چطور با اضطراب جدایی بچه‌ها برخورد کنیم؟
اضطراب جدایی یه مرحله طبیعی تو رشد احساسی بچه‌هاست که معمولا از 6 تا 8 ماهگی شروع میشه و معمولاً بین 10 تا 18 ماهگی به اوج میرسه. این اضطراب زمانی اتفاق میفته که بچه‌ها وابستگی عاطفی زیادی به والدینشون پیدا می‌کنن و می‌فهمن که اگه کسی از دیدشون خارج بشه، باز هم وجود داره. این مفهوم رو بهش میگن پایداری شیء که یعنی حتی وقتی چیزی رو نمی‌بینن، باز هم می‌دونن که اون وجود داره.
در حالی که اضطراب جدایی یه مرحله طبیعی تو رشد بچه‌هاست، برای خیلی از والدین این موضوع می‌تونه نگران‌کننده باشه. تو این مقاله می‌خواهیم بررسی کنیم که چطور میشه با این اضطراب برخورد کرد و به بچه‌ها کمک کرد تا این مرحله رو به راحتی پشت سر بذارند.
چه چیزهایی باعث اضطراب جدایی در بچه‌ها میشه؟
چندین عامل در بروز اضطراب جدایی موثرند:
- رشد شناختی – بچه‌ها وقتی رشد می‌کنن و به این درک می‌رسن که افراد حتی وقتی در دسترس نیستن، باز هم وجود دارن، ممکنه استرس بگیرن که آیا کسی که ازشون دور شده دوباره برمی‌گرده یا نه.
- وابستگی عاطفی – بچه‌ها به والدینشون خیلی وابسته میشن و وقتی ازشون جدا میشن، احساس امنیتشون به هم می‌ریزه.
- ترس از افراد ناشناس – معمولاً این دوره همزمان با شروع ترس از افراد غریبه است، یعنی بچه‌ها ممکنه به افراد جدید و ناآشنا واکنش‌های احساسی نشان بدن.
- تغییرات در روتین روزانه – مثلا وقتی بچه‌ها به مهدکودک میرن یا والدین شروع به کار می‌کنن، تغییرات تو روال روزمره ممکنه اضطراب جدایی رو بیشتر کنه.
- واکنش‌های والدین – اگر والدین خیلی نگران بشن یا خداحافظی‌های طولانی داشته باشن، می‌تونن اضطراب بچه‌ها رو بیشتر کنند.
نشونه‌ها و علائم اضطراب جدایی
بچه‌ها ممکنه هر کدوم به شکل متفاوتی اضطراب جدایی رو تجربه کنن، اما علائم رایج عبارتند از:
- گریه یا بی‌قراری وقتی که والد از اتاق خارج میشه.
- چسبیدن به والدین و مقاومت در برابر تماس با دیگران.
- بیدار شدن مکرر شبانه و نیاز به آرامش گرفتن.
- عدم آرامش توسط دیگران و فقط آرام شدن در کنار والدین اصلی.
- آشکار شدن ناراحتی در محیط‌های جدید یا ناآشنا.
چطور به بچه‌ها کمک کنیم که با اضطراب جدایی کنار بیان؟
اگرچه اضطراب جدایی مرحله‌ای طبیعی در رشد بچه‌هاست، والدین می‌تونن اقداماتی انجام بدن تا به کاهش استرس و اضطراب بچه‌ها کمک کنن.
1. روتین ثابت و قابل پیش‌بینی داشته باشید
بچه‌ها وقتی که از روتین‌های ثابت برخوردار باشن، احساس امنیت بیشتری می‌کنن. داشتن یه روال مشخص برای غذا خوردن، خوابیدن و بازی کردن به بچه‌ها کمک میکنه که از تغییرات غیرمنتظره جلوگیری بشه.
- زمان‌های غذا، خواب و بازی رو منظم نگه دارید.
- خداحافظی‌ها رو به شکلی مشابه هر بار انجام بدید (مثلاً یک بغل و گفتن جمله‌ای مثل "مامان به زودی برمی‌گرده").
2. جدایی‌های کوتاه تمرین کنید
باید با جدایی‌های کوتاه شروع کنید تا بچه کم‌کم یاد بگیره که فاصله‌ها موقتی هستند:
- به مدت کم بچه رو با یه مراقب آشنا تنها بذارید و خودتون در اطراف بمونید.
- بازی‌های ساده مثل "قایم‌باشک" می‌تونه به بچه‌ها کمک کنه تا بفهمن که هر چیزی که از نظرشون ناپدید میشه، دوباره برمی‌گرده.
- می‌تونید برای چند دقیقه از اتاق خارج بشید و دوباره برگردید تا به بچه نشان بدید که همیشه برمی‌گردید.
3. خداحافظی‌ها رو کوتاه و مثبت انجام بدید
خداحافظی‌های طولانی و احساسی می‌تونه اضطراب بچه رو بیشتر کنه. به جای این کار:
- خداحافظی رو سریع و با اعتماد به نفس انجام بدید.
- از "ناپدید شدن" بدون خداحافظی خودداری کنید؛ این کار ممکنه باعث بشه که بچه‌ها دفعه‌ی بعد با اضطراب بیشتری مواجه بشن.
- یه شی راحت‌کننده مثل پتو یا عروسک به بچه بدید تا احساس امنیت کنه.
4. آشنایی تدریجی با مراقب جدید
اگر بچه قراره به مهدکودک بره یا مراقب جدیدی پیدا کنه، باید این تغییرات به تدریج انجام بشه:
- با مراقب جدید زمان بیشتری با هم بگذرانید تا بچه احساس راحتی کنه.
- شروع کنید با جدایی‌های کوتاه و به تدریج زمان رو افزایش بدید.
- مطمئن بشید که مراقب بچه کاملاً از اضطراب جدایی آگاهه و می‌دونه چطور باید بچه رو آرام کنه.
5. آرام و مطمئن باشید
بچه‌ها خیلی حساسی به احساسات والدینشون هستن. اگر شما مضطرب یا نگران به نظر برسید، ممکنه بچه‌ها اضطراب بیشتری رو تجربه کنن.
- آرام و مثبت باشید.
- به بچه‌ها نشون بدید که می‌تونید ازشون جدا بشید و دوباره بهشون برمی‌گردید.
- به زمان‌های جدایی اعتماد کنید و بدونید که این دوره گذراست.
6. تشویق به استقلال از طریق بازی
کمک به بچه‌ها برای بازی کردن به تنهایی می‌تونه اضطراب جدایی رو کاهش بده.
- یه فضای بازی امن و مناسب برای بچه درست کنید که بتونه به راحتی ازش استفاده کنه.
- اسباب‌بازی‌هایی بدهید که بچه رو مشغول کنه و احساس استقلال بیشتری داشته باشه.
- وقتی که بچه شروع به بازی کردن به تنهایی میکنه، اون رو تشویق کنید تا استقلالش تقویت بشه.
7. صبور باشید و تسلی‌بخش باشید
اضطراب جدایی به طور معمول سریعاً از بین نمی‌ره، و ممکنه گاهی به نظر برسه که مشکلات دوباره شروع میشه.
- وقتی بچه ناراحت میشه، بهش آرامش بدید، اما از تقویت رفتارهای وابسته و چسبنده خودداری کنید.
- به تدریج زمان جدایی رو افزایش بدید تا بچه احساس راحتی بیشتری کنه.
- اگر اضطراب جدایی خیلی شدید یا طولانی بشه، با پزشک یا مشاور کودک مشورت کنید.
کی اضطراب جدایی تموم میشه؟
برای بیشتر بچه‌ها، اضطراب جدایی به طور طبیعی تا 2 یا 3 سالگی کمتر میشه، زمانی که بچه‌ها بیشتر از قبل مستقل میشن و به والدینشون اطمینان پیدا می‌کنن که همیشه برمی‌گردند. با این حال، بعضی از بچه‌ها ممکنه گهگاهی اضطراب جدایی رو تجربه کنن، به خصوص در مواقع استرس‌زا.
آیا اضطراب جدایی می‌تونه نشانه مشکلی بزرگ‌تر باشه؟
اگرچه اضطراب جدایی یه مرحله طبیعی هست، اما در بعضی موارد ممکنه نشونه‌ای از یه مشکل جدی‌تر باشه:
- اختلال اضطراب جدایی (SAD) – اگر اضطراب جدایی خیلی شدید و طولانی بشه، ممکنه نشان‌دهنده‌ی اختلال اضطراب جدایی باشه.
- مشکلات وابستگی – بچه‌هایی که به دلایل مختلف مثل بی‌ثباتی در مراقبت یا تجربه‌ی مشکلات عاطفی در دوران ابتدایی زندگی دچار اضطراب جدایی شدیدتری میشن.
اگر نگران اضطراب جدایی فرزند خود هستید، مشورت با پزشک کودک یا مشاور می‌تونه مفید باشه.
نتیجه‌گیری
اضطراب جدایی یه مرحله طبیعی و گذرا تو رشد بچه‌هاست که بیشتر بچه‌ها از سر می‌گذرونن. با استفاده از روش‌های مناسب مثل ایجاد روتین ثابت، جدایی‌های کوتاه، و تسلی‌بخش بودن، میشه به بچه کمک کرد تا این مرحله رو راحت‌تر طی کنه. صبر و درک درست، کلید این مرحله هست.
