اگر جنین هنوز نچرخیده، چه کنم؟

هفته‌های پایانی دوران بارداری که فرامی‌رسد پزشک بررسی می‌کند که آیا جنین در "وضعیت قدامی" (Anterior Position) یا همان وضعیت ایده‌آل برای زایمان قرارگرفته است یا نه. در این حالت، سر جنین به سمت پایین و نزدیک کانال زایمانی و صورتش رو به کمر مادر است.
بیشتر کودکان از روی غریزه در این وضعیت قرار می‌گیرند اما یک کودک از هر 25 کودکی که به پایان دوران بارداری می‌رسد در وضعیت "بریچ" (Breech) است به‌نحوی‌که باسن و یا پای کودک به سمت کانال زایمانی قرار می‌گیرد. در آغاز دوره زایمان که با درد زایمان همراه است یک‌سوم کودکان باوجوداینکه سرشان به سمت پایین است اما صورتشان هنوز رو به شکم مادر است که به آن " وضعیت خلفی اکسیپیتال" (occipital posterior position) می‌گویند.
گرچه همیشه لازم نیست اما تحقیقات نشان داده که برای کودکانی که در وضعیت بریچ هستند زایمان به روش سزارین امنیت بیشتری دارد. کودکانی که در وضعیت خلفی هستند معمولا در روزهای آخر می‌چرخند و به وضعیت قدامی درمی‌آیند اما اگر این‌گونه نشد پزشک یا مامای شما می‌تواند نحوه قرار گرفتن بدن کودک را پیش از زایمان تصحیح کند. در‌صورتی‌که این روش نیز کارساز نشد چاره‌ای جز عمل سزارین نخواهد بود.



اما اگر کودک شما در وضعیت بریچ قرار دارد پیش از تصمیم نهایی برای عمل سزارین می‌توانید این راه‌ها را نیز امتحان کنید تا یا کودک در وضعیت صحیح قرار بگیرد و یا اگر هم‌تغییر وضعیت نداد خود را برای زایمان در همان وضعیت آماده کنید. کارشناسان سه روش زیر را پیشنهاد کرده‌اند:

1. چرخش سفالیک خارجی (ECV)
در هفته سی و هفتم بارداری اگر کودک در وضعیت بریچ قرار دارد پزشک شما باید چرخش سفالیک خارجی (ECV)را به شما پیشنهاد کند. در این روش پزشک با فشار دادن دست روی شکم شما سعی می‌کند کودک را چرخانده و وضعیت آن را به سفالیک یا نرمال تغییر دهد.
به گفته دکتر اندرو گاردنر متخصص زنان، زایمان و نازایی و استادیار مرکز پزشکی دانشگاه یورک، ECV باید تقریبا به‌تمامی مادرانی که کودکشان در وضعیت بریچ هستند پیشنهاد شود مگر این‌که دلیل دیگری به‌جز وضعیت بریچ برای اجتناب از زایمان طبیعی وجود داشته باشد. مثلا در مادران بسیار چاق و یا مبتلابه بیماری قبلی و دیابت،  در مورادی که سابقه جراحی رحم وجود دارد، در صورتی‌که انقباضات رحمی آغازشده باشد و یا ناف دور گردن جنین پیچیده باشد ECV پیشنهاد نمی‌شود.
معمولا شانس موفقیت ECV در حالت عادی پنجاه‌درصد است و احتمال وقوع حوادثی مثل پاره‌گی کیسه آب بسیار کم است اما بااین‌وجود این روش باید تحت شرایط ویژه و در بیمارستان انجام شود تا در صورت نیاز به سزارین بلافاصله عمل انجام گیرد. مادرانی که روش ECV بر روی آن‌ها انجام‌شده است از نگرانی و اضطراب خود پیش از انجام کار می‌گویند ولی درعین‌حال آن را به یک ماساژ عمیق تشبیه می‌کنند.

2. تحرک
قدم زدن و کشش ماهیچه‌های پشت پا کمک می‌کند تاندون‌ها و بافت‌های پیوندی نواحی رحم و لگن آزادی عمل بیشتری پیدا کنند که این می‌تواند موجب به وجود آمدن فضای تحرک بیشتری برای جنین شود تا بتواند به وضعیت عادی بچرخد. این گفته "گیل تالی"، یک ماما در شهر مینیاپولیس آمریکا و موسس سازمان "گردش کودکان" است که به مادران باردار کمک می‌کند وضعیت جنین خود را به حالتی نرمال برای زایمان تغییر دهند.
در‌صورتی‌که پزشک شما اجازه بدهد انجام حرکت اسکوات پا (نشستن و برخاستن روی دو پا) در کمک به کودک برای پایین آوردن سرخود به سمت کانال زایمانی می‌تواند مفید باشد. در حالت ایستاده، پاهای خود را به‌اندازه عرض شانه بازکنید به‌نحوی‌که پاشنه پا روی زمین باشد. سپس زانوها را خم‌کنید تا به بالای انگشتان پا برسند. بین 10 تا 30 ثانیه در همین وضعیت بمانید و سپس به‌آرامی دوباره بلند شوید. پنج بار در هر مرتبه و چند بار در روز این تمرین را انجام دهید.
هم‌چنین بهتر است نحوه نشستن خود را تغییر دهید. پزشکان معمولا مادران باردار دارای جنین با وضعیت خلفی را تشویق می‌کنند تا به‌جای این‌که هنگام نشستن روی مبل لم بدهند و به عقب خم شوند در وضعیتی بنشینند که کمر صاف باشد. این وضعیت به چرخش کودک به حالت قدامی کمک می‌کند.



3. برنامه‌ریزی ویژه برای دوره زایمان (از شروع دردهای زایمانی تا تولد کودک)
کودکان در وضعیت خلفی (سر به سمت پایین و صورت به سمت شکم) نسبت به کودکان قدامی در طی دوره دردهای زایمان فشار بیشتری به استخوان دنباچه وارد می‌آورند که موجب بروز درد شدید در ناحیه پایینی کمر مادر می‌گردد.
خم کردن ملایم بدن به سمت عقب و جلو و راست و چپ، نشستن روی توپ‌ مخصوص، نشستن در حالت چهار دست‌وپا و همچنین اعمال فشار مخالف روی لگن موجب تسکین این دردها می‌شوند. صاف نگاه‌داشتن کمر هنگام نشستن تا زمانی که قطر دهانه رحم به حداقل 6 سانتیمتر رسیده باشد نیز به آسان‌تر شدن دوره زایمان کمک می‌کند.
به گفته دکتر "جورج موسالی" مدیر بخش زنان بیمارستانی در نیویورک، خوشبختانه فقط در 8 درصد زایمان‌ها کودک در هنگام تولد هنوز در وضعیت خلفی قرار دارد. وی اضافه می‌کند که اگر کودک تا نزدیکی‌های تولد هنوز در وضعیت خلفی قرار دارد بی‌حسی نخاعی (اپیدورال) نباید زود‌تر از موعد انجام شود.
اگر تصمیم دارید بی‌حسی نخاعی بر روی شما انجام گیرد سعی کنید در طی مدت انقباض دهانه رحم، بدن خود را در وضعیت‌های مختلفی جابه‌جا کنید مثلا در جهت مخالف کمر کودک دراز بکشید. همچنین در‌صورت امکان بهتر است بگذارید کیسه آب‌تان خودبه‌خود پاره شود. یک تحقیق نشان می‌دهد در مواردی که کیسه آب به‌صورت مصنوعی پاره شده است احتمال این‌که جنینی که در وضعیت خلفی است در همان حالت باقی بماند بیشتر است.