خودمحوری کودک و نحوه‌ی رفتار با او
تا حالا شده بچه‌ات وسط یه مهمونی با صدای بلند بگه: همه باید فقط به من توجه کنن یا مثلا اسباب‌بازی‌شو با بقیه تقسیم نکنه و بزنه زیر گریه؟ خب اگه این صحنه‌ها برات آشناست، احتمالا داری با پدیده‌ای به اسم خودمحوری کودک روبه‌رو می‌شی. ولی نگران نباش، این موضوع کاملا طبیعیه و بیشتر بچه‌ها توی یه دوره‌ای از رشدشون همچین رفتارهایی دارن. در اینجا قراره خیلی ساده و خودمونی برات بگیم که خودمحوری کودک یعنی چی، چرا پیش میاد و نحوه‌ی رفتار با کودک خودمحور چطوری باید باشه تا هم بچه‌ات درست تربیت بشه و هم خودت از کوره در نری.
اصلا خودمحوری کودک یعنی چی ؟
خودمحوری در کودک یا به قولی همه‌چیز باید حول من بچرخه یکی از ویژگی‌های طبیعی در کودکان هست. بچه‌هایی که خودمحور هستن فکر می‌کنن فقط خواسته‌های خودشون مهمه و بقیه باید طبق میل اون‌ها رفتار کنن. مثلا ممکنه وقتی مامانش داره تلفنی حرف می‌زنه، بیاد وسط و توقع داشته باشه همون لحظه بهش رسیدگی شه. اینا نشونه‌های بدی نیستن، بلکه بخشی از روند رشد مغز و ذهن بچه‌هاست. چون هنوز درک درست و کاملی از دنیای اطراف، احساسات دیگران و مفهوم "نوبت" یا "صبر" ندارن.
چرا کودک خودمحور می‌شه؟
خودمحوری کودک دلایل زیادی داره ولی اصلی‌ترینش اینه که توی سنین پایین (مخصوصا ۲ تا ۷ سال)، بچه‌ها هنوز توانایی همدلی با دیگران رو کامل یاد نگرفتن. یعنی نمی‌تونن خودشونو جای دیگران بذارن. از طرف دیگه، اگه محیط اطراف بچه (مثلا خونه یا حتی مهد کودک) همیشه فقط بر اساس خواسته‌هاش بچرخه، این حس خودمحوری تقویت می‌شه. چند تا عامل دیگه هم تاثیر دارن:
- توجه بیش از حد والدین بدون آموزش مهارت‌های اجتماعی
- پاداش دادن مداوم برای هر خواسته‌ی کوچیک
- نداشتن محدودیت‌های مشخص توی رفتار
نشونه‌های خودمحوری در کودک
- همیشه می‌خواد مرکز توجه باشه
- تحمل نه شنیدن نداره
- وسایلشو با کسی تقسیم نمی‌کنه
- قوانین جمعی رو رعایت نمی‌کنه
- زود از کوره درمی‌ره و قهر می‌کنه
- فکر می‌کنه همه باید طبق میل اون رفتار کنن
حالا نحوه‌ی رفتار با کودک خودمحور چطوری باید باشه؟
بی‌خیال شدن یا دعوا کردن جواب نمی‌ده. باید یه تعادل بین محبت و قانون بذاری. بیا با هم ۸ تا روش کاربردی نحوه‌ی رفتار با کودک خودمحور رو مرور کنیم:
- مرز بذار، ولی با محبت
بچه‌ها نیاز دارن بدونن چه کارایی آزاده و چه کارایی نه. با آرامش براش توضیح بده که مثلا الان مامان مشغوله، بعد از تماس باهات بازی می‌کنه. هم مرز گذاشتی، هم ناراحتش نکردی.
- یادش بده که همه مهمن، نه فقط خودش
یکی دیگر از راهکارهای نحوه‌ی رفتار با کودک خودمحور اینه که با مثال‌های ساده یادش بدی که بقیه هم احساس دارن.
- تشویقش کن کار گروهی انجام بده
باز‌ی‌هایی انتخاب کن که بچه مجبور باشه با بقیه همکاری کنه؛ مثلا لگو ساختن با خواهرش یا آشپزی ساده با مامان. اینطوری هم مهارت اجتماعیش بالا می‌ره هم خودمحوریش کمتر می‌شه.
- از کلمه "نه" نترس
اگه همیشه همه چیزو براش فراهم کنی، عادت می‌کنه که همه باید خواسته‌هاشو برآورده کنن. پس بعضی وقت‌ها بگو "نه"، ولی دلیلشم بگو.
- صبور باش، عجله نکن
نکته‌ای که باید در نحوه‌ی رفتار با کودک خودمحور به آن دقت کنی، اینه که تغییر یه رفتار زمان می‌بره. نباید انتظار داشته باشی بچه‌ات یه شبه از یه بچه‌ی خودمحور تبدیل بشه به یه فرشته‌ی صبور، با تکرار، مهربونی و استقامت پیش برو.
- الگوش باش
اگه بچه ببینه مامان یا باباش موقع حرف زدن بقیه وسط حرف نمی‌پرن، نوبت رعایت می‌کنن و با بقیه همدلی دارن، خودش ناخودآگاه یاد می‌گیره.
- تعریف و تشویق بجا
وقتی یه رفتار خوب نشون می‌ده، مثل صبر کردن، نوبت رعایت کردن یا بخشیدن وسیله‌اش، سریعا تشویقش کن.
- داستان و کتاب رو دست‌کم نگیر
خیلی از کتاب‌های کودکانه هستن که مفاهیم همدلی، رعایت نوبت و توجه به دیگران رو آموزش می‌دن. با زبون قصه خیلی راحت‌تر می‌تونی این مفاهیمو به بچه یاد بدی.
خودمحوری تا کی ادامه داره؟
خبر خوب این هست که دوره خودمحوری در کودک موقتیه. اگه والدین درست برخورد کنن، به‌مرور کودک یاد می‌گیره که دنیا فقط دور اون نمی‌چرخه. معمولا از حدود ۷ سالگی به بعد بچه‌ها شروع می‌کنن به درک احساسات و نیازهای دیگران.
کلام‌آخر
خودمحوری کودک یه بخش طبیعی از رشد ذهنی و عاطفیه، ولی اگه باهاش درست برخورد نشه، ممکنه به خودخواهی و رفتارهای ناسازگارانه تبدیل بشه. با یاد گرفتن نحوه‌ی رفتار با کودک توی این شرایط، هم می‌تونی مسیر رشدشو درست هدایت کنی و هم از دعواها و قهرهای بی‌مورد خلاص شی.
