سیفلیس یک بیماری عفونی نسبتاً شایع است. نوعی از سیفلیس که از راه تماس جنسی منتقل می‌شود در صورت ابتلای مادر احتمال ابتلا نوزاد نیز وجود خواهد داشت.
در صورت ابتلا به سیفلیس در دوران بارداری میزان انتقال به جنین صد در صد خواهد بود که حتی باعث مرگ جنین یا مرگ نوزاد حین زایمان خواهد شد.
سیفلیس
سیفلیس یک بیماری عفونی نسبتاً شایع است. نوعی از سیفلیس که از راه تماس جنسی منتقل می‌شود در صورت ابتلای مادر احتمال ابتلا نوزاد نیز وجود خواهد داشت.
در صورت ابتلا به سیفلیس در دوران بارداری میزان انتقال به جنین صد در صد خواهد بود که حتی باعث مرگ جنین یا مرگ نوزاد حین زایمان خواهد شد. ولی در صورت زنده ماندن نوزاد، علائم بسیار متناوب است. زودرس‌ترین علائم در اثر انتقال میکروب از جفت صورت می‌گیرد. و معمولاً چندین ارگان از جمله کبد را درگیر می‌کند درگیری کبد باعث بروز زردی می‌شود. همچنین کیسه‌صفرا و مجاری صفراوی نیز درگیر خواهند شد. غدد لنفاوی بزرگ خواهد شد و در اغلب موارد به‌طور خودبه‌خود بهبود خواهند یافت. همچنین طحال نیز بزرگ می‌شود که خود باعث کم‌خونی خواهد شد. التهاب غضروف‌ها، استخوان‌ها و ضایعات پوستی متناوب بوده و به دنبال آن پوسته‌ریزی رخ می‌دهد. درگیری متعدد استخوان‌ها باعث بروز برخی اشکالات در تصاویر رادیولوژیک خواهد شد. این التهاب استخوانی – غضروفی دردناک است؛ به‌طوری که باعث کاهش حرکات خودبه‌خودی در کودک می‌شود. در سیستم عصبی نوزاد هم اشکالات متعددی رخ می‌دهد، رشد نوزاد دچار اختلال شده و همچنین کلیه‌ها ممکن است درگیر شود. فشارخون، دفع پروتئین از ادرار و افزایش چربی خون از سایر علائم هستند به‌طور نادرتر درگیری سیستم گوارشی، چشم‌ها، ریه و پانکراس هم در موارد سیفلیس مادرزادی دیده شده است.
علائم مادرزادی:
گاهی علائم سیفلیس مادرزادی کمی با تأخیر دیده می‌شود که شامل التهاب استخوان‌ها و دندان‌ها است. این التهاب باعث افزایش ضخامت استخوان ترقوه، خمیدگی استخوان ساق پا و اشکالاتی در دندان‌های شیرخوار خواهد شد.
این اشکالات دندانی معمولاً پوسیدگی‌های مکرر و حتی تخریب زودرس دندان‌ها را به همراه خواهد داشت. در فرم غضروف و استخوان بینی نیز اشکالات خاص رخ می‌دهد که شامل فرورفتگی یا حتی سوراخ شدن دیواره میانی بینی کودک است.
در موارد نادری تشنج‌های موضعی و کاهش بهره هوشی همراه با اشکالات در قلب و عروق دیده شده است. اشکالات سیستم بینایی به صورت نادر شامل
ریزش‌اشک، حساسیت به نور، کدورت قرینه و حتی کوره‌ی نیز گزارش شده است. احتمال سرگیجه، کاهش شنوایی و حتی کری نیز وجود دارد.
تشخیص :
برای تشخیص باید میکروب بوسیله میکروسکوپ در ضایعات پوستی و یا در صورت داشتن نمونه، از جفت و بند ناف مشاهده شود. در مواردی که نوزاد با علامت متولد شد، باید به‌صورت کامل مورد معاینه و درمان قرار گیرد.
البته نوزاد در موارد بدون علامت نیز باید مورد بررسی کامل قرار گیرد و در مورد شروع درمان مناسب به‌طور دقیق تصمیم‌گیری شود. نوزادانی که از مادران مبتلا متولد می‌شوند. هم باید به‌صورت کامل مورد ارزیابی بالینی قرار گیرند.
هرپس نوزادی
ویروس هرپس یک عفونت شایع در میان انسان‌هاست که با علائم بالینی و درگیری پوست، غشا مخاطی، چشم، سیستم اعصاب مرکزی و دستگاه تناسلی خود را نشان می‌گردد. در اغلب موارد عفونت در نوزاد به دلیل انتقال مصرف از مادر در حین زایمان ایجاد می‌شود، اما در برخی موارد ناچیز هم عفونت داخلی رحمی طی دوران بارداری منتقل می‌گردد.
علائم:
اولین علائم عفونت در بیشتر موارد در طی هفته اول پس از تولد دیده می‌شود اگر عفونت نوزاد به چشم، دهان و پوست رسیده باشد معمولا روز 6-5 پس از تولد ظاهر می‌شود، ولی اگر علائم مربوط به سیستم عصبی مرکزی باشد تا هفته دوم هم امکان بروز وجود دارد. اولین علائم هرپس نوزادی بروز ضایعات پوستی و زخمی است. در صورت درگیری سیستم عصبی مرکزی علائم شامل بی‌اشتهایی، بیقراری، تحریک‌پذیری، شلی عضلات و نهایتاً تشنج خواهد بود. در برخی موارد ضایعات مشکوکی که به آنتی‌بیوتیک پاسخ نمی‌دهند، نهایتاً به سمت درگیری سیستم عصبی مغزی پیشرفت خواهد کرد. در هر نوزادی که از پدر یا مادر سابقه عفونت هرپس تناسلی متولد شود، بخصوص در موارد عفونت‌های نوزادی که به درمان پاسخ نمی‌دهند. باید هرپس مدنظر باشد. شیرخوارانی که دچار درگیری سیستم عصبی مغزی می‌شوند همچنین در موارد کما، سوءتغذیه و یا نارس بودن نوزادان بیشتر در خطر مرگ‌ومیر قرار دارند. جهت تشخیص این عفونت علاوه بر شکل ظاهری ضایعه پوستی از برخی روشهای آزمایشگاهی اختصاصی نیز استفاده می‌شود. درمان‌های ضد ویروسی موجود نیز جهت نوزادان مبتلا به عفونت به‌کار می‌دهد. نوزادانی که به عفونت مغزی مبتلا شده‌اند، باید از جهت خطر تشنج، نارسایی تنفسی نیاز به کنترل تهویه و تحت مراقبت خاص باید قرار گیرند. عفونت‌های موضعی معمولاً به‌طور کامل بهبود می‌یابد.
هپاتیت‌های ویروسی
عوامل مختلفی باعث التهاب کبد نوزادان می‌شود که بیشترین آنها مربوط به هپاتیت B است. بیشترین خطر انتقال حین تولد رخ می‌دهد. البته انتقال حین تولد در مورد هپایت C هم، بخصوص در مواردی که مادر همزمان به ویروس ایدز یا HIV مبتلا باشد، دیده می‌شود. هپاتیت در نوزادان با زردی، استفراغ و کاهش اشتها خود را نشان می‌دهد. هپاتیت B در موارد بسیار شایعی باعث می‌شود نوزاد به عفونت مبتلا گردد در عین حال کاملا بدون علامت باشد. در این موارد فقط آنزیم‌های کبدی، کمی بالا خواهند بود. اما با افزایش سن کودک، بخصوص بعد از 20 سالگی احتمال بروز علائم و حتی نارسایی کبدی وجود دارد. به منظور پیشگیری از ابتلا نوزاد به هپاتیت، علاوه بر انجام تست‌های اختصاصی مادر در دوران بارداری باید نوزادی که از مادر مبتلا متولد شده است بلافاصله پس از تولد واکسینه شود و همچنین ایمونوگلوبولین اختصاصی ویروس هپاتیت را دریافت نماید. پس از آن نوزاد تحت نظر پزشک به‌طور دوره‌ای مورد ارزیابی قرار گیرد.
ایدز
ویروس ایدز یا HIV که از راه تماس جنسی. انتقال خون آلوده و یا انتقال در دوران جنینی رخ می‌دهد در سال‌های اخیر با رشد روزافزون مواجه شده است. براساس برآوردهای سازمان بهداشت جهانی ده‌ها میلیون انسان در سراسر جهان به این ویروس آلوده شده‌اند که تعدادی از این‌ها شامل کودکان بوده و حتی تعداد زیادی مرگ نیز در بین کودکان گزارش شده است. در اغلب جهان بیشترین راه انتقال این ویروس از راه تماس جنسی است. اما در برخی کشورها راه‌های دیگر مثل تزریق داخل وریدی نیز وجود دارد. در سال‌های اخیر تعداد کودکان آلوده به این ویروس در سرتاسر جهان رو به افزایش بوده است. در کودکان اصلی‌ترین راه ابتلا، انتقال عفونت از مادر آلوده است اما تعداد بسیار کمی هم از دریافت خون و فرآورده‌های خونی آلوده مبتلا شده‌اند.
راه‌های انتقال:
راه انتقال ویروس از مادر به جنین می‌تواند قبل از تولد به صورت انتقال داخلی رحمی یا حین زایمان به دلیل تماس با ترشحات آلوده مادر مبتلا و همچنین بعد از زایمان به دلیل انتقال از شیر مادر صورت گیرد. بالاترین درصد کودکان مبتلا، ویروس را موقع زایمان از راه تماس با خون آلوده و ترشحات گردن رحم و مجرای زایمانی که حاوی تعداد زیادی ویروس در اواخر حاملگی و حین زایمان بوده است، دریافت می‌کنند هرچه زمان تماس بیشتر باشد، احتمال ابتلا بیشتر خواهد بود. مثلا در مورد دوقلوها، قلی که بیشتر در معرض ترشحات مجرای زایمان و طول زمان تولدش طولانی‌تر باشد، نسبت به قل دیگر احتمال ابتلای بیشتری دارد. شیر مادر نیز یکی از راه‌های انتقال است، ولی نسبت به راه قبلی شیوع کمتری دارد. در مواردی که جنین هنگام تولد وزن کمتر از حد عادی داشته باشد، احتمال ابتلا بیشتر خواهد بود. انتقال‌خون نیز چنانچه ذکر شد یکی از راه‌های شایع ابتلا به این ویروس است که در کودکان باعث بروز بیماری می‌شود. لذا بررسی خون‌های اهدایی به این منظور ضروری است.
علائم:
نوزادان پس از تولد، اغلب بدون علامت هستند. ممکن است به‌تدریج برخی از علائم از جمله بزرگی کبد و طحال و یا غدد لنفاوی دیده شود. در چند هفته بعد از تولد علائمی مثل اختلال رشد اسهال، عفونت‌های ریوی، برفک شدید دهانی و. . . دیده می‌گردد که به‌تدریج باعث ضعف و سوء تغذیه شدید بخصوص در بعضی مناطق جغرافیایی خاص می‌شود. همچنین التهاب پوستی، سینوزیت و عفونت‌های مکرر گوش هم شایع است. اسهال‌های مکرر، تب‌های طولانی بدون علامت، درگیری کبد، ریه‌ها نیز در کودکان بزرگ‌تر دیده می‌شود در موارد بسیار شدید هم علائمی مثل درگیری قلب و کلیه‌ها و یا حتی مننژیت دیده شده است.
تشخیص:
تشخیص، تمام نوزادان متولد شده از مادر مبتلا به ایدز، باید مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرند.
در مواردی که ابتلا به بیماری باعث بروز علامت در نوزاد شده است، درمان باید هرچه سریع‌تر شروع شود. در مورد کودکان زیر یک‌سال، خطر پیشرفت زیاد است؛ لذا سرعت در شروع درمان اهمیت خاصی دارد. در سایر موارد، انتخاب زمان شروع درمان به‌طور دقیق مورد توجه و ارزیابی قرار گیرد.
