تیروئید در بارداری، کم کاری و پرکاری

اگر همین حالا سرتان را بچرخانید و به آدم‌های اطرافتان نگاه کنید، بدون تردید یک یا چند فرد مبتلا به اختلالات غده تیروئید را مشاهده می‌کنید. شیوع روزافزون این اختلالات در جهان و ناآگاهی بسیاری از مبتلایان از دچار بودن به آن، بهانه خوبی بود تا یک هفته در سال به عنوان هفته جهانی تیروئید معرفی و در آن هفت روز، بیشتر از دیگر روزهای سال برای اطلاع رسانی در مورد انواع بیماری‌های تیروئید و راه‌های کنترل و درمان آن تلاش ‌شود.
21 تا 28 می (31 اردیبهشت تا 7 خرداد) به نام هفته جهانی افزایش آگاهی در مورد تیروئید نامگذاری شده و روز 25 مه (4 خرداد) به طور خاص، روز جهانی تیروئید (World Thyroid Day) نام گرفته است. ما هم در آستانه این روز، کلیاتی را در مورد ابتلا به این اختلالات در دوران بارداری با شما در میان می‌گذاریم و می‌گوییم که کدام نشانه‌ها، مبتلا بودنتان به آن را فاش می‌کنند.

چرا اختلال تیروئید در بارداری مهم است؟

ترشح میزان کافی هورمون تیروئید برای رشد طبیعی جنین در 3 ماه اول ضروری هستند. از آنجا که ممکن است مادر به کم کاری و پرکاری تیروئید مبتلا باشد، همه زنان باید در ماه‌های قبل از بارداری و در جریان نه ماه انتظار، سطح این هورمون را با وسواس کنترل کنند.
بیماری‌های تیروئید - پرکاری و کم کاری تیروئید - در بارداری نسبتا رایج هستند، اما آنچه مهم است، نه ابتلا به آنها بلکه کنترل و درمانشان است. غده تیروئید که در قسمت جلویی گلوی شما قرار گرفته، میزان این هورمون را تنظیم می‌کند و از همین طریق، متابولیسم بدنتان را کنترل می‌کند. فعالیت مناسب سیستم قلبی و عروقی، اعصاب، دمای بدن و بسیاری از فرایندهای دیگر بدنتان، وابسته به این هورمون است و کمتر از میزان ترشح شدن یا بیش از اندازه تولید شدنش، می‌تواند مشکلات جدی را برای بدن و سیستم عصبی‌تان ایجاد کند.
 

چرا جنین در خطر است؟

مغز جنینی که در رحم شما خانه کرده، برای رشد به این هورمون نیاز دارد و اگر بدنتان در حد تعادل آن را تولید نکند، سیستم عصبی فرزندتان به طور طبیعی و کامل تشکیل نمی‌شود. از آنجا که تا هفته دوازدهم بارداری، هنوز غده تیروئید در جنین شکل نگرفته، کنترل دقیق میزان تولید این هورمون در بدن مادر، در سه ماهه اول بارداری اهمیت زیادی دارد.

تیروئیدتان پرکار است؟

ناراحتی و عصبی‌مزاج شدن، گریه‌های مداوم و استفراغ کردن‌هایتان را همیشه به عنوان علایم طبیعی دوران بارداری تلقی نکنید. این نشانه ممکن است از ابتلای شما به هایپرتیروئیدیسم یا پرکاری غده تیروئید خبر دهد. علایم این اختلال معمولا با کاهش وزن همراه می‌شود و اگر سریع‌تر برای کنترل و درمان آن تلاش نکنید، هم شما و هم جنینتان در معرض خطرات جدی قرار می‌گیرید.
بیماری‌های مربوط به غده تیروئید در بارداری، احتمال زایمان زودرس یا دچار شدن مادر به پره اکلامپسی (افزایش شدید فشار خون یا مسمومیت بارداری) را افزایش می‌دهد. این مادران بیشتر در معرض سقط جنین هستند و احتمال اینکه فرزند کم‌وزنی را به دنیا بیاورند بالاست. افزایش ضربان قلب یا نامنظمی آن، حساسیت به دمای گرم و خستگی شدید از نشانه‌های شایع هایپرتیروئیدیسم هستند. مادرانی که به این اختلال دچار شده‌اند، معمولا زودتر از کوره در می‌روند، تهوعشان حتی در ماه‌های میانی و پایانی بارداری کنترل نمی‌شود، دست‌هایشان می‌لرزد، خوب نمی‌خوابند و بیشتر از انتظار وزن کم یا زیاد می‌کنند.

تیروئیدتان کم کار است؟

یبوست، دشواری تمرکز یا مشکلات حافظه، حساسیت به هوای سرد، گرفتگی عضلات، درد مفاصل، خشکی پوست و گرفتگی صدا از علایمی هستند که کم‌کار بودن غده تیروئید را فاش می‌کنند.
شاید دچار بودن به اختلالات غده تیروئید، به اندازه تلاشی که مادر و پزشک برای کنترل آن می‌کنند، اهمیت نداشته باشد. معمولا پزشکان در ماه‌های بارداری، برای مادران مبتلا به این مشکلات، دوز مشخصی از داروها مانند لووتیروکسین را تجویز می‌کنند. البته نباید فراموش کرد که نه تنها مصرف هر روزه دوز توصیه شده، بلکه زمان مصرف کردن آن هم در حفظ سلامت مادر و جنین اهمیت زیادی دارد. برای مثال برخی مکمل‌های ویتامینی و مواد معدنی مانند آهن و کلسیم، جذب هورمون تیروئید در بدن را مسدود می‌کنند و ضروری است که مادران داروی تجویز شده را 4-3 ساعت بعد از مصرف این مکمل‌ها مصرف کنند.

چرا این اتفاق می‌افتد؟

شایع ترین علت پرکاری تیروئید در مادران باردار، بیماری اختلال خود ایمنی گریوز است. در این اختلال، بدن آنتی بادی به نام ایمونوگلوبولین را تولید می‌کند که تحریک کننده تیروئید (TSI) است و باعث ترشح بیش از اندازه آن می‌شود.
شایع ترین علت کم‌کاری تیروئید نیز اختلال خود ایمنی دیگری به نام تیروئیدیت هاشیموتو است. در صورت ابتلای مادر باردار به این اختلال، بدن او به اشتباه به سلول های غده تیروئید حمله می‌کند و زمینه را برای کم کار شدن آن فراهم می‌کند.
با این وجود، همیشه اختلالات خودایمنی باعث دچار شدن به بیماری‌های مربوط به غده تیروئید نمی‌شوند و گاهی مادران، این بیماری را از قبل از شروع بارداری، با خود به این ماه‌ها می‌آورند.