روزه داری در دوران بارداری و شیردهی

دوران بارداری و شیردهی یکی از مهم‌ترین دوران زندگی هر مادر محسوب می‌شود که باید نکات زیادی برای حفظ سلامت بچه و همینطور مادر رعایت کرد.
از طرفی ماه رمضان است و روزه گرفتن هم مزایای زیادی دارد اما مادران باردار و شیرده هم می‌توانند از مزایای روزه داری برخوردار شوند یا روزه گرفتن برایشان مضر است؟

بارداری و روزه داری

مطالعات محققان نشان می‌دهد مادران بارداری که در سه ماهه اول دچار ویار هستند، بهتر است روزه نگیرند. روزه داری با کاهش قند خون در مادران باعث تشدید حالت تهوع در این دوران شده و کاهش قند خون مادر باعث کاهش قند خون جنین شده و در نتیجه تاثیر بر روی رشد و نمو سلول های مغزی می شود که در سه ماهه اول جنینی در حال تشکیل هستند.

روزه داری در سه ماهه سوم بارداری هم توصیه نمی شود. در این دوران بیشترین وزن گیری جنین اتفاق می افتد و در واقع کاهش قند خون مادر با توجه به اینکه منبع اصلی تامین انرژی در نوزاد می باشد می تواند سبب تولد نوزاد کم وزن همراه با کاهش قند خون و ایجاد اختلالات تنفسی به سبب زایمان زودرس شود. همچنین گرسنگی طولانی مدت بیشتر از 8 ساعت سبب افزایش ترکیبات کتونی در بدن مادر شده که از طریق جفت به جنین منتقل می شود و می تواند باعث آسیب به سیستم عصبی جنین شود.
همچنین مادرانی که خود کمبود وزن داشته و باردار هستند، نباید روزه بگیرند؛ مخصوصا مادرانی که هنگام بارداری وزن زیر 50 کیلوگرم دارند یا شاخص توده بدنی (BMI) آنها زیر 18 است.

به این ترتیب بهترین زمان روزه داری برای مادران باردار سه ماهه دوم است. البته باید توجه کنید که در این دوران نوشیدنی‌های کافئینه مثل قهوه و چای پررنگ ننوشید و در فاصله بین افطار تا سحر مقدار مناسب و کافی آب و مایعات نوشیده، مواد غذایی مغذی مثل لبنیات، گوشت، حبوبات، خشکبار و انواع میوه‌ها و سبزی‌های تازه استفاده کنید.

شیردهی و روزه داری

روزه داری در دوران شیردهی، وابسته به سن کودک شماست. در واقع اگر فرزندتان هنوز ۶ ماهش نشده و صرفا از شیر مادر تغذیه می‌کند، نمی‌توانید روزه بگیرید؛ چراکه کم آبی حجم شیر مادر را تحت تاثیر قرار داده و این اتفاق در ماه‌های گرم سال، حتی می‌تواند باعث کم آب شدن بدن کودک شود.

در فاصله 6 ماهگی تا یکسالگی که نوزاد علاوه بر شیر، خوردن غذای کمکی را شروع کرده، می‌توانید روزه بگیرید چون بدن‌تان فرصت و توانایی کافی برای تولید شیر مورد نیاز فرزندتان خواهد داشت؛ حتی اگر میزان کالری کمتری دریافت کنید، تفاوت چندانی در میزان شیر شما ندارد. البته که در این روزها قطعا احساس گرسنگی بیشتری خواهید داشت. اما اگر میزان شیرتان کم نشود و فرزندتان گرسنه نماند و وزن بگیرد، می‌توانید به روزه گرفتن ادامه دهید.
 

تاثیر روزه بر شیر مادر

اگر شما در فاصله افطار تا سحر غذای کمی دریافت کنید تا وزن کم کنید یا احتیاجات تغذیه ای شما برآورده نشود، نوع چربی شیر شما تغییر خواهد کرد. در واقع مقداری از چربی موجود در شیر توسط سینه مادر ساخته شده و بقیه از طریق غذاهایی که دریافت می کنید تامین می شود. نوع چربی دریافتی مادر مستقیما بر روی چربی شیر تاثیر دارد. همچنین روزه داری باعث آزاد شده ذخایر چربی مادر و دریافت بیشتر تری گلیسریدها توسط کودک می‌شود.

بد نیست بدانید مطالعات پژوهشگران نشان داده است میزان روی، پتاسیم و منیزم شیر مادرانی که روزه می‌گیرند، کمتر است.
شیردهی می تواند باعث کم آبی در بدن مادر شود و این کم آبی می تواند سبب سرگیجه، سردرد، احساس خستگی و ضعف شدید و دردهای بدنی شود. اگر شما این علائم را داشتید بهتر است یک لیوان آب همراه کمی شکر و نمک میل کنید و برای نیم ساعت استراحت کنید.

برای روزه داری آماده باشید. قبل از شروع ماه رمضان خریدهای خود را انجام دهید تا بیشترین استراحت را در روزه داری داشته باشید و در هوای گرم از منزل خارج نشوید. همچنین یک لیست غذایی تهیه کنید که مطمئن باشید تمام مواد مواد مغذی مورد نیاز را از هنگام افطار تا سحر دریافت می کنید. آرام باشید و در طول روز استراحت کنید.
روزه‌داری زنان شیرده و باردار درصورت رعایت برنامه تغذیه‌ای مناسب، در رشد کودکان اختلالی ایجاد نمی‌کند. تحقیقات نشان داده که دریافت مواد غذایی مناسب در فاصله افطار تا سحر، استفاده از قندهای طبیعی مثل خرما و توت، سبزی خوردن و انواع سالادها، استفاده از کربوهیدرات های پیچیده و نان های سبوس دار، مصرف انواع گوشت و لبنیات و مهمتر از همه اضافه وزن مناسب مادر به خصوص در دوران بارداری و مصرف سحری برای مادرانی که می‌خواهند روزه بگیرند از اهمیت بالایی برای روزه داری سالم برخوردار است.

در پایان توصیه می شود برای روزه داری با پزشک خود و مشاور تغذیه مشورت کنید تا با کمک یک رژیم غذایی مناسب و بررسی شرایط و وضعیت مادر و کودک روزه بگیرید تا هیچ آسیبی به شما و فرزندتان وارد نشود.

• نرگس جوزدانی