همه ما دلبستگی خاصی به وسایل ارتباطی جدید مانند موبایل و تبلتمان داریم. البته تا حدی هم حق داریم چون انصافاً این وسیلهها زندگی را برای ما آسانتر کردهاند. اما آیا آنطور که تصور میکنیم استفاده از آنها زندگی را هم به کام ما شیرینتر کرده است؟ اگر راستش را میخواهید، باید بدانید که فناوریهای جدید در ازای چیزهایی که به ما دادهاند، چیزهای مهمی را هم از ما گرفتهاند. در ادامه مطلب به فهرستی از این قبیل چیزهای مهم میپردازیم:
1. لوب مطلب
پی بردن به اصل مطلب، نقش زیادی در تعاملات و دانش شما دارد. اما فناوری باعث شده است حجم اطلاعاتی که در اختیار شما قرار میگیرد بیشتر از چیزی باشد که به آن نیاز دارید. کافی است فقط یک کلمه را وارد یکی از موتورهای جستجو در اینترنت بکنید تا به چشم خودتان ببینید که چطور از شیر مرغ تا جان آدمیزاد را دو دستی تقدیمتان میکند. این موضوع به مرور نحوه عملکرد مغز را تغییر میدهد چون در ازای کمکی که برای پیدا کردن اطلاعات میکند، یافتن اصل مطلب را برایتان سختتر میکند.
2. رانندگی ایمن
لابد شما هم قصه بعضی از سرنشینان اتومبیلها که با کمک فناوریهایی مانند جی.پی. اس از گرفتار شدن در مسیرهای انحرافی نجات یافتهاند را شنیدهاید! ما هم منکر این حسن مهم نیستیم اما این نکته را هم نباید از قلم انداخت که مغز ظرفیت محدودی برای پردازش همزمان دستههای اطلاعاتی مختلف دارد، به عبارت دیگر نمیتواند آنطور که تصور میکنید به طور همزمان هم حواسش به نقشه روی صفحه موبایلتان باشد و هم به ایمنی راهی که دارید میروید.
3. زبان
اگر دقت کرده باشید متوجه شدهاید که خیلی از افراد وقتی وارد فضای مجازی میشوند دستور زبان و تلفظشان عوض میشود. برای مثال میبینیم که یا کلمات را غلط نوشتهاند و یا نصفه و نیمه. جالبتر آنکه، ما هم به ندرت متوجه غلط بودن این کلمات میشویم. قاعدتاً این مسئله فقط به فضای مجازی محدود نخواهد شد و به تدریج ساختار نگارشی رایانامهها و حتی گزارشهای کاری و تحصیلی ما را هم تحت تأثیر قرار خواهد داد و چه بسا که زیانهایی را برای ما ایجاد کند.
4. حافظه
آیا برای شما پیش آمده است که مطلبی را بارها در موبایلتان مرور کنید ولی باز هم فراموشتان بشود؟ علت این مشکل رایج آن است که مطالعه کتاب یا مجلات کاغذی یک سری سر نخ برای یادآوری مطالب را در اختیار مغز شما قرار میدهد مانند اینکه مطلب مورد نظر شما در کجای صفحه و یا صفحه چندم قرار گرفته است. به علاوه مطالبی که روی کاغذ هستند، هم حس بینایی شما را درگیر میکنند، هم حس لامسهتان را، و این مزیتها به حافظه شما کمک زیادی میکند. در حالی که مطالب الکترونیکی نه سرنخ خاصی به مغز شما میدهند و نه با لمس کردن مطلب سروکار دارند.
5. تمرکز
همه میدانند که فاصله گرفتن گهگاهی از فناوری چقدر برای مغز خوب است. اما امان از وقتی که بخواهیم برای مثال موبایلمان را برای یکی دو ساعت روی سکوت قرار بدهیم! ظاهراً به آن فکر نمیکنیم ولی از آنجا که وقتی خودمان را ملزم به فکر نکردن به چیزی میکنیم ذهنمان بیشتر به آن مشغول میشود، بخش زیادی از منابع شناختی ما از جمله تمرکزمان هم در این راه قربانی میشود.
6. اعتماد
شبکههای اجتماعی یکی از منابع مهم اطلاع از اخبار و وقایع هستند. از یک جهت این موضوع به معنای اعتماد بالای افراد به این قبیل منابع خبری است. اما از آنجا که خبرهای جعلی هم در این شبکهها کم نیستند، دست به دست کردن خبری که چند ساعت بعد درستی آن تکذیب میشود، به تدریج از این منابع چوپان دروغگویی میسازد که حتی اگر خبر درستی را هم مخابره کنند کسی آن را باور نخواهد کرد!
7. هوش هیجانی
یکی از جنبههای مهم هوش هیجانی توانایی شناخت هیجانهای دیگران است. فناوریهای جدید پوستهای از تعاملات اجتماعی واقعی را در اختیار ما میگذارند و به همین دلیل مهارت تشخیص هیجانی شما را کاهش میدهند. این موضوع به خصوص برای آینده کودکان شما میتواند مسائل مهمی را ایجاد کند.
8. رشد مهارت کلامی
با اینکه تحقیقات علمی در زمینه تأثیر منفی موبایل، تبلت و ... روی بچهها هنوز به نتیجه نهایی نرسیدهاند، ولی دانشمندان توصیه میکنند که بچههای زیر یک و نیم سال به هیچ وجه از این وسایل استفاده نکنند و برای بچههای بزرگتر هم نظارت دقیق والدین الزامی است. یکی از دلایل مهم این تأکید آن است که بر اساس مطالعات، بین مدت زمان استفاده از موبایل و تبلت و تأخیر در رشد گفتاری بچهها روابط معناداری پیدا شده است.