هیچ مادر عاقلی در کیف فرزندش 4 عدد شکلات نگذاشته و او را روانه مدرسه نمیکند. اغلب مادرها سعی میکنند انتخابهای سالمتری داشته باشند و چیزهایی مثل کره بادام زمینی و مربا روی نان سبوسدار و کمی میوه را به عنوان دسر ترجیح میدهند.
اگر چه هیچ مقدار توصیه شدهای برای مصرف قند در رژیم غذایی کودکان وجود ندارد اما بزرگسالان نباید بیش از 40 گرم شکر یا قند اضافه در یک رژیم غذایی 2000 کالری دریافت کنند. این درحالی است که با انتخاب همین خوراکیهای به ظاهر سالم آن هم فقط برای یک وعده در مدرسه، کودک شما 20 برابر بیشتر قند مصرف میکند و این درحالی است که شما هنوز مربایی را که در صبحانه خورده، نوشابهای را که در راه مدرسه مینوشد یا بیسکوئیتی را که عصر جلوی تلویزیون میخورد، در نظر نگرفتهاید.
اینکه قند یا شکر برای کودکان مضر است، مساله ساده ای نیست. مهم این است که بدانیم چقدر قند ساده برای کودکان مضر است و کودکان بدون توجه به هشدارهای سلامتی روزانه چقدر قند ساده مصرف می کنند.
چرا بچهها شکر دوست دارند؟
علاقه کودکان به قند و شکر اصلا عجیب نیست. از آنجا که به بسیاری از مواد غذایی مصرفی کودکان قند یا شکر اضافه میشود تحمل طعمهای دیگر مثلا طعم نسبتا تلخ یا تند بعضی سبزیجات برگ سبز، برای بچهها اصلا کار راحتی نخواهد بود. رژیم غذایی مملو از شکر مانع از شکلگیری درست جوانههای چشایی میشود بنابراین کودک یاد نمیگیرد که از چشیدن باقی طعمها در برنامه غذایی روزانهاش لذت ببرد.
اگرچه همه قندها بد نیستند. میوهها، سبزیجات نشاستهای و شیر، همگی علاوه بر ویتامین و مواد معدنی، حاوی قندهای طبیعی نیز هستند. اما متاسفانه این نوع قند آن چیزی نیست که بچهها در رژیم غذایی روزمرهشان به آن عادت دارند. درواقع هر چهقدر مصرف مواد غذایی حاوی قندهای اضافه بیشتر میشود، میزان مصرف قندهای طبیعی در برنامه غذایی کودکان پایین میآید. به عنوان مثال کودکی که آبنباتی با طعم هندوانه میخورد از چشیدن طعم اصلی هندوانه ناامید میشود چون احساس میکند به اندازه آبنباتش شیرین نیست!
نتیجه؟ مصرف بیش از حد قندهای ساده باعث می شود رژیم غذایی فرزند شما از حالت تعادل خارج شود. در مطالعهای که توسط محققان دانشگاه پنسیلوانیا انجام شده مشخص شده است، هر چه قدر میزان مصرف قند و شکر در رژیم غذایی کودکان بیشتر باشد، احتمال دریافت میوهها، غلات سبوس دار و سبزیجات در سبد غذاییشان کاهش پیدا میکند. به عنوان مثال هر چهقدر که کودک شما بزرگتر میشود، تمایل او به مصرف آب میوههای صنعتی و نوشابه افزایش پیدا کرده و میزان مصرف شیر در برنامهاش کمتر میشود که این مساله با از دست رفتن کلسیم استخوانها و کاهش دریافت این ماده معدنی مهم در طی روز همراه است. در واقع بچههایی که به دلیل مصرف قند و شکر، کالری زیادی دریافت میکنند، ماده مغذی کمتری به بدنشان میرسد.
اگرچه تاثیر مصرف بیش از اندازه شکر در برنامه غذایی روزانه کودک شما در حال حاضر ممکن است خیلی به چشم نیاید اما در آینده میتواند سلامت او را به خطر بیندازد. مصرف بیش از اندازه قند و شکر باعث افزایش وزن کودکان میشود که یکی از ریسک فاکتورهای اصلی ابتلا به دیابت، پرفشاری خون و کلسترول بالاست که هر سه ارتباط تنگاتنگی با افزایش خطر بیماریهای قلبی و عروقی در دوران بزرگسالی دارند.
برچسبهای غذایی را هوشمندانه بخوانید
اعداد و ارقامی که روی برچسبهای غذایی ثبت میشود میتواند شما را به اشتباه بیندازد. در این برچسبها میزان شکر یا قند معمولا بر حسب گرم بیان میشود که تصور کردن آن تا حدی مشکل است. بنابراین برای اینکه موقع خرید خوراکی برای کودکتان دچار اشتباه نشوید، این نکته مهم را به خاطر داشته باشید که هر 4 گرم شکر، تقریباً معادل یک قاشق مرباخوری است.
اگر روی یکی از خوراکیهای مورد علاقه کودکتان واژه طعمدار شده با شیرین کنندههای طبیعی را دیدید، خوشحال نشوید و فکر نکنید که بهترین اسنک را برای فرزند دلبندتان پیدا کردید! درواقع اجازه ندهید کلمه طبیعی روی بسته شما را گول بزند چون این کلمه واژه جایگزین برای قند یا شکر فراوری شده است.
کوچک فکر کنید!
وقتی میخواهید برای فرزندتان دسری مانند بستنی آماده کنید، آن را توی فنجان بریزید نه کاسه سوپ خوری!
انتخابگر بودن را به فرزندتان بیاموزید
اشکالی ندارد که بچهها گاهی اوقات سراغ خوراکیهای شیرین مورد علاقهشان بروند ولی به او یاد بدهید که باید هر بار یکی از خوراکیها را انتخاب کند. مثلا از قبل به کودک آموزش بدهید که قانون رفتن به رستوران برای شما این است: یا دسر یا نوشابه، نه هر دو!
مواد غذایی فراوری شده را از برنامه غذایی کودک حذف کنید
رژیم غذایی کودک شما یکی از آن چیزهایی است که هر چه قدر بیشتر روی آن نظارت داشته باشید بهتر است. به عنوان مثال یک فنجان جوی دو سر طعم دار، 13 گرم قند دارد. شما میتوانید همان طعم دهندهها را بدون شکر به جوی دو سر اضافه کنید و یک صبحانه مغذی برای کودک تدارک ببینید.
در انتخاب غذا هوشمند باشید
بر خلاف تصور عموم، قند و شکر حتی در مواد غذایی به ظاهر سالمی مانند ماستهای کمچرب یا خوراکیهای تهیه شده از غلات کامل نیز وجود دارد. به عنوان مثال یک برش نان گندم کامل، 8 گرم قند دارد که 6 گرم بیشتر از نان معمولی است! بنابراین برای داشتن بهترین انتخاب لازم است حتما برچسب روی مواد غذایی را بخوانید و میزان قند یا شکر موجود در آنها را با هم مقایسه کنید.
حذف نکنید
اینکه بخواهید غذای آماده صبحانه مورد علاقه کودک را بهطور کامل حذف کنید، باعث میشود او میل بیشتری برای خوردن آن پیدا کند. بنابراین بهتر است اجازه دهید خوراکی محبوبش را استفاده کند. البته به این شرط که سراغ نوع سبوسدار و بدون شکر اضافه برود.
شکرهای مخفی را شناسایی کنید
اگر فرزندتان هوس شیرینی کرد بهتر است سراغ مواد غذایی بروید که به طور طبیعی حاوی قند باشند نه آنهایی که با شکر فراوری شدهاند. ولی در دنیای مواد غذایی بستهبندی شده، چطور میتوانیم این دو تا را از هم جدا کنیم؟ پاسخ به این سوال واقعا ساده نیست. برخلاف سهم چربی در برچسب مواد غذایی که به چربیهای اشباع و غیر اشباع تقسیم میشود، انجمن غذا و داروی آمریکا از تولیدکنندگان محصولات غذایی انتظار ندارد که میزان قند طبیعی و قند اضافه شده به یک ماده غذایی را روی برچسب آن مشخص کنند. اغلب شرکتها میزان و نوع قند موجود در محصولشان را جزو آن دسته از فرمولاسیون ماده غذایی میدانند که به عنوان اسرار شرکت حفظ میشود و قرار نیست مصرف کننده از آن اطلاعی داشته باشد. از طرف دیگر خیلی وقتها خود تولیدکنندهها هم دقیقا نمیدانند که محصولشان دقیقا چقدر شکر دارد. بنابراین این وظیفه شماست که هر بار برچسب روی ماده غذایی را کنترل کنید. اگر دیدید که به یک ماده غذایی شربت فروکتوز اضافه شده است، بدانید که بیشترین میزان قند در انتظار شماست. برای پیدا کردن شکر یا قند اضافه دنبال شربت ذرت یا سایر شیرین کنندهها ماند دکستروز، فروکتوز، عسل، ملاس و... بگردید. و در نهایت این نکته را به خاطر داشته باشید که هر چقدر یک ماده غذایی بیشتر فراوری شده باشد، میزان شکر موجود در آن بیشتر است.
قند مصنوعی چاره کار نیست!
بنابراین کودک شما عاشق شیرینی است و شما میخواهید میزان قند و شکر مصرفیاش را کنترل کنید. بنابراین رفتن سراغ خوراکیهایی که دارای قند مصنوعی هستند پیشنهاد خوبی به نظر میرسد، اما در واقعیت هم اینگونه است؟ محققان میگویند هیچ دلیل علمی و منطقی وجود ندارد که به بچههای سالم، فعال و دارای وزن مناسب، نوشیدنی و خوراکیهای شیرین شده با قندهای مصنوعی بدهیم. درواقع بهتر است به طور کامل دور این خوراکیها را خط بکشید و در عوض هر چند وقت یک بار به کودک خوراکی حاوی قند طبیعی بدهید. اما اگر فرزند شما چاق است یا اضافه وزن دارد، حذف قندهای طبیعی و جایگزین کردن آنها با قندهای مصنوعی میتواند تفاوت زیادی در دریافت کالری روزانه ایجاد کند.