نی‌نی سایت: در قسمت اول درباره مقوله مرگ و درک کودک از آن برای شما گفتیم و نیز توضیح دادیم که وقتی کودک در مورد مرگ از ما سوال می‌پرسد چه پاسخ‌های رایجی وجود دارد که گفتن آن به کودک اشتباه است. شرح این مطلب را در اینجا می‌توانید بخوانید. اما بسیاری از مخاطبان سوال کرده بودند که با وجود این پاسخ‌های نادرست چه جوابی باید به این سوال کودک داد و از چه راه‌هایی برای توضیح مفهوم مرگ به کودک می‌توان استفاده کرد.
ندا شیخی، دکترای روانشناسی در پاسخ به این سوال توضیحاتی را ارائه می‌دهد:
قبلا گفتیم که بچه‌های 5 سال به بالا در مورد مرگ کنجکاوی می‌کنند و سوالاتی می‌پرسند؛ از جمله اینکه مرگ چیست و توضیح اینکه وقتی کسی می‌میرد چه اتفاقی می‌افتد؟ یا هر کسی از جمله خود او چه زمانی می‌میرد؟ در پاسخ به این سوالات چند نکته وجود دارد که با توجه به درک کودک و اقناع او از جواب‌های شما می‌توانید از آنها استفاده کنید:
1. عکس‌العمل مناسب
اولین و مهم‌ترین نکته برای پاسخگویی به این سوال این است که افراد نزدیک به کودک مخصوصا والدین در مقابل این پرسش کودک واکنشی مناسب از خود بروز دهند. به این معنا که از سوال کودک خود فرار نکنند یا موضوع را انکار کنند و به شکلی آن را بی‌جواب بگذارند. همچنین واکنش‌های شدید و هیجان‌زده همراه با ترس یا اندوه بیش از اندازه کودک را دچار اضطراب می‌کند. باید بتوانید به دور از احساسات شدید تعریفی طبیعی از مرگ به کودک خود بدهید.
2. تشریح فیزیولوژیک
اما چه جوابی باید به او داد؟ شاید تشریح فیزیولوژیک مرگ راهی کاربردی و آسان برای این منظور باشد. البته این لغت به نظر آنقدر پیچیده و حتی تلفظ آن برای کودک دشوار است که شاید با خود فکر کنید این جواب را کودک هرگز در نخواهد یافت و متوجه منظور شما نخواهد شد. اما اگر با زبان ساده این تغییر فیزیولوژیکی را برای کودک خود بیان کنید یکی از سرراست‌ترین، ساده‌ترین و قابل درک‌ترین پاسخ‌های ممکن را به کودک خود داده‌اید. کافی است برای توضیح مرگ به کودک خود بگویید مرگ یعنی اینکه یک نفر دیگر نمی‌خورد، نمی‌خوابد، چیزی را احساس نمی‌کند و بدن او در حقیقت دیگر کار نمی‌کند و در جواب اینکه چه زمانی هر کسی می‌میرد می‌توانید بگویید که کسی از این موضوع اطلاع ندارد و او لازم نیست حالا به این مساله فکر کند تا وقتی که پیر شده و صاحب بچه و نوه شود.
3. برگشت ناپذیر و همه‌گیر
در عین حال می‌توانید این نکته را به کودک خود گوشزد کنید که مرگ امری برگشت‌ناپذیر و همگانی است. البته این مفاهیم به سن کودک نیز مربوط می‌شود و اگر درک او به اندازه‌ای است که این توضیحات شما را درک کند برایش این مفاهیم را توضیح دهید. می‌توانید بگویید که هر کسی باید یک روز بمیرد. مرگ برای بسیاری از مردم زمانی فرامی‌رسد که آنها دیگر خسته و فرتوت و پیر شده‌اند و بدن‌شان دیگر قادر به کار نیست و بیمار و ضعیف هستند. این زمان مرگ آنهاست و در مورد تمام موجودات نیز این اتفاق یکسان است.
4. الهام از طبیعت
در حقیقت الهام از طبیعت در توضیح مفهوم مرگ بسیار کارساز است. شما می‌توانید از مرگ حیوانات و گیاهان برای توضیح و تشریح مرگ استفاده کنید. به این شکل کودک متوجه می‌شود که مرگ یک روند طبیعی است که در مورد همه چیز اجرا می‌شود نه یک اتفاق وحشتناک یا انتقام خدا از ما. باید برای کودک توضیح داد که مرگ هم بخشی از زندگی و چرخه حیات است و با مردن هر پرنده یا خشک شدن هر گیاهی زندگی به پایان نمی‌رسد و گیاهی دیگر جوانه می‌زند و جوجه دیگری از تخم بیرون می‌آید. نباید با استفاده از مفاهیم گنگ یا مثال‌های دور از ذهن سعی در توضیح این مطلب داشت، چراکه بچه‌ها درکی از آنها ندارند و جواب‌های نامفهوم ممکن است گیجی و تضاد بیشتری در آنها ایجاد کند.
5. شرکت در مراسم خاکسپاری
سوال مهم دیگری که در این زمینه وجود دارد، این است که آیا باید کودک را با خود به مراسم خاکسپاری برد یا برعکس این کار اصلا نباید انجام شود و بهتر است او را از فضای پر از اندوه و ناله و فریاد تدفین دور نگه داشت. جواب دادن به این سوال به صورت کلی مقدور نیست، این موضوع بستگی به شرایط سنی کودک، رابطه او با متوفی و واکنش‌هایی که از خود نشان داده است، دارد. اما در بیان کلی می‌توان گفت که اگر کودک را به مراسم خاکسپاری نبردیم، زمانی را برای خداحافظی او با متوفی در نظر بگیریم. به عنوان مثال، می‌توانید بعد از اتمام مراسم کودک را به سر مزار ببرید و به او فرصت خداحافظی بدهید.
در قسمت بعد درباره مواجهه کودک با مرگ عزیزان نزدیک و کسانی که وابستگی و علاقه عمیقی میان آنها و کودک برقرار بوده است و نیز در مورد مرگ‌های ناگهانی و غیرمنتظره صحبت خواهیم کرد.
نظرات شما
جدیدترین پرامتیازترین