به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فن آوری های نوین علوم زیستی جهاد دانشگاهی ابن سینا، دکتر محمد مهدی آخوندی، متخصص جنین شناسی و رییس مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری ابن سینا در رابطه با فرزند آوری و بحث تولید مثل گفت: فرزندآوری و فرآیند تولید مثل به تنهایی فرآیند پیچیده ای است، شامل عوامل بیولوژیک، محیطی و اجتماعی که مولفه های بسیاری در آن نقش پیدا می کند و از بارورها و اعتقادات مردم و هنجارهای آن جامعه نقش می پذیرد.
دکتر آخوندی در ادامه با اشاره به اینکه قطعاً در جامعه ای همچون ایران که فرزند آوری از اهمیت بیشتری برخوردار است، نداشتن فرزند می تواند به مراتب آسیب بیشتری به خانواده وارد کند افزود: بیش از بیست سال گذشته اغلب زوج هایی که برای امر درمان به مراکز درمانی مراجعه می کردند، افرادی بودند که به علت ناآگاهی از درمان و علل ناباروری با واقعه چند همسری وازدواج های مجدد مواجه بودند اما در حال حاضر با پیشرفت های حاصل شده و با توسعه ای که در اقدامات درمانی صورت گرفته، خوشبختانه آمار طلاق و یا چند همسری ناشی از ناباروری رو به کاهش گذاشته است وروش های نوین درمان ناباروری مورد استفاده قرار گرفته، می تواند در این رابطه به افراد کمک نماید .
این متخصص جنین شناسی ضمن اشاره به این موضوع که ممکن است برای برخی از زوجین استفاده از روش های معمول درمان ناباروری به دلیل عدم وجود یا نقص یکی از عوامل تولیدمثلی قابل انجام نباشد تصریح کرد: این قبیل زوجین میتوانند از روش های جایگزین استفاده کنند . لازم به ذکر است، صرف تصمیم به داشتن فرزند و با یکبار مراجعه به مراکز درمان ناباروری، زوج ها نباید انتظار موفقیت و صاحب فرزند شدن را داشته باشند،چراکه در روند و شرایط طبیعی، با توجه به تعریف جهانی ناباروری، چنانچه زوجی بخواهند صاحب فرزند شوند، باید یکسال تلاش برای داشتن فرزند را که معادل 12 سیکل حرکت در جهت بارداری است را تجربه نماید .
رییس مرکز فوق تخصصی ابن سینا خاطر نشان کرد: زوجین به طور میانگین، حداقل سه الی چهار سیکل درمانی را دنبال می کنند که در این جا سن از اهمیت بسیاری برخوردار است و همچنین اگر شرایط لازم فراهم باشد و مردم بتوانند این روند درمانی را به خوبی دنبال کنند، بیش از 90 درصد، امکان داشتن فرزند را خواهند داشت .
همچنین،دکتر علیرضا میلانی فر، متخصص حقوق و اخلاق پزشکی و عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا با تشریح روند درمان های شخص ثالث گفت: درمان های شخص ثالث مبحثی کلی است و زمانی که نوزادی بخواهد متولد شود، ما حداقل به سه عامل گامت مردانه، زنانه و محیط مناسبی جهت رشد و استقرار جنین نیازمندیم که فاکتور سوم یعنی محیط مناسب همان رحم مادر است .
دکتر میلانی فر افزود: دلایل متعددی ممکن است که یکی از فاکتورهای سه گانه به صورت کلی از بین رفته باشد که این امر موضوع عجیبی نیست ولی این قبیل افراد با سایر افراد جامعه تفاوتی ندارند تنها اینکه در روند درمان این افراد، آنچه را که در بدن آنها وجود ندارد، از فرد دیگری دریافت و جایگزین می شود و این همان درمان با کمک شخص ثالث است . زمانیکه ما از گامت یا جنین فرد ثالث کمک بگیریم به آن اهدا گفته می شود و به هنگام استفاده از رحم خانمی دیگر، آن را رحم جایگزین می گوییم .
این متخصص اخلاق پزشکی در ادامه تاکید کرد : از نظر پزشکی، عمل اهدای گامت و جنین در مقام درمان صورت می گیرد و نکته مهم آن است که اهدا به عنوان آخرین راه برای درمان ناباروری به شمار می رود .
رییس مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری ابن سینا در تشریح روند اهدا در درمان ناباروری گفت: در واقع گامت ها یا همان سلول های مردانه و زنانه در محیط آزمایشگاه لقاح داده شده و پس از حدود سه روز، جنین چند سلولی به رحم منتقل می شود و این همان لقاح خارج رحمی است. اما هنگامی که تخمک و یا جنینی وجود ندارد ، پس از ارزیابی سلامت از اهدا کننده و دریافت کننده ، جنین تشکیل و به رحم خانم منتقل می شود. در موارد اهدا جنین نیز، جنین از زوجین شرعی دریافت و به رحم فرد متقاضی دارای شرایط منتقل می شود .
دکتر میلانی فر با بیان اینکه اهدا جنین در قانون ایران امری پذیرفته شده و برخوردار از حمایت قانونی است، افزود: قانون نحوه اهدا جنین به زوجین نابارور در مجلس ایران در پنج ماده تصویب شده و آیین نامه اجرایی دارد و خدمتی است که علی رغم ظرافت بسیار، از نظر فنی، علمی و قانونی در کشور ما قابل ارایه است .
دکتر آخوندی با ابراز تاسف از عدم وجود رویه ای واحد در فرآیند درمان ناباروری به روش اهدا تصریح کرد: رویه واحدی در همه مراکز درمان ناباروری وجود ندارد و هر کدام بر مبنای برنامه خود عمل می کنند .این موضوع می تواند مشکلاتی را ایجاد کند و توصیه ما این است که در انجام این درمان یکسان سازی انجام گیرد و خانواده ها نیز به بهترین نحو از آن بهره مند شوند،این رویه یکسان به درخواست وزارت بهداشت توسط پژوهشگاه ابن سینا و بر مبنای اصول کلی قانون اهدای جنین تهیه و در سال 89 ارائه شده ولی متاسفانه هنوز مورد اجرا و بهره برداری قرار نگرفته است .
دکتر میلانی فر در رابطه با شکل گیری رویه ای واحد در فرآیند اهدا افزود: یکسان سازی رویه، چند ویژگی مهم را دارا است .اول منفعت آن مستقیما به بیماران و دریافت کنندگان خدمت می رسد ، دیگر اینکه هر تغییر و نوآوری سریعاً همه گیر خواهد شد و همه از مزایای آن استفاده می کنند و این استاندارد در اختیار همه قرار می گیرد. همچنین وقتی رویه یکسانی در مراکز وجود دارد، اعتماد سازی بیشتر شده و احتمالا پاسخ دهی بهتر می شود .
وی با تاکید بر رعایت اصل محرمانگی درمان به روش اهداء تاکید کرد : اصولا تمام درمان های ناباروری و نه فقط اهدا، باید محرمانه بماند، چرا که نهایتا با دخالت خانواده، بستگان و فشار جامعه نیز مواجه خواهد شد. دیگر آنکه در درمان های اهدا با توجه به مقررات موجود، باید اصل درمان اهدا ، هویت های دهندگان، پذیرندگان و . . . پنهان و محرمانه بماند، چرا که در آینده زوجین نابارور و کودکان حاصل ، عمیقا تحت تاثیر قرار خواهند گرفت .
منبع: پژوهشگاه فناوری های نوین علوم زیستی جهاد دانشگاهی ابن سینا
