کودک درون‌گرا یا خجالتی؟

نی‌نی سایت: پیش از این در مطلبی به توصیف اجمالی صفت خجالتی بودن و ویژگی‌های یک کودک خجالتی پرداختیم که شرح آن را در اینجا می‌توانید بخوانید. اما گاهی ما خصوصیات یک کودک خجالتی را با کودکی که دچار اضطراب جدایی است یا به اقتضای سن رفتارهایی را از خود بروز می‌دهد، اشتباه می‌گیریم. در مطلب قبل به برخی از این موارد اشاره کردیم و اکنون می‌خواهیم به تفاوت کودک درون‌گرا با خجالتی بپردازیم و راهکارهایی نیز برای رفع خجالتی‌بودن کودک ارائه کنیم.

ندا شیخی، دکترای روانشناسی درباره اینکه خجالتی بودن گاهی از ویژگی‌های شخصیتی کودک نشات می‌گیرد، می‌گوید: خجالتی بودن یا نبودن کودک به شخصیت او نیز بستگی دارد. مثلا به درون‌گرایی یا برون‌گرایی او. کودکان برون‌گرا به‌غایت اجتماعی و معاشرتی هستند، با همسالان خود خیلی حرف می‌زنند، برای انجام کارها داوطلب می‌شوند، و با اعتمادبه‌نفس اظهار نظر می‌کنند. کودکان درون‌گرا دوست دارند تنها باشند، به‌ندرت با همسالان خود ارتباط برقرار می‌کنند و عموما داوطلب انجام کار نمی‌شوند. کودکان درون‌گرا برای تجدید قوای درونی خود نیاز دارند که تنها باشند.این کودکان غالبا تصویری نگران‌کننده از خود در برابر والدین قرار می‌دهند. این کودکان دیرجوش هستند و معمولا به‌تنهایی یا نهایتا با دو تا سه همبازی بازی می‌کنند. این کودکان از طریق خواندن و گوش دادن بهتر یاد می‌گیرند (برعکس کودکان برون‌گرا که با مشارکت در فعالیت‌های عملی بهتر می‌آموزند). 
این روانشناس درباره اینکه درون‌گراها در مظان اتهام اجتماعی‌نبودن قرار می‌گیرند، توضیح می‌دهد: معمولا درون‌گراها بیشتر از برون‌گراها موجب نگرانی می‌شوند. اغلب آنها را "خجالتی" توصیف می‌کنند و به زعم عده‌ای، این کودکان مشکل اجتماعی دارند! البته اگر به کودک درون‌گرا کمک شود، رفتارش تا حدی اجتماعی‌تر خواهد شد. به این منظور والدین باید در پی فرصت‌هایی برای تقویت اعتماد به نفس کودک درون‌گرای خود باشند. مثلا هرگاه کودک تلاش کرد کار مشکلی را انجام دهد، از او تمجید کنند. او را به سوی تعامل‌های دوستانه سوق دهند. به این منظور او را در شرایط اجتماعی‌ای قرار دهند که بتواند با کودکانی که رفتار آمرانه یا تهدیدآمیز ندارند، تعامل داشته باشد. او را به جشن تولدها یا مهمانی‌هایی ببرند که خیلی سنگین نباشد (مثلا تعداد کودکان در آن کمتر باشد یا کودکانی باشند که فرزندشان قبلا با آنها آشنا شده است).
و مهمترین نکته شاید این باشد که او را "خجالتی " خطاب نکنند. این کار باعث شرمندگی کودک می‌شود و او را نسبت به این باور که موقعیت‌های اجتماعی دشوار هستند، حساس‌تر می‌کند. اگر دیگران درباره خجالتی بودن کودک اظهار نظری کردند، بهترین راه برخورد، پاسخی ساده است: "کمی طول می‌کشد تا به شرایط جدید عادت کند" یا "ترجیح می‌دهد آرام باشد".
ندا شیخی، دکترای روانشناسی در مورد اینکه چه کاری می‌توان انجام داد که رفتار کودک خجالتی بهبود پیدا کند، می‌گوید: به یاد داشته باشید که میزان عزت نفس کودک رابطه مستقیم با خجالتی بودن یا نبودن کودک دارد. بنابراین از راهکارهای تقویت عزت نفس کودک غافل نشوید. مانند ایجاد حس پیروزی به واسطه دادن تکالیفی که متناسب با سطح مهارت‌ها و سن کودک باشد؛ استفاده از روش فرزند پروری مقتدرانه؛ تشویق به موقع و متناسب؛ و...
اگر حالت خجالت به حدی در کودک زیاد است که انجام امور روزمره‌اش را مختل می‌کند، توصیه می‌شود که با یک مشاور خبره مشورت شود تا با استفاده از برنامه‌های خاص که بر مشارکت کودک در شرایط مختلف اجتماعی تکیه می‌کند، و در عین حال اضطراب او را کاهش می‌دهد، به ریشه‌یابی و حل مشکل کمک کند.