توصیه‌های لازم در مورد شکایت رایج دوران بارداری

نی نی سایت:با اینکه حاملگی طبیعی با رضایت و خشنودی مادر همراه است اما گاهی ممکن است از یکسری ناراحتی هایی که برای وی در دوران بارداری ایجاد می شود شکایت داشته باشد. که ما می توانیم این ناراحتی ها را با یکسری توصیه هایی که به مادر می کنیم تقلیل دهیم.
 
تهوع و استفراغ :
از شکایت شایع زنان در نیمه اول حاملگی است که به غلط بیماری صبحگاهی نام گرفته است. علائم آن بین اولین و دومین قاعدگی فراموش شده ایجاد و تا هفته های 16-14 ادامه می یابد. معمولاً هنگام صبح شدیدتر است و ممکن است در سرتاسر روز ادامه یابد.تهوع و استفراغ در نیمی از موارد تا هفته 14 و در 90 % موارد تا هفته 22 برطرف می شود. زنانی که برای بار اول حامله می شوند بیشتر دچار این عارضه می شوند.
 
توصیه های مفید به منظور بهبود تهوع و استفراغ :
درمان تهوع و استفراغ حاملگی به ندرت به حدی موفقیت آمیز است که مادر مبتلا به بهبودی کامل دست یابد. اما می توان توصیه هایی به مادر در جهت کاهش این مشکل کرد که شامل :
 
- خوردن غذاهای کم حجم در دفعات بیشتر
- اجتناب از بوئیدن و یا خوردن غذاهای محرک تهوع
- استفاده از غذای خشک حاوی کربوهیدرات قبل از بلند شدن از بستر مثل بیسکوئیت
- تغییر وضعیت آهسته از نشسته به ایستاده و خوابیده (تغییر وضعیت ناگهانی ایجاد تهوع می کند)
- خوردن یک ماده غذایی پر پروتئین مثل پنیر قبل از خواب
- اجتناب از مصرف غذاهای چرب و پرادویه و نفاخ
- زودتر از 30 دقیقه بعد از مصرف غذا نوشیدنی مصرف نکند.
- بلافاصله بعد از مصرف غذا مسواک نکند زیرا باعث تحریک تهوع می شود.
- دوری از اضطراب و آشفتگی زیرا باعث اختلال دستگاه گوارش و در نتیجه تهوع می شود.
- جلوگیری از گرسنگی و خالی بودن معده زیرا خود باعث تهوع می شود.
- تغذیه مکرر با فاصله های نزدیک تا از خالی بودن معده جلوگیری شود.
- بیسکوئیت و نان حتماً جزء‌ رژیم غذایی باشد.
- جویدن یخ
- به جای کره در صبحانه مربا یا عسل بخورد زیرا مواد چرب تهوع را بیشتر می کند (خصوصاً صبحانه).
- کاهش مصرف شکلات، چای و قهوه به دلیل داشتن کافئین قبل از خواب
- به علت ایجاد حالت تهوع از خوردن بعضی سبزیجات مثل کلم و اسفناج پرهیز کند.
- در ساعات اولیه خارج شدن از بستر، از انجام حرکات شدید پرهیز کند.
- به محض احساس اولین نشانه های تهوع دراز بکشد زیرا باعث کاهش تهوع می شود.
- به طور منظم 20 دقیقه بعد از مصرف غذا دراز بکشد تا از تهوع جلوگیری شود.
- در صورت ادامه حالت تهوع می توان کیف یخ یا حوله سرد روی ناحیه معده قرار داد.
- توصیه به مصرف زنجبیل، زیرا باعث بهبود شدت تهوع و دفعات استفراغ می شود.
- کاهش مصرف غذاهای شیرین
- گذاشتن حوله سرد بر روی گردن
- مصرف رژیم غذایی از کربوهیدرات مثل گندم کامل،‌ موز، ماکارونی، سبزیهای سبز رنگ باعث کاهش تهوع می شود.

اگر هیچکدام از این توصیه ها مفید واقع نشد و مادر همچنان تهوع و استفراغ شدید داشت می توان از درمان دارویی استفاده کرد. مصرف آنها در سه ماهه اول بی خطر است.تهوع و استفراغ مزمن و شدید در سه ماهه اول ممکن است نیاز به مراجعه پزشک و بستری داشته باشد.
 
سوزش سردل :
از شکایت بسیار شایع زنان حامله است که معمولاً در پایان سه ماهه دوم شروع و در سه ماهه سوم افزایش می یابد. علت آن برگشت اسید به داخل قسمت تحتانی مری است. برگشت مواد اسیدی باعث سوختن گلو و مزه بد در دهان و سوزش سر دل می شود.ناراحتی فوق گاهی به صورت درد در ناحیه قلبی نیز حس می شود بدون اینکه بیماری قلبی وجود داشته باشد.
 
توصیه های مفید به منظور کاهش سوز سردل :
- توصیه به کم تر خوردن اما با دفعات بیشتر و دوری از پرکردن زیاد معده
- دوری از آشامیدنی ها همراه با غذا، باید آشامیدنی ها بین وعده های غذایی مصرف شود.
- اجتناب از خوردن غذاهای سرد
- اجتناب از مصرف غذاهای تند و پر ادویه
- پرهیز از خم شدن یا صاف خوابیدن بعد از مصرف غذا
- پوشیدن لباس های آزاد و غیر تنگ
- عدم انجام فعالیت های شدید (ورزش) حداقل 2 ساعت بعد از غذا
- بالاتر قرار دادن سر هنگام خواب
- برقراری یک وضعیت خوب که فضای بیشتری برای معده ایجاد کند.
- دوری از چاقی زیرا خود یک عامل ایجاد کننده است.
- اجتناب از غذاهای سنگین قبل از خواب
- پرهیز از غذاهای سرخ کرده و بسیار چرب و تند
- خوردن یک قاشق مرباخوری خامه و یا نوشیدن یک لیوان شیر 20 دقیقه قبل از غذا (زیرا چربی موجود در شیر باعث کاهش ترشح اسید معده و کاهش فعالیت روده ها می شود.)
- گاهی جویدن آدامس هم سوزش ناشی از ترش کردن را برطرف می کند.
- استفاده از فرآورده های آنتی اسید (می تواند بسیار مؤثر باشد).
- بهترین درمان یک قاشق چایخوری شیرمنیزیم مفید است.
- آهسته خوردن غذا و نشستن بعد از غذا تا 1 ساعت (اجتناب از دراز کشیدن بلافاصله بعد غذا)
- مصرف شیر و ماست در تسکین علائم مفید است.
 
یبوست :
یبوست مشکلی است که در سه ماهه دوم و سوم بارداری برای مادر بوجود می­­آید.
 
توصیه های مفید به منظور بهبود یبوست :
- انجام فعالیت روزانه کافی جهت جلوگیری از یبوست (مثل پیاده روی)
- مصرف 2 لیوان آب سرد قبل از صبحانه (آب سرد باعث تحریک لوله گوارش می شود).
- استفاده از مربا در صبحانه، خصوصاً مربای پوست پرتقال (بطور مکانیکی روده را تحریک می کند).
- استفاده از آب آلو یا آلو خشک یا سایر میوه ها خصوصاً انجیر، گلابی، کشمش، خرما و برگه ها
- مصرف مقادیر مناسب چربی با غذا
- مصرف غذاهایی حاوی فروکتوز مثل عسل و آب سیب
- تغییر مکمل آهن
- مصرف حداقل 8-6 لیوان مایعات در طول روز (نیم ساعت قبل از غذا و 5/2 ساعت بعد از غذا)
- داشتن دوره های استراحت در طول روز و فعالیت و ورزش مناسب
- افزایش مصرف مایعات گرم مثل چای در طول روز
- مصرف غذاهایی که حاوی مواد سلولزی می باشد مثل خورش کرفس، کاهو
- انجام دادن حرکات شکمی و انقباض عضلات دیواره شکم در طول روز
- داشتن یک برنامه منظم جهت اجابت مزاج در طی روز
- عدم مصرف روغن کرچک و مسهل های قوی و داروهای ملین
- در صورت ادامه داشتن یبوست با اجازه پزشک می توان یک قاشق غذاخوری شیر منیزیم یا روغن زیتون قبل از خواب مصرف نمود.
- مصرف غذاهایی حاوی اسیدهای آلی مثل مرکبات

هموروئید (بواسیر) :
چون در دوران بارداری یبوست شایع است بواسیر هم زیادتر دیده می شود. بواسیر در زنان چندزا شایعتر است. هموروئید ممکن است برای اولین بار طی حاملگی دیده شود و یا هموروئید قبلی بدتر شود یا عود کند.
 
توصیه های مفید به منظور بهبود هموروئید :
- اولین قدم در درمان بواسیر جلوگیری از یبوست با رژیم غذایی صحیح است.
- جلوگیری از احتباس طولانی مدفوع
- استفاده از کیف سرد جهت تقلیل دادن درد
- مرتباً تمریناتی که عضلات باسن را تقویت می­کند (در روز چند بار عضله کف لگن و مقعد را سفت و شل نماید) انجام دهد.
- در صورت ابتلا به بواسیر دردناک , به پشت بخوابید و باسن خود را به کمک یک بالش بالا نگهدارید و اطراف مقعد را با یک گاز یا پنبه کمپرس آب سرد یا گرم کرده و این عمل را چند بار تکرار کنید.
- جهت جلوگیری از بواسیر در یبوست های مقاوم یک قاشق غذاخوری ماده ملین بعد از هر وعده غذاتوصیه می­شود.
- در مواردی که دفع مدفوع به سختی انجام می شود میتوان مقداری وازلین روی مقعد مالید.
- جهت کاهش حجم خون هموروئید به یک پهلو بخوابید و پاها را بالاتر از سطح بدن قرار دهید.
- سعی کنید به مدت طولانی سرپا نایستید.
- می توان از یک نرم کننده در ناحیه هموروئید استفاده کرد.
 
افزایش بزاق (پتیالیسم) :
افزایش بزاق یک مسئله دردسر ساز بوده و اغلب باعث ایجاد حالت تهوع بارداری می شود. علت آن مشخص نیست و خود به خود بدون درمان بعد از مدتی بهبود می یابد.جویدن آدامس و ازدیاد دفعات خوردن غذا گاهی باعث کاهش بزاق می شود.گاهی علت پتیالیسم می تواند تحریک غدد بزاقی توسط نشاسته باشد که در این حالت با برطرف کردن علت اولیه می توان مشکل را برطرف کرد.
 
توصیه­های مفید به منظور بهبود افزایش بزاق:
- دفعات مصرف غذا بیشتر و با حجم کمتر می­تواند مفید باشد.
- چند بار در روز مسواک بزنید و از دهان شویه استفاده کنید.
- آب بیشتری بنوشید.
- آبنبات سفت بمکید و یا آدامس بدون قند بجوید.
 
ویار (پیکا) :
تمایل زن باردار به غذاهای غیر عادی و گاهی مواد غیر غذایی مثل خاک و نشاسته و غیره می­باشد که از دیدگاه برخی به علت انمی فقر اهن ایجاد می شود ,اما تمام زنان با ویار لزوما فقر اهن ندارند و گاهی جایگزینی این مواد غذاها به جای تغذیه اصلی باعث فقر اهن می شود ,گاهی علت ویار می تواند اختلالات هیجانی و روحی همراه با بارداری باشد . ویار در عده ی معدودی از زنان باردار دیده می شود ویار به ترشی جات بیش از سایر مواد است . ویار در خانمهایی که قبل از بارداری رژیم غذایی صحیح و تغذیه ی کافی داشته و در طول بارداری هم انرا ادامه داده اند کمتر دیده می شود . ویار بارداری معمولا بعد زایمان برطرف می شود . ویار به مواد غذایی تا انجایی که لطمه ای به رژیم غذایی وارد نکند اشکال ندارد . ویار غالبا با تهوع شدید و ایجاد اسید در دهان همراه است و باعث تشدید پوسیدگی­های دندان می­شود.
 
کمر درد:
اکثر زنان چندزا و برخی از خانم هایی که برای اولین بار حامله شده اند,از کمر درد شکایت دارند و کمر درد با پیشرفت حاملگی افزایش پیدا می کند . کمر درد در صورت شل بودن عضلات شکم کمر درد تشدید می شود (عدم حمایت مناسب رحم بزرگ ) و بدین علت در زنان چندزا کمر درد بیشتر رخ می دهد . کمر درد ممکن است در نتیجه ی خم شدن بیش از حد ,قدم زدن بدون وقفه ,بلند کردن اجسام سنگین باشد .
 
توصیه های مفید جهت بهبود کمردرد:
- اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین
- استفاده از عضلات رانها هنگام بلند کردن اجسام از زمین
- وضعیت صحیح بدن
- تکیه کردن به نیمکت و صندلی در هنگام انجام کار روزانه
- استفاده نکردن از کفش های پاشنه بلند انجام پیاده روی در طول روز
- در طول روز چندین بار به به پهلو بخوابد تا فشار از روی کمر برداشته شود
- گذاشتن یک بالشت زیر شکم و یک بالشت مابین زانوها هنگام خوابیدن
- کفش های با پاشنه های کوتاه و کلفت و پهن استفاده شود
- گاهی در طول روز پاها بالاتر از سطح زمین قرار گیرند
- استفاده از کمپرس اب گرم یا کیسه اب گرم در محل درد
- خوابیدن روی تخت چوبی کمک­کننده ­است
- جلوگیری از افزایش وزن بیش از حد
- انجام ورزش هایی که باعث تقویت عضلات پشت می شود (بهترین روش جلوگیری از کمر درد)
 
خستگی :
در ابتدای بارداری (سه ماهه ی اول ) بسیاری از زنان از خستگی شدید و نیاز به دوره های طولانی خواب شاکی اند که تا ماه چهارم حاملگی خود به خود از بین می رود .
 
توصیه­ها:
- به اندازه کافی استراحت نماید
- بهترین روش جلوگیری از خستگی دوران بارداری خواب منظم شبانه و بعد از نهار است .
- اطمینان دادن به مادر که این حالت طبیعی است .
- انجام ورزش های ملایم و تغذیه ی خوب ( جهت تامین انرژی برای مادر )
- در صورت احساس خستگی مقداری اب میوه یا یک برش میوه میل شود
- زمانی که احساس خستگی می کنیم در هر مکانی که هستید حتی اگر شده 5 دقیقه بخوابید ( بسیار موثر است ) مثلا داخل اتومبیل _ روی صندلی و پشت میز کار .
 
بی خوابی :
در ماههای اخر بارداری برعکس ابتدای بارداری فرد دچار بی خوابی میشود . بی خوابی ما در این دوران می تواند به هر علتی مثل نگرانی وهیجان و انتظار روز بعد و رحم بزرگ و ناراحتی های آن و حرکت جنین در رحم خصوصا اگر فعال باشد وگرفتگی عضلات پا و شکم و تنگی نفس و کم خونی و بی اشتهایی .
 
توصیه­ها:
- خوابیدن به پهلوی چپ در حالی که بالشهایی در پشت و زیر پاها قرار دارند .
- گرفتن دوش اب گرم و خوردن یک لیوان شیر گرم قبل از رفتن به رختخواب
- انجام حرکات نرمشی قبل از خواب (تکنیک های relaxation)
- قدم زدن در فضای ازاد
- خوردن مایعات گرم فاقد کافیین (کافین دار مثل چای و قهوه )
- انجام فعالیت روزانه
- گرم کردن پاها با کیسه آب گرم می تواند تسهیل کننده باشد .
- مطالعه قبل از خواب
- اماده کردن محیطی ارام و خلوت جهت خواب
- کوشش برای تسکین درد کمر و پشت در صورت وجود
- گذاردن چند بالش زیر سر
 
لکوره :
لکوره به معنی افزایش میزان ترشحات واژن که در بیشتر موارد به علت عفونت و بیماری نیست.باید به مادر آموزش داد که اگر ترشحات دارای بوی نامطبوع و سوزش و خارش و قرمزی و تورم و چرک الود و کف مانند و زرد رنگ و سفید پنیری بود حتما به پزشک مراجعه کند .
 
اقدامات درمانی :
- در صورت افزایش ترشحات می توان از دوش واژینال با محلول رقیق سرکه استفاده کرد
- به مادر توصیه می شود هر روز لباس زیر خود را عوض کرده و در افتاب خشک کند
- استفاده از لباس زیر نخی
- به خانم توصیه می شود زود به زود دوش بگیرد
 
تکرر ادرار :
تکرر ادرار یک مشکل شایع در طی حاملگی است که اغلب در سه ماهه اول و سوم اتفاق می افتد.
 
اقدامات درمانی :
- انجام ورزش های تقویت عضلات کف پرینه (10بار در روز )
- محدود کردن مصرف مایعات در طول شب (مصرف مایعات در روز باید کافی باشد )
- هر 2 تا 3 ساعت در طول روز دستشویی بروند
- اگر هنگام ادرار کردن و درد یا سوزش و یا ادرار خونی وجود داشت حتما به پزشک مراجعه شود
 
تنگی نفس :
تنگی نفس در سه ماهه سوم ایجاد می گردد.
 
توصیه­ها :
- استفاده از وضعیت صحیح هنگام ایستادن
- تکیه کردن به بالش هنگام نشستن
- دستها را بالای سر قرار داده و عضلات شکم را کشیده و نفس عمیق بکشد
- اگر در حالت استراحت دچار تنگی نفس می شود حتما به پزشک مراجعه شود (ممکن است به علت بیماری قلبی _ ریوی باشد)
 
واریس :
ورید های بزرگ واریسی در اثر ایستادن طولانی مدت و حاملگی و سن بالا تشدید می شود و با پیشرفت حاملگی و افزایش وزن و طولانی شدن مدت سر پا ایستادن واریس ها برجسته تر می شوند .
 
اقدامات درمانی :
- اجتناب از پوشیدن لباس های تنگ
- اجتناب از ایستادن طولانی مدت و یا آویزان نگه داشتن طولانی پاها
- داشتن دوره های استراحت همراه با بلند کردن پاها در فواصل معین درروز
- زمان زیادی در طول روز با زاویه ی 180درجه (صاف) دراز بکشد.
- انجام پیاده روی و تمرین های متوسط در طول روز جهت افزایش گردش خون
- پوشیدن کمربند یا شکم بند که رحم را نگه دارد و باعث کاهش فشار روی ورید لگنی شود
- انجام دادن ورزش­های تقویت کف پرینه در صورت وجود واریس در ناحیه فرج
- گرم کردن محل واریس جهت کاهش درد
- استفاده از جوراب های الاستیک (جوراب واریس)
- بالاتر قرار دادن پاها از سطح بدن چندین بار در طی روز
- جهت کاهش اتساع وریدها در شب به پهلو خوابیده و با چند بالش باسن را بالاتر قرار دهید.
- در حالت نشسته پاها را روی یکدیگر نیاندازید.
- جوراب الاستیک را صبح قبل از خارج شدن از رختخواب بپوشید.
- عدم استفاده از دامن های تنگ و جوراب های پلاستیکی که تا کمر بالا می آیند.
- جراحی واریس (در صورت نیاز) باید به از بعد زایمان موکول شود (زیرابعد از زایمان, واریس یا بهتر می شود و یا به کلی از بین می رود).
 
نفخ شکم :
نفخ شکم در دوران بارداری شایع است. و گاهی با سوزش سردل و ترش کردن همراه است. بهترین راه برای جلوگیری از ایجاد نفخ،‌ اجابت مزاج منظم است.
 
توصیه های درمانی :
- داشتن یک رژیم غذایی مناسب
- اجتناب از خوردن مواد غذایی پر حجم و نفاخ مثل لوبیا و نخود و هویج، پیاز،‌ کلم، خیار،‌ بادمجان،‌ گوجه فرنگی، غلات
- اجتناب از مصرف غذاهای سرخ کرده
- جویدن کامل و بدون عجله مواد غذایی سفت
- در صورت استفاده از حبوبات چندین ساعت خیسانده شوند و آب آنها دور ریخته شود.
 
سردرد :
شکایت از سردرد در اوایل حاملگی شایع است. در اواسط حاملگی اکثر سردردها خفیفتر می شوند و یا از بین می روند.
 
اقدامات درمانی :
- داشتن یک برنامه منظم استراحت در طول روز
- داشتن یک تغذیه مناسب (زیرا گاهی علت سردرد گرسنگی است).
- دریافت کافی مایعات در جهت جلوگیری از سردرد کمک کننده است.
- سردرد را علامتی برای رسیدن زمان استراحت بدانید.
- در صورت بروز سردرد دراز کشیده و دستمال خیس و سردردی روی پیشانی قرار دهید.
- در صورت لزوم می توان از استامینوفن با دوز پایین استفاده کرد.
 
سرگیجه :
سرگیجه هم مانند سردرد گاهی به دلیل کمبود استراحت در روز است. می تواند به دلیل گرسنگی هم باشد. علل دیگر سرگیجه می تواند : کاهش فشار خون, کاهش قند خون، کاهش آهن خون یا کم خونی، حرکت سریع از وضعیت نشسته به ایستاده، باشد.
 
اقدامات درمانی :
- اجتناب از تغییر وضعیت های ناگهانی (مثلاً از حالت نشسته ناگهان ایستاده)
- اجتناب از دوره های طولانی ایستادن
- خوابیدن به پهلو بهتر از خوابیدن به پشت است.
- هنگام سرگیجه، سریع بنشیند و صورت را ما بین زانوها قرار دهد.
 
گرفتگی عضلات پا (کرامپ پا) :
کرامپ پا در نیمه دوم بارداری شایع است. به احتمال زیاد به علت اضافه وزن حاملگی است. معمولاً در سه ماهه دوم شروع می شود و با ادامه حاملگی بدتر می شود. بیشتر در شب اتفاق می افتد،‌ ممکن است در روز هم اتفاق بیافتد.
 
اقدامات درمانی :
- عدم ایستادن طولانی یا نشستن طولانی در حالی که پاها را روی هم انداخته اید.
- در طول روز و چند بار قبل از خواب عضلات پشت ساق پا را بکشید.
- به پهلوی چپ دراز بکشید تا جریان خون پاها بهتر شود.
- مصرف مایعات به میزان کافی 
- اگر عضله پا گرفت بلافاصله عضلات پشت ساق را بکشید.
- مصرف مکمل­های غذایی حاوی منیزیم و مولتی ویتامین در دوران حاملگی می تواند کمک کننده باشد.
- تشویق به انجام ورزش و وضعیت خوب مکانیکی جهت بهبودی گردش خون پاها
- استفاده از آب گرم قبل از خواب جهت شل شدن عضلات
- در صورت ایجاد کرامپ می توان با تغییر وضعیت، جابجا کردن پا، خم کردن و مالش پا یک ماده چرب مثل روغن زیتون و یا گذاشتن کیسه آب گرم انقباض عضلات را برطرف کرد.
- چون انقباض بیشتر وقتی که پا دراز کشیده است اتفاق می افتد زانوها را با زاویه150 درجه قرار دهید.
- کشش آرام ساق پا هنگام ایستادن و فشار دادن ملایم کف پا به زمین و مستقیم کردن زانو
- استفاده از حوله گرم برای تسکین درد و ناراحتی
- در حال نشسته، هنگام شام، تماشای تلویزیون،‌ مچ پا را بچرخانید و انگشتان پاهایتان را تکان دهید.
- هر روز مقداری پیاده روی کنید مگر اینکه پزشک منع کرده باشد.
 
ورم (ادم) :
ادم پاها یکی از عوارض شایع بارداری است به خصوص در روزهای گرم تابستان.
 
اقدامات درمانی :
- اجتناب از ایستادن های مداوم روی پاها
- پاها را 20 دقیقه در آب گرم ماساژ دهید.
- استراحت و بالا نگه داشتن پاها نسبت به سطح بدن در طول روز
- استفاده از رژیم غذایی کم نمک
- پوشیدن جوراب الاستیک و کفش راحت که پاها تحت فشار نباشد.
- خوابیدن به پهلوی چپ تا فشار رحم از روی ورید اجوف تحتانی برداشته شود و بازگشت وریدی برقرار شود.
- اجتناب از پوشیدن لباس های تنگ و چسبان
- حمایت و نگه داری مختصر شکم و کمر که ممکن است فشار از روی ورید لگنی برداشته شود.
- در صورتی که ادم شدت گرفت و یا به دستان و تنه رسید حتماً به پزشک مراجعه شود.

منبع: شفاف