پژوهش‌ها نشان می‌دهد که زنان بیشتر در معرض ابتلا به اختلالات روانی و اقدام به خودکشی قرار می‌گیرند. به همین علت اخیرا تلاش‌های زیادی برای پیشگیری، شناخت و درمان اختلالات روانی در دختران و زنان صورت گرفته است.
آمارها نشان می‌دهد که 450 میلیون نفر در سراسر جهان، در برهه‌ای از زندگی خود تحت تاثیر مشکلات روانی، عصبی یا رفتاری قرار می‌گیرند و سالانه 873,000 نفر بر اثر خودکشی جان خود را از دست می‌دهند. از طرفی پژوهش‌ها نشان می‌دهد که زنان بیشتر در معرض ابتلا به اختلالات روانی و اقدام به خودکشی قرار می‌گیرند. به همین علت اخیرا تلاش‌های زیادی برای پیشگیری، شناخت و درمان اختلالات روانی در دختران و زنان صورت گرفته است. در همین راستا در این مقاله قصد داریم تا به بخشی از تلاش‌های جدید صورت گرفته در حوزه اختلالات رایج در زنان و روش‌های جدید موجود در روان‌درمان بپردازیم.
9 اختلال جدید و خطرناک در زنان
سندرم فومو (Fear of Missing Out - FOMO)
با گسترش رسانه‌های اجتماعی و دسترسی مداوم به زندگی، فعالیت‌ها و اطلاعات دیگران، ممکن است در برخی از افراد این احساس ایجاد شود که از دیگران عقب مانده‌اند. سندرم فومو موجب احساس اضطراب و ناراحتی ناشی از عدم شرکت در فعالیت‌ها یا عدم دستیابی به تجربیات جدید که دیگران در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک می‌گذارند، می‌شود.
اعتیاد به اینترنت و رسانه‌های اجتماعی (Internet and Social Media Addiction)
با گسترش استفاده از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، این اختلال به یک مشکل روانی جدی تبدیل شده است. زنان به دلیل نیازهای اجتماعی و ارتباطی ممکن است بیشتر در معرض این اختلال باشند. علائم اعتیاد به اینترنت عبارت است از:
- صرف زمان زیاد در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی
- ناتوانی در کنترل استفاده از اینترنت
- اخلال در زندگی روزمره، کار و روابط اجتماعی به دلیل استفاده از اینترنت
اختلال سلفی (Selfitis)
این اختلال به رفتار اعتیادآور گرفتن و به اشتراک گذاشتن سلفی‌ها اشاره دارد. افرادی که به این اختلال دچار می‌شوند، ممکن است به طور مداوم به گرفتن سلفی و ویرایش آن‌ها برای جلب توجه و تأیید اجتماعی بپردازند. علائم اختلال سلفی شامل:
- گرفتن تعداد زیادی سلفی در روز
- نیاز به تأیید و تحسین از سوی دیگران
- احساس نارضایتی و ناامیدی در صورت عدم دریافت توجه کافی
سندرم اضطراب اجتماعی دیجیتال (Digital Social Anxiety Disorder)
این اختلال با افزایش تعاملات آنلاین و کاهش تعاملات حضوری، بیشتر شده است. افراد ممکن است در تعاملات آنلاین دچار اضطراب و نگرانی‌های اجتماعی شوند و علائمی مانند موارد زیر را نشان دهند:
- احساس اضطراب و ناراحتی هنگام تعامل در فضای مجازی
- نگرانی درباره تصویر و پرستیژ آنلاین
- اجتناب از تعاملات آنلاین به دلیل ترس از قضاوت شدن
نوموفوبیا یا بی‌گوشی هراسی (Nomophobia - No Mobile Phone Phobia)
ترس از دست دادن اتصال به شبکه یا دسترسی نداشتن به تلفن همراه، به ویژه در دنیای متصل به اینترنت امروز، به یک مشکل روانی جدید تبدیل شده است. علائم نوموفوبیا عبارتند از:
- اضطراب و استرس شدید در صورت فراموش کردن یا نداشتن تلفن همراه
- چک کردن مداوم تلفن
- احساس ناراحتی و ناآرامی بدون دسترسی به تلفن همراه
سندرم اضطراب واقعیت افزوده (Augmented Reality Anxiety Syndrome)
استفاده مداوم از فناوری واقعیت افزوده (AR) می‌تواند منجر به اضطراب و مشکلات روانی شود، به ویژه هنگامی که مرز بین واقعیت و دنیای افزوده محو شود. علائم این سندرم شامل:
- احساس ناآرامی و اضطراب در محیط‌های واقعی
- نیاز مداوم به استفاده از واقعیت افزوده برای احساس راحتی
- کاهش توانایی در تعاملات اجتماعی واقعی
اختلال تعامل هوش مصنوعی (AI Interaction Disorder)
این اختلال ناشی از تعامل بیش از حد با هوش مصنوعی و چت‌بات‌ها است. درنتیجه ابتلا به این اختلال افراد ممکن است به تدریج ترجیح دهند با هوش مصنوعی ارتباط برقرار کنند تا انسان‌ها. علائم این اختلال عبارت است از:
- کاهش تعاملات اجتماعی واقعی
- احساس تنهایی
- اضطراب اجتماعی
- وابستگی شدید به چت‌بات‌ها و سیستم‌های هوشمند
اختلال فیلتر زیبایی (Beauty Filter Dysmorphia)
استفاده مداوم از فیلترهای زیبایی در اپلیکیشن‌های عکاسی و رسانه‌های اجتماعی می‌تواند منجر به تصویری غیرواقعی و ناسالم از بدن و صورت خود شود. فرد ممکن است علائمی مانند موارد زیر را تجربه کند:
- نارضایتی شدید از ظاهر خود بدون فیلترها
- اشتغال ذهنی با تغییرات ظاهری
- جراحی‌های زیبایی غیرضروری
- افزایش اضطراب اجتماعی.
اختلال خرید آنلاین اجباری (Compulsive Online Shopping Disorder)
با گسترش فروشگاه‌های آنلاین و راحتی خرید از طریق اینترنت، این اختلال روانی نیز رواج یافته است. زنان به دلیل تمایل بیشتر به خرید ممکن است بیشتر در معرض این اختلال باشند. علائم اختلال خرید آنلاین اجباری عبارتند از:
- خرید آنلاین مکرر و غیرضروری،
- مشکلات مالی ناشی از خریدهای افراطی،
- احساس اضطراب و نارضایتی در صورت عدم خرید.
با گسترش فناوری و دسترسی آسان به امکانات روز، اختلالات زیادی در میان زنان رایج شده است. از این رو روش‌های تراپی و روانشناختی مدرن، با توجه به نیازها و موضوعات مختلف زنان، می‌توانند به آن‌ها کمک کنند تا با چالش‌های روزمره و مسائل روانی خود مواجه شوند و بهبود یابند. با این حال، انتخاب مناسب‌ترین روش تراپی، باید با روانشناسان به روز و آشنا به ترپی مدرن پیش برود. در این راستا گروه روانشناسی اینجا مکث پیش رو در این زمینه می باشد.
چه روش‌های جدیدی برای روان درمانی وجود دارد؟
ممکن است از خود بپرسید آیا این اختلالات درمان می‌شوند؟ بله! روش‌های تراپی و مشاوره همواره در حال تکامل هستند و پژوهش‌های جدید و نوآورانه‌ای برای بهبود روش‌های موجود در این زمینه انجام می‌شود. در زیر، به برخی از جدیدترین روش‌های تراپی که برای درمان اختلالاتی همچون اختلالات ذکر شده، مورد استفاده قرار می‌گیرند، اشاره می‌کنیم:
- درمان روانشناسی مثبت (Positive Psychology Therapy): این روش تمرکز خود را بر بهبود رضایت و شادی زندگی زنان می‌گذارد و به مراجعان کمک می‌کند تا نگرش مثبت و معنویت را تقویت کنند.
- درمان گروهی زن محور (Women-Centered Group Therapy): این روش متمرکز بر ایجاد ارتباطات مثبت و پشتیبانی اجتماعی بین زنان است و به آن‌ها اجازه می‌دهد که تجربیات خود را با دیگران به اشتراک بگذارند و از تجربیات دیگران یاد بگیرند.
- درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (Acceptance and Commitment Therapy - ACT): این روش ترکیبی از رویکردهای رفتاری، ذهن‌آگاهی و فراشناختی است که بر توسعه مهارت‌های پذیرش هیجانات و ارزش‌ها، توجه به لحظه حال و اتخاذ رفتارهای مبتنی بر اهداف تمرکز دارد.
- درمان مبتنی بر معنا (Meaning-Centered Therapy): این روش بر ایجاد معنا و ارتباط با معنای زندگی تمرکز دارد و به افزایش رضایت زندگی و ایجاد احساس تعادل و رضایت کمک می‌کند.
- درمان مبتنی بر روابط و ارتباطات (Relationship-Based Therapy): این روش بر بهبود ارتباطات زنان با خودشان و دیگران تمرکز دارد و به آن‌ها کمک می‌کند تا الگوهای ارتباطی ناسالم را شناسایی و تغییر دهند.
- درمان مبتنی بر هیجانی (Emotion-Focused Therapy - EFT): این روش بر افزایش آگاهی از احساسات و مهارت‌های هوش هیجانی تمرکز دارد و به زنان کمک می‌کند تا با احساسات خود بهتر ارتباط برقرار کنند و روابط مثبت‌تری را تجربه کنند.
- درمان نورواگزیستانسیال (Neuroexistentialism): گرگوری کاراسو (Gregory Caruso) و اوون فلانگان (Owen Flanagan) به بررسی مفاهیم و تاثیرات ترکیبی از علوم اعصاب و فلسفه اگزیستانسیالیسم می‌پردازد. این رویکرد به مسائل معنایی، اخلاقی و هدف در عصر علوم اعصاب پرداخته و مفاهیمی را بررسی می‌کند که چگونه پیشرفت‌های علوم اعصاب می‌توانند بر درک ما از وجود انسانی و مسائل فلسفی مرتبط تأثیر بگذارند.
- درمان چند بعدی (Multimodal Therapy): این روش متمرکز بر توجه به چندین ابعاد مختلف زندگی زنان، از جمله عاطفی، رفتاری، فیزیولوژیکی و معنوی، است و به آن‌ها کمک می‌کند تا بهبودی جامعی در زندگی‌شان را تجربه کنند.
- درمان مبتنی بر بهنجنارسازی (Normalization Therapy): این روش بر توانایی افراد در مدیریت چالش‌ها و تطبیق با محیط و شرایط مختلف تمرکز دارد و به مراجین کمک می‌کند تا راه‌حل‌هایی برای مواجهه با مشکلاتشان پیدا کنند.
- درمان انتگرال (Integral Therapy): این روش بر شناخت و توسعه تمامی بُعد‌های فردی و اجتماعی افراد تأکید دارد و به مراجعان کمک می‌کند تا یک زندگی متعادل و معنی‌دار را تجربه کنند.
