یبوست، مشکلی آزاردهنده است که کودکان و حتی شیرخواران را هم درگیر می‌کند. در حقیقت می‌‌توان گفت یبوست یکی از شایع‌ترین علل مراجعه به مطب‌های فوق تخصص گوارش کودکان است.
زمانی که دفع مدفوع از حداقل روزی یکبار در هفته سه بار یا کمتر به صورت سفت و با ناراحتی انجام شود، فرد مبتلا به یبوست شده است. این مشکل باعث ناراحتی و حتی ورم در شکم نیز می شود.
البته برخی از والدین تصور می‌کنند که کودکشان باید هر روز اجابت مزاج داشته باشد، در صورتی که این تفکر چندان صحیح نیست و تعداد دفعات دفع به اندازه سهولت تخلیه آن اهمیت ندارد.
بروز یبوست در کودکان مشکل حاد و بیماری جدی نیست و والدین نباید نگران شوند، زیرا می توانند با ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی کودک خود این مشکل را به راحتی برطرف کنند.
علل بروز یبوست
مصرف زیاد و بیش از حد غذاهای فراوری شده، شیرینیجات و غذاهای کم فیبر (مانند غلات، میوه ها و سبزیجات) از عواملی هستند که باعث بروز یبوست می شوند.
همچنین کم مصرف کردن آب در کودکان به ویژه در فصل تابستان و در حین انجام فعالیت های بدنی خطر بروز این بیماری را افزایش می دهد.
هر گونه تغییر در رژیم غذایی کودک، مانند زمانی که رژیم غذایی وی از شیر مادر به شیر خشک و یا شیر گاو تغییر کند و یا شروع غذا دادن به کودک می تواند روی دستگاه گوارش و مدفوع وی تاثیر بگذارد.
بی‌توجهی به نیاز بدن به اجابت مزاج، تنبلی تدریجی روده‌ها، تغییر محل زندگی یا مسافرت، ترس از محیط سرویس بهداشتی به هر دلیل مثلا وجود
، به هم خوردن نظم طبیعی و روزمره زندگی، شروع تحصیل و یا مصرف بسیاری از داروها هستند.
علائم یبوست
یبوست ممکن است موجب بروز دردهای شکمی، بی‌اشتهایی و بی‌قراری کودک شود. در شرایطی هم ممکن است کودک به دلیل دردناک بودن دفع، جلوی آن را بگیرد؛ مثلا، ممکن است شیرخوار پایش را سیخ کرده و به خودش فشار بیاورد، یا در سنین بالاتر، نوک پا راه برود و به خودش فشار بیاورد تا جلوی دفع را بگیرد.
اگر والدین متوجه چنین شرایطی نشوند، آب مدفوع جذب شده و یبوست تشدید می‌شود؛ در نتیجه، دفع بعدی دردناک‌تر خواهد بود. بنابراین نکته مهم این است که این چرخه معیوب را متوقف کنیم.
وجود رگه
خون در مدفوع که حتی گاهی به صورت حجم خون قابل ملاحظه‌ای روی مدفوع می‌چکد، نیز دیگر مشکلی است که می‌تواند موجب نگرانی والدین شود. یبوست همچنین می‌تواند باعث بی‌اختیاری مدفوع و کثیف شدن لباس زیر کودک شود. در حقیقت، مدفوع تازه از کنار توده مدفوعی که به علت یبوست در روده تشکیل شده، نشت کرده و منجر به چنین حالتی می‌شود. متأسفانه، در چنین شرایطی والدین تصور می‌کنند این مشکل به دلیل تنبلی و بازیگوشی کودک است، در حالی‌که او اصلا نسبت به این موضوع آگاه نیست.
در صورت بروز چنین مشکلی، نباید کودک را به هیچ وجه دعوا کرد و او را مورد تنبیه قرار داد.
درمان یبوست
بوست در کودکان موجب ناراحتی خود کودک و صد البته ناراحتی والدین می شود. خوشبختانه درمان های زیر برای مشکل یبوست به درد می خورد، ولی بهتر است پزشک کودک را از این مسئله با خبر کنید.
مهم‌ترین اصل، آموزش و آگاهی والدین است. آنها باید بدانند یبوست مشکل نگران‌کننده‌ای نیست، ولی به زمان کافی برای درمان نیاز دارد.
در مراحل اولیه بهتر است میزان مایعات مصرفی و فیبر رژیم غذایی افزایش یابد. همچنین، در صورتی که تغذیه تکمیلی کودک شروع شده، می‌توانیم از آلو، کدو سبز و
نیز در غذاهای او استفاده کنیم. اما در مراحل بعدی ممکن است نیاز باشد از داروهایی خاص استفاده شود؛ البته این داروها معمولا بی‌ضرر هستند، اما باید حتما تحت نظر پزشک مصرف شوند. در موارد خیلی شدید نیز نیاز است، درمان سنگینی انجام شده و تخلیه روده صورت گیرد.
یک برنامه منظم برای اجابت مزاج بگذارید، برای مثال بعد از وعده غذایی. اما کودک را مجبور نکنید، بلکه او را تشویق به رفتن به دستشویی کنید، زیرا اگر اجبار در کار باشد، کودک عکس آن را انجام می دهد. ورزش کردن منظم، باعث جلوگیری از یبوست می گردد.
یکی از شایع‌ترین علل شکست درمان، قطع ناگهانی دارو است؛ به این معنی که والدین پس از بهبود یبوست، دارو را قطع کرده و دیگر مراجعه نمی‌کنند؛ البته هنگامی که دارو را کم می‌کنیم، انتخاب رژیم غذایی مناسب اهمیت ویژه‌ای می‌یابد. همچنین معمولا توصیه می‌کنیم که کودکان، 10 دقیقه بعد از وعده‌های غذایی چه دفع داشته باشند و چه نداشته باشند، 5 دقیقه روی لگن یا توالت بنشینند تا کم‌کم الگوی دفع مجدد برقرار شود.
