید، زیرا ممکن است سبب بروز سندرم Reye شود که بیماری نادر اما بسیار خطرناک و کشنده است.

چطور می توانم از بیماری سرخجه کودکم پیشگیری کنم؟

با انجام واکسیناسیون MMR که طبق برنامه واکسیناسیون کشوری، معمولا دوز اول آن در سن 12 تا 15 ماهگی تزریق شده و یادآور آن در سنین 4 تا 6 سالگی انجام می شود. اگر هر گونه شکی در مورد واکسیناسیون کامل فرزندتان دارید حتما برنامه واکسیناسیون فرزندتان را با کارشناس مرکز بهداشتی و درمانی یا پزشک وی کنترل کنید.