خواب گردی!
معنی واقعی خوابگردی در کودکان را تنها وقتی فهمیدم که شاهد خوابگردی برادر کوچکترم بودم. توی اون شب تاریک برادر کوچکتر من توی خواب به خونه همسایه رفته بود و از اونها توپش رو طلب کرده بود. اما قسمت جالب ماجرا اونجایی بود که برادرم اصلا به صحبتهای ما و همسایمون واکنشی نشون نمیداد. اما به هر حال بروز این حادثه باعث شد تا ما شبها با حواس جمعتری به خواب بریم و دائما مواظب رفتارهای شبانه برادرم باشیم. حالا میخوام برای شما مادرای نگران، موضوع خوابگردی بچهها رو به صورت علمیتری بررسی کنم.
اصلا خوابگردی یعنی چی؟
در ابتدا بذارید به این موضوع مهم اشاره کنم که خوابگردی تنها به کودک دلبند شما اختصاص نداره و بسیاری از کودکان در زندگیشون حداقل یکبار خوابگردی رو تجربه میکنن. بسیاری از پدرها و مادرهایی که فرزندانشون دچار مشکل خوابگردی هستن همیشه از ادامه این مشکل در زندگی بچههاشون ابراز نگرانی میکنن. اولا بزارید خیالتون رو راحت کنم. در واقع بیشتر بچههایی که دچار خوابگردی هستن تنها این مشکل رو در دوران کودکی تجربه میکنن و با افزایش سن و ورود به دوره نوجوانی مشکلات اونها کاملا رفع میشه.
حالا باید خوابگردی در کودکان رو اینطوری تعریف کنم که یکی دو ساعت بعد از خواب کودکان، پدر و مادرها شاهد راه رفتن اونها در خواب میباشن. برای اینکه مشکل خوابگردی و اختلال خواب رو در بچهها تشخیص بدید باید بدونین که عموما خوابگردی ممکن چند ثانیه تا 30 دقیقه ادامه داشته باشه. یکی دیگه از نشانههای بروز خوابگردی در کودک شما هم اینه که معمولا بیدار کردن بچهها در زمانی که خوابگردی میکنن خیلی سخته. حتی در این شرایط اگه شما موفق به بیدار کردن بچه هم بشین شاهد حواسپرتی و گیجی بچه در همون دقایق اول بعد از بیدار شدنش خواهین بود.
رفتارهای خوابگردی کودکان رو به چند دسته طبقه بندی میشه
به خاطر داشته باشین که اختلال خواب در کودکان هم تنها یک نوع نیست و غالبا در شدتهای متفاوتی رخ میده. برای مثال یکی از انواع بیضرر خوابگردی کودک زمانی اتفاق میافته که بچه تنها برای دقایقی بیحرکت توی رختخواب خودش میشینه. در این شرایط عموما خطر جدی بچه رو تهدید نمیکنه. اما زمانی که کودک در حین خواب اقدام به راه رفتن و حتی خروج از منزل میکنه قضیه کاملا متفاوته و این امر میتونه حتی جان کودک رو هم به خطر بندازه. یکی دیگه از شرایط خوابگردی که میتونه بسیار هم برای ما آزاردهنده باشه زمانی که کودک در کمد رو باز میکنه و از اون به عنوان دستشویی استفاده میکنه.
علت اصلی راه رفتن بچهها در خواب چیه؟
ممکنه برای خیلی از شما هم این سوال پیش اومده باشه که اصلا علت اختلال خواب توی بچهها چی میتونه باشه؟ بررسیها نشون میده که والدینی که در کودکی مشکل خوابگردی داشتن احتمال اینکه بچههاشون هم این مشکل رو داشته باشن خیلی زیاده. اما به طور کلی عوامل متعددی میتونه باعث ایجاد مشکل خوابگردی در کودکان بشه. برای مثال کمبود خواب و خستگی، برنامه خواب نامنظم، بیماری و تب، مصرف برخی داروها و فشارهای روانی همگی میتونن از عوامل بروز مشکل خوابگردی در بچهها باشن.
در زمان خوابگردی چه اتفاقی برای بچه میافته؟
واضح ترین نشونه خوابگردی همون بلند شدن و راه رفتن در خوابه اما به طور کلی کودکان خوابگرد ممکنه رفتارهای دیگهای رو هم در این شرایط از خودشون نشون بدن. صحبت کردن در خواب، سخت بیدار شدن، مات و مبهوت بودن، دست پا چلفتی بودن و عدم پاسخ دادن به پرسش در زمان خوابگردی و حتی گاهی بیحرکت در رخت خواب نشستن و تکرار مکرر این رفتارها که در زمان بیداری هرگز از بچهها مشاهده نمیشن همگی میتونن بخشی از رفتارهای خوابگردی در کودکان باشن. یادتون باشه در زمان خوابگردی اگر حتی چشمان بچهها باز هم باشه به معنی بیدار بودن اونها نیست. این رفتارها میتونه گاهی نمود شدیدتری هم داشته باشه و بچهها دچار آپنه خواب( وقفه تنفسی)، شب ادراری و ترور شب(هراس و ترس عمیق شبانه) بشن.
آیا خوابگردی برای سلامت روانی بچهها خطری ایجاد میکنه؟
یادتون باشه خوابگردی در کودکان به خودی خودش برای کودک خطری ایجاد نمیکنه. اما رفتارهایی که بچه در زمان خواب از خودش نشون میدن میتونه بچهها رو در شرایط خطرناکی قرار بده. پایین افتادن از پلهها و یا پریدن از ارتفاعهای بلند، خروج از خونه در ساعات پایانی شب تنها بخشی از خطرات دوران خوابگردی کودکان هستن.
چطور کودک خوابگرد رو ایمن نگه داریم؟
یادتون باشه اولا برای ایمن نگه داشتن بچههای خوابگرد باید محیط اطراف اونها رو کاملا ایمن سازی کنین. برای مثال از قرار دادن وسایل خطرناک توی مسیر اونها حتما باید اجتناب کرد. هرگز کوکی رو که دچار خوابگردیه رو از خواب بیدار نکنین زیرا این اتفاق میتونه باعث ترس شدید در بچهها بشه. از قفل بودن تمام درها و پنجرهها در خونه اطمینان داشته باشن و کلید قفلها رو هم در دسترس بچهها قرار ندین. بچههای خوابگرد رو هرگز روی تختهای دو طبقه نخوابونید. چیزهای شکستنی رو توی مسیر اونها قرار ندین. در نهایت همیشه زمین رو مرتب نگه دارین تا وسیلهای باعث سقوط بچهها در زمان خوابگری اونها نشه. حتما هم از دروازههای ایمنی برای پلههای خونه در طبقات بالاتر استفاده کنین.
آیا نیازه برای درمان خوابگردی در کودکان به پزشک مراجعه کرد؟
معمولا برای درمان خوابگردی در کودکان نیازی نیست که شما به پزشک مراجعه کنین. البته اگر اختلال خواب کودک روند منظمی داشت و باعث خواب آلودگی کودک در طول روز شد و یا در زمان خوابگردی کودک از خودش رفتارهای پر خطری نشون داد شاید بهتر باشه این موضوع رو با یک متخصص مطرح کنین. معمولا برای درمان این مشکل پزشک به والدین توصیه میکنه که برنامه بیداری رو برای کودک اجرا کنن. در این برنامه معمولا والدین دقایقی قبل از شروع برنامه روتین کودک برای خوابگردی اون رو بیدار میکنن و این کار سبب توقف چرخه خوابگردی بچه میشه. درمان دارویی هم تنها بنا بر نظر پزشک و در شرایط بسیار نادر اتفاق میافته.