شوک آنافیلاکتیک چیست؟
شوک آنافیلاکتیک که آنافیلاکسی نیز نامیده می‌شود، یک واکنش سریع و حاد آلرژیک بوده و یکی از دلهره‌آورترین فوریت‌های پزشکی است که والدین ممکن است با آن روبرو شوند. این شوک زمانی آغاز می‌شود که سیستم ایمنی بدن یک ماده بی‌خطر را به عنوان یک خطر جدی شناسایی کرده و به آن پاسخ شدید بدهد، که موجبِ آزاد شدن هیستامین و برخی مواد شیمیایی دیگر می شود و نشانه‌هایی را به دنبال خواهد داشت که برخی از آنها می‌توانند منجر به مرگ شوند. این نشانه‌ها عبارتند از:
- ورم کردن پوست، لب‌ها، گلو، زبان یا صورت
- خس‌خس کردن یا مشکلات حاد تنفسی
- نبض سریع یا ضربان قلبِ نامنظم
- کهیر بصورت موضعی یا منتشر
- سرگیجه، غش کردن، عدم هوشیاری
- تهوع، استفراغ، دل‌پیچه، اسهال
- تعرق و رنگ‌پریدگی شدید پوست، قرمزی پوست، یا رنگ آبی پوست
- گیجی، تکلم نامفهوم
نشانه‌ها معمولا ظرف دو ساعت (و گاهی اوقات طی چند دقیقه) پس از قرار گرفتن در معرض ماده ظاهر می‌شوند، هرچند ممکن است بروز نشانه‌ها تا چهار ساعت نیز طول بکشد.
چه موادی ممکن است منجر به بروز یک واکنش شدید شوند؟
مواد آلرژی‌زای مختلفی وجود دارند که ممکن است باعث بروز این مساله شوند؛ اما موارد زیر معمول‌ترین آنها هستند:
- بادام زمینی، سایر آجیل‌ها (از قبیل گردو یا بلارد)، نرم‌تنان صدف‌دار (از قبیل میگو و خرچنگ)، ماهی، شیر و انواع تخم پرنده‌ها معمول‌ترین عامل‌های بروز این شوک هستند، هرچند هر نوع غذایی می‌تواند منجر به بروز واکنش حاد آلرژیک شود. اگر آلرژی‌های غذایی به صورت ارثی در خانواده شما وجود دارند، کودک شما ممکن است بیشتر در خطر ابتلا به این نوع آلرژی باشد.
- داروهای خانواده پنی‌سیلین ( که شامل آنتی‌بیوتیک معروف به نام "آموکسی‌سیلین" هم می شود).
- گزیدگی و نیش حشرات (خصوصا زنبورها مانند زنبور عسل، زنبور زرد، زنبور قرمز، زنبور وحشی و مورچه های قرمز و کارگر)
- لاتکس (که معمولا بصورت پودری است که در تجهیزات پزشکی مثل داخل دستکش ها بکار می‌رود)
- مواد نگهدارنده و رنگ‌های خوراکی (مانند زردچوبه)
اگر به نظر می‌رسد که کودک من به واکنش حاد آلرژیک دچار شده است، چه کار باید بکنم؟
اگر کودک شما مشکل تنفسی دارد یا ناگهان بیهوش شده است، سریعا با اورژانس تماس بگیرید. او را دراز بخوابانید و پاهایش را بالاتر بیاورید تا خطر بروز شوک کمتر شود. سعی کنید با صحبت با او و حفظ خونسردی‌تان، او را آرام نگه دارید.
اگر او مشکل تنفس یا بلع دارد به او آنتی‌هیستامین ندهید، زیرا ممکن است موجب خفگی بشود.
هنگامی که تیم پزشکی رسید، احتمالا با تزریق اپینفرین (که واکنش را ظرف چند دقیقه متوقف می‌کند) او را در همان محل درمان خواهند کرد. (اپینفرین موجب می‌شود که تپش قلب قوی‌تر شود، ماهیچه‌های مسیر دستگاه تنفسی شل و ریلکس شوند، تورم کاهش پیدا کند و جریان خون در رگ‌ها بهبود یابد تا در نتیجه جریان خون به اندام‌های حیاتی همچون قلب و مغز افزایش یابد.)
تیم پزشکی، کودک شما را به بیمارستان خواهند برد که در آنجا معاینه می شود و بواسطه احتمال بروز واکنش‌های تاخیری، کودک تحت مراقبت قرار خواهد گرفت. پزشکان در بیمارستان به شما کمک خواهند کرد تا علت بروز مشکل را مشخص کنید. همچنین باید مراجعه به پزشک را ادامه دهید که احتمالا شما را به یک متخصص ایمونولوژی و آلرژی معرفی خواهد کرد.
برای حفاظت از کودکم در برابر شوک آنافیلاکتیک، چکار می‌توانم بکنم؟
بهترین پیشگیری آن است که از همه مواد آلرژی‌زای شناخته‌شده و همین‌طور موادی که معمولا موجب بروز واکنش‌های حاد آلرژیک می‌شوند، اجتناب نمایید.
اگر کودک شما نسبت به برخی غذاهای خاص آلرژی دارد، کافی است به زمان بروز واکنش دقت نمایید تا این مواد را مشخص کنید؛ بنابراین باید برچسب‌های مواد غذایی را به دقت بخوانید، در رستوران‌ها یا منزل دوستان بپرسید که آیا غذایشان شامل مواد ممنوعه می‌شود یا نه. تا زمانی که کودک خودش بتواند این مراقبت را انجام دهد، شما باید دقت بسیار زیادی به خرج دهید.
اگر گزیدگی یا نیش حشرات موجب بروز مشکل شده است، به کودک خود کمک کنید جایی را برای بازی انتخاب کند که حشرات موذی در آن نباشند. نباید به اسپری‌های دفع حشرات اکتفا کنید؛ این اسپری‌ها، زنبورها و مورچه‌ها را (که معمولا کودکان را نیش می‌زنند) دور نمی‌کنند.
بعلاوه، اجازه ندهید کودکتان در بیرون از خانه پابرهنه بدود. بسیاری از کودکان زمانی گزیده می‌شوند که سهوا روی یک حشره گزنده یا نیش‌دار پا می‌گذارند.
اگر کودک شما یک واکنش حاد آلرژیک داشته است، پزشک ممکن است به شما توصیه کند یکEpiPen به همراه داشته باشید: یک وسیله تزریق‌کننده شبیه به خودکار که از اپینفرین پر شده است. این دستگاه برای استفاده در مورد کودکانی که 15 تا 30 کیلوگرم وزن دارند، طراحی شده است، و تنها با نسخه پزشک داده می‌شود.
همچنین اطمینان حاصل کنید هر کسی که از کودک شما مراقبت می‌کند (پرستار، معلم، خویشاوندان) در مورد آلرژی کودک شما اطلاع داشته و دقیقا می‌داند که در صورت بروز واکنش باید چه کاری انجام دهد.
نهایتا، اگر کودک شما یک واکنش حاد همانند آنافیلاکسی داشت، حتما باید یک دستبند هشداردهنده پزشکی (ممکن است بتوانید از داروخانه‌ها تهیه کنید) به او بپوشانید، که در موارد اورژانسی می‌تواند اطلاعات لازم را در اختیار فرد ارائه‌دهنده خدمات پزشکی قرار دهد.
