کودک از 6 ماهگی به بعد استقلال داشتن را احساس می کند و مکیدن انگشت باعث می شود که او احساس امنیت بیشتری کند اگر محبت ها و توجه لازم شما موجب شود که کودک توجه به محیط اطراف خود داشته باشد و با امکانات تازه ای که او را با دنیای جدید پیوند می دهدآشنا شود ، به تدریج کمتر به مکیدن شصت روی می آورد و کم کم آن را ترک می کند.
مکیدن شست و مشابه آن نظیر مکیدن انگشتان پا در شیر خواری رایج است. شروع عادت مکیدن شست در کودکان از 4 ــ 3 ماهگی است و بلافاصله پس از تولد چنین عادتی در وی شکل نمی گیرد. کودک در سنین شیر خواری اغلب پس از غذا خوردن شصت خود را مک میزند برخی از کودکان به محض اینکه پستانک یا سینه مادر را از دهانش بیرون بیاورند به این کار مبادرت می ورزند .
مکیدن شست یکی از اعمال سازشی اولیه است که کودک به وسیله آن خود را خوشحال می کند و مکیدن شست در کودکان شیرخوار شایع و طبیعی است. ولی اگر بعد از دوره شیرخواری و بخصوص در سالهای قبل از مدرسه ادامه داشته باشد نشانه اختلال در رفتار و بروز عادتی بد در کودک است.
برای از بین بردن این عادت بعد از دوره شیر خواری استفاده از تنبیه ، تلخ کردن یا بستن شست ، بی حرکت کردن آرنج و... معمولاً شیوه های بی فایده ای هستند و در بعضی از مواقع موجب تشدید این عادت خواهند شد بلکه بهترین و موثر ترین شیوه آن است که کودک را بطور غیر مستقیم به سمت اصلاح رفتار نامطلوب فوق هدایت کنیم و او را به کارهایی که مورد علاقه اش می باشد وا داریم تا به تدریج این عادت از سر وی بیفتد گاه احساس گرسنگی و نارضایتی های مختلف دیگر موجب می شود که کودک با انگشت مکیدن آشنا شود ویا کودک ممکن است حتی بعد از شیرخوردن به انگشت مکیدن مبادرت ورزد اگر کودک نتواندغریزه مکیدن را از طریق مکیدن شیر از سینه مادر یا پستانک ارضاء کند به شیوه هایی مانند مکیدن شصت و غیره جبران می کند.
غریزه مکیدن پس از یک سالگی از بین می رود و اگرکودکی هنوز انگشت می مکد علل مختلفی مانند حسادت ، افسردگی، تغییرات جدید ناخوشایند ، تولد یک بچه جدید ،ترس از والدین ، رفتن به کودکستان و... می تواندداشته باشد . گاهی ممکن است کودک بدون علت به مکیدن انگشت مبادرت کند ، در این گونه مواقع بهترین راه حل این است که توجه کودک را به اسباب بازی یا آنچه در اطرافش می گذرد جلب کنید و با او در فعالیتی شرکت کرده و بیشتر اوقات را با او بگذرانید.
بعضی از کودکان این نیاز را با مکیدن انگشت شست ارضاء می کنند. کودکان شیرخوار هنگامی که وقت شیر خوردنشان نزدیک می شود٬ چنین می کنند. در صورتی که این کودکان در شرایط کاملآ عادی و طبیعی بزرگ شوند این عادت خیلی زود برطرف می شود.
عوامل به وجود آورنده یا تشدید کننده عادت مکیدن انگشت شست :
عوامل طبیعی
_ زیاد بودن فاصله زمانی میان دو وعده شیرخوردن نوزاد که سبب گرسنه ماندن او بشود
_ وقتی که نوزاد به سرعت از پستان٬ یا شیشه شیر بخورد و یا مادر با بی حوصلگی مدت شیرخوردن کودک را کوتاه کند. ( ارضاء نشدن غریزه مکیدن)
_تغییر بی موقع رژیم غذایی کودک که قاعدتآ با تغییر وسایل غذا خوردن او همراه است٬ زیرا در حالی که کودک هنوز آمادگی را برای ترک پستان یا پستانک به دست نیاورده٬ شما او را از لذت مکیدن محروم می کنید.
محرومیتهای عاطفی :
ـ زمانی که شرایط جدید خانوادگی از میزان توجه مادر به کودک می کاهد؛ مثلآ تولد نوزاد جدید سبب می شود که کودک برای جلب نظر اطرافیان٬ بخصوص مادر چنین کند و این عمل کم کم در او تبدیل به عادت شود.
ـ کشمکش میان والدین و کودک برای ترک این عادت سبب تشدید آن می شود.
ـ وقتی که کودک خود را تنها و مطرود حس می کند و مجبور است مدت زمان طولانی بی حرکت بنشیند٬ چون وسیله بازی و سرگرمی ندارد٬ انگشت خود را می مکد.
ـ حسادت باعث ایجاد یا تشدید این عادت می شود.
اثر این عادت بر کودک :
عادت مکیدن شست در کودکانی که با آنان طبیعی و عادی رفتار می شود و مشکل عاطفی و فیزیکی ندارند خیلی زود برطرف می شود. ولی در صورت برخورد نادرست با این عادت به تدریج در کودک گسترش می یابد. و کودک دیگر به مکیدن شست قناعت نکرده و بخصوص هنگام خواب شروع به مکیدن ملحفه یا وسایل دیگر می کند. و یا حتی ساعتها کودک به نقطه ای خیره شده و این کار را ادامه می دهد.
روش جلوگیری از پیدایش این عادت :
ـ سعی کنید تا آنجا که می توانید مدت شیرخوردن نوزادان را طولانی کنید.
ـ از شیر گرفتن کودک در دوران شیرخوارگی نباید ناگهانی و زودتر از موعد مقرر باشد.
ـ تغییر رژیم غذایی کودک از شیشه یا پستان به غذاهای دیگر باید تدریجی صورت بگیرد و بهتر است ابتدا تلفیقی از هر دو باشد.
ـ هر نوع جدایی از مادر برای کودک دردناک است٬ اگر این جدایی لازم و اجباری است٬ حتمآ کودک را به محیط خانوادگی مورد علاقه اش مثل خانه مادربزرگ و خاله یا عمه بسپارید.
ـ همیشه برای کودک که ناچار است به علت بیماری یا شکستگی پا مدتی بی حرکت بماند وسایل سرگرمی فراهم کنید.
روش برخورد با این عادت :
همیشه برای کودک مبتلا به این عادت وسیله سرگرمی فراهم کنید. در صورتی که قادر به کار کردن است او را وادار کنید که در کار خانه به شما کمک کند و انجام کارهای ساده را به او بسپارید.
این حالت وقتی که کودک به رختخواب می رود و پیش از آن که به خواب رود تشدید می شود. به همین دلیل سعی کنید تا حد امکان تنهایش نگذارید و وقت بیشتری صرف او کنید. برایش قصه بگویید یا به او اجازه دهید عروسک یا شیء مورد علاقه اش را به رختخواب ببرد.
از کارهایی که باید پرهیز کنید:
ـ هرگز سعی نکنید با خشونت و توسل به زور این عادت را در کودک از بین ببرید.
ـ دستهایش را نبندید.
ـ دستکش به دستش نکنید.
ـ تنبیه و خجالت دادن و تذکر دادن مدام فایده ای ندارد.
ـ خارج کردن انگشت کودک از دهانش نه تنها سودی ندارد٬ بلکه گاهی سبب تشدید عادت می گردد.
ـ بی حرکت کردن آرنج هم گاهی اثر معکوس می گذارد و کودک را دچار اضطراب و هیجان می کند.
به یاد داشته باشید که درمانی مؤثر است که غیر مستقیم انجام گیرد. ابتدا باید علت این عادت را در کودک تشخیص داد و سپس راه حلی مناسب برگزید.
