کولیک دقیقا به چه معنی است؟
تقریبا 20 ٪ همه شیرخواران دچار کولیک می شوند. کولیک یک اصطلاح کلی است برای گریه های غیر قابل کنترل در کودکی که از سایر جهات سالم است. شیرخوار دچار کولیک بیش از سه ساعت در روز و برای بیش از سه روز در هفته گریه یا نق نق می کند. این مساله با شیوع یکسان بین کودک اول و سایر کودکان و نیز بین دخترها و پسرها دیده می شود.
مشکل است بگوییم کولیک برای کدام یک دردناکتر است، والدین یا کودک. یک شیرخوار مبتلا به کولیک بطور آشکار حالت پریشانی و ناراحتی دارد و نمی تواند آرام گیرد. والدین نیز ممکن است بعلت شنیدن صدای گریه های کودک برای ساعتها دچار پریشانی و آشفتگی شوند و این امر ممکن است بقدری باشد که نهایتا آنها را نیز وادار به گریه نماید!
چطور می توانم بگویم کودکم دچار کولیک است؟
در واقع همه شیرخواران گاهی گریه می کنند، بطور متوسط هر کودک حدود دو ساعت و نیم در روز گریه می کند. اما کودک مبتلا به کولیک، علاوه بر گریه های ممتد، کاملا نا آرام و ناراحت است. او ممکن است بطور متناوب پاهایش را جمع کرده و دراز کند و دفع گاز داشته باشد. کولیک اغلب بین ساعت 6 عصر و نیمه شب رخ می دهد. گرچه ممکن است هر زمانی ایجاد شود اما معمولا عصرها و شبها تشدید می شود.
معمولا سن شروع کولیک در شیرخواران حدود دو تا چهار هفته است و پایان آن حدود سه ماهگی یا در کودکان کم شانس تر تا شش یا نه ماهگی می باشد.
چرا برخی شیرخواران دچار کولیک می شوند؟
بیش از 50 سال است که دانشمندان سعی کرده اند به این پرسش پاسخ دهند. بیشتر تقصیرها متوجه سیستم گوارش نابالغ شیرخواران است. در حقیقت کلمه کولیک از واژه یونانی "کولیکوس" (kolikos) گرفته شده است که تقریبا به معنی "روده" است. همچنین بعضی فرضیات علمی هم وجود این ارتباط را تائید می کنند. برای مثال، دستگاه گوارش نوزادان دارای مقادیر بسیار کم آنزیمها و شیره های گوارشی است که مسئول هضم مواد غذایی هستند. یا بر اساس برخی مطالعات، سیستم عصبی در حال تکامل در کودکان به آسانی دچار هیجان می شود. بعضی از کارشناسان نیز این نظریه را مطرح می کنند که در کودکی که دچار خستگی یا تحریک بیش از حد می شود، کولیک م یتواند راهکار او برای قطع محرکهای اطراف باشد تا وی بتواند بخوابد. شیرخوارانی که در معرض تماس با دود سیگار هستند احتمال بیشتری برای ابتلا به کولیک دارند.
آیا کولیک خطرناک است؟
واقعا نه! البته صرفنظر از فشار هیجانی و استرسی که در خانه ایجاد می شود. با وجود این عاقلانه است به کمک پزشکتان یا کارشناس بهداشت در مرکز بهداشتی درمانی، مطمئن شوید که علت گریه های طولانی کودکتان یک فتق یا سایر مشکلات طبی نباشد.
من شنیده ام کولیک بعلت غذای مادر ایجاد می شود. آیا این امر صحت دارد؟
هم شیرخشک و هم شیر مادر ممکن است با کولیکهای شیرخوار ارتباط داشته باشند.
گاهی اوقات شیرخوارانی که شیر مادر مصرف می کنند، بعلت وجود یک ماده خاص در غذای مادرشان مبتلا به کولیک می شوند. برخی مادران دریافته اند که اگر نوشیدن شیرگاو و سایر مواد لبنی را متوقف کنند، این وضعیت بهبود می یابد. اگر از شیر خودتان به کودک می دهید، سعی کنید مواد لبنی را برای چند روز قطع کنید تا ببینید آیا تفاوتی ایجاد می شود یا نه. اگر کولیک کودکتان بهبود یافت که مقصر را شناخته اید. اگر نه، امید را از دست ندهید و حداقل دیگر نیازی به محروم کردن خود از شیر و سایر لبنیات ندارید. برخی از مادران تجربه کرده اند که حتی جایگزین کردن ماست به جای شیر در لبنیات روزانه، می تواند تا حدی کولیک شیرخوارشان را کاهش دهد.
به نظر می رسد برخی کودکانی که شیر مادر می خورند در صورتیکه مادرشان در مصرف غذاهای ، گندم، برخی میوه های تابستانی و مواد نفاخ مانند حبوبات یا انواع کلم زیاده روی کنند دچار ناراحتی می شوند. البته برای امتحان اینکه این غذاها باعث ناراحتی کودکتان می شود، از خوردن کلم، گل کلم، حبوبات، سیر، کافئین و سایر مواد تحریک کننده برای چند روز اجتناب کنید. اگر کودکتان بهتر شد هر دفعه یک غذا را وارد رژیم غذایی خود کنید و بین ورود غذاها چند روز فاصله بگذارید. تشخیص اینکه کدام ماده غذایی سبب مشکلات کودکتان می شود نباید خیلی سخت باشد: اگر گریه وی پس از ورود یک غذا مجددا شروع شود، خواهید دانست که این غذا مسؤول ناراحتی کودک است. شما باید تا زمانی که حساسیت کودکتان از بین برود از آن ماده پرهیز کنید، و این اتفاق اغلب حوالی 3 ماهگی رخ می دهد. گرچه این کار ممکن است کمی سخت باشد اما در عوض یک کودک خوشحال خواهید داشت. بعلاوه ممکن است انجام همه این آزمایشات چند ماه طول بکشد و تکامل دستگاه گوارش شیرخوار در این مدت باعث بهبود وضعیت وی خواهد شد؛ با این حال درگیر بودن با مساله به شما احساس بهتری می دهد از اینکه کاری برای کودکتان انجام داده اید. شما هر آنچه می توانستید، کردید!
اگر کودکتان از شیشه استفاده می کند، برای پی بردن به این نکته که آیا شیر خشک سبب تحریک کودک می شود، ممکن است لازم باشد شیرخشک را عوض کنید. نکته آخر اینکه هر زمان که از شیر خود یا شیر خشک به کودک می خورانید، مطمئن شوید که حین شیردهی و در پایان آن آروغ کودک را گرفته اید. این امر کمک می کند فشارتجمعی ناشی از بلع هوا کاهش یابد.
چه کارهای دیگری ممکن است به بهتر شدن اوضاع کمک کند؟
علاوه بر تغییراتی که در تغدیه خودتان و کودک ایجاد می کنید، روشهای دیگری نیز وجود دارد تا شما بتوانید به کاهش درد ناشی از کولیک کودکتان کمک کنید. اول از همه، اگر شما نیز گریه مفصلی کرده اید، خودتان را ببخشید! گوش دادن به گریه شیرخوار برای چند ساعت متوالی اکثر والدین را از پای در می آورد. سپس یک نفس عمیق بکشید و آرامش خود را بدست آورید. اگر شما هم مضطرب و کلافه باشید، کودک این حالت را از شما دریافت می کند و هرگز نخواهید توانست که وی را آرام کنید.
حالا می توانید از فهرست زیر استفاده کنید. به یاد داشته باشید که هر کدام از اینها ممکن است برای همه موثر نباشد، بنابراین آمادگی داشته باشید که بعدی را انجام دهید. ممکن است شما روش جدیدی غیر از آنچه در اینجا آورده ایم را تجربه کنید، در اینصورت می توانید آنرا به سایرین معرفی کنید.
به کودک خود پستانک بدهید. البته شاید این یک حقه باشد، اما گاهی اوقات مکیدن می تواند به کودک آرامش دهد. تاب دادن کودک در گهواره نیز می تواند کمک کننده باشد.
کودک خود را از روی شکم، روش زانوهایتان یا داخل وان آب گرم قرار دهید. در این حالت با نوازش یا مالیدن پشت کودک می توانید به کاهش فشار شکم وی کمک کنید.
کودک را در آغوش بگیرید و با او صحبت کنید، قدم بزنید، تاب دهید یا با سرعت راه بروید. مسلما بغل کردن شیرخواری که بطور مداوم گریه می کند کار آسانی نیست، اما با این کار هم گرما و حضورتان موجب آرامش در کودک می شود و هم ضربات ملایم ناشی از قدمهای سریع شما ممکن است به حرکت گاز در روده های کودک کمک کند. با همین ایده بعضی نیز گذاشتن کودک در گهواره و تکان دادن را پیشنهاد می کنند و در صورت امکان گردش دادن کودک در اتومبیل.
سعی کنید فضا را تغییر دهید. می توانید کودک را در کالسکه یا داخل "آغوش" به گردش بیرون از خانه یا پارک ببرید. هوای تازه و حرکات ریتمیک ممکن است او را به خواب برد.
به حمام بروید. می توانید کودک را در وان مخصوصش بگذارید یا به همراه او خودتان هم در وان بزرگ بروید. گرمای حمام و صدای آب اثر خوبی روی کودک ناآرام خواهد داشت.
کودک را ماساژ دهید. می توانید در دمای مناسب لباسهای کودک را درآورید، روی یک حوله تمام بدن یا فقط شکم وی را با استفاده از یک روغن طبیعی یا روغن بچه ماساژ دهید. برای ماساژ شکم، می توانید کمی روغن زیتون روی شکم شیرخوار بریزید و با انگشت شست از اطراف ناف شروع کنید. فرض کنید که می خواهید دوایری را با انگشت رسم کنید و به تدریج که از ناف دور می شوید دوایر بزرگتری را بکشید. دقت کنید که خیلی به شکم کودک فشار نیاورید. این کار را می توانید با خواندن یک لالایی یا شعر و یا گوش دادن به موسیقی آرام نیز انجام دهید.
در صورتی که شما همیشه در حال غذا دادن، تعویض پوشک، خواباندن و سرگرم کردن کودک خود هستید، گاهی نیز می توانید استراحت کوتاهی به خود بدهید. اگر این امکان را دارید او را برای چند ساعت به همسر یا یکی از بستگان بسپارید تا کمی استراحت کنید.
آیا دارویی برای کاهش کولیک وجود دارد؟
بله، داروهای ضد نفخ مخصوص کودکان وجود دارد. برخی داروهای بزرگسالان هم در مواردی با مقدار بسیار کم برای شیرخواران تجویز می شوند، اما دقت کنید که انتخاب و روش استفاده از دارو را به پزشک کودکتان واگذار کنید؛ هر دارویی را تنها با دستور پزشک و فقط از داروخانه تهیه کنید. مواد گیاهی و عصاره و عرقیات را نیز خودتان بخورید.
آیا گریه ها به کودکم آسیب می رساند؟
در واقع برای والدین ممکن است بسیار دردناک باشد که باید گریه های متناوب، دلگیر کننده و آزار دهنده کودک را تحمل کنند. کودکان مبتلا به کولیک کاملا خوب هستند. پزشک معروف کودکان دکتر اسپاک اینگونه می نویسد: "بدون توجه به ساعتها گریه کردن، این کودکان بزرگ می شوند و وزن می گیرند، نه فقط در حد طبیعی که بهتر از حد طبیعی رشد می کنند." و نکته آخر اینکه در یک مطالعه مشخص شده که کودکان مبتلا به کولیک در آینده مسائل زندگی را حتی بهتر حل می کنند!
