اختلالات خلقی در کودکان چیزی متفاوت از احساس و افکار بد در یک یا چند روز بخصوص است. به نظر می‌رسد این اختلالات به طور شدید و در طولانی مدت بر احساسات و افکار کودکان تاثیر می‌گذارند و زندگی عادی آنها را مختل می‌کنند. این اختلالات چه چیزهایی هستند و والدین چگونه می‌توانند به کودکان کمک کنند؟ به مطالعه این مقاله ادامه دهید تا با رایج‌ترین اختلالات خلقی در کودکان و چگونگی برخورد با آنها آشنا شوید.
اختلالات خلقی کودکان؛ بیش فعالی - کمبود توجه (ADHD)
بیش فعالی (Attention-deficit hyperactivity disorder)، شایع‌ترین اختلالات خلقی کودکان است که می‌تواند خفیف یا شدید باشد. فعالیت فیزیکی بسیار زیاد و خارج از کنترل، تمرکز نداشتن برای انجام کارها مثل تکالیف مدرسه، زیاد حرف زدن، قطع مکالمات دیگران، بیقراری و تکانشگری از علائم رایج بیش فعالی در کودکان به‌شمار می‌آیند. کودکان تکانشگر، کودکانی هستند که بدون توجه به عواقب، اقدام به انجام دادن کاری می‌کنند. بهترین سن برای تشخیص بیش فعالی ۳ تا ۷ سالگی است.
والدین چگونه می‌توانند به کودک بیش‌فعال کمک کنند؟
- نگرش مثبت داشته باشید: سعی کنید روی موفقیت و پیروزهای کودکتان تمرکز داشته باشید و از عوارض اختلال به نفع آنها استفاده کنید. مثلا برای کنترل فعالیت‌های فیزیکی، آنها را در کلاس‌های ورزشی و آموزشی ثبت‌نام کنید. ورزش خواب کودک را نیز منظم می‌کند.
- برنامه‌ریزی منظم داشته باشید: برای کودکتان یک برنامه‌ریزی درست با ساختاری منسجم ایجاد کنید. به این ترتیب آنها می‌دانند در طی روز چه کارهایی باید انجام دهند. به همین دلیل اگر با هر بهانه‌ایی وظیفه خود را انجام ندهند، می‌دانند که با مشکل مواجه می‌شوند.
- بر روی مهارت‌های اجتماعی آنها تمرکز کنید: این کودکان اغلب در ارتباط برقرار کردن با دوستان خود مشکل دارند. سعی کنید با کمک دکتر کودکان و روانپزشکان، مهارت‌های اجتماعی را به آنها بیاموزید. مثلا از او بخواهید صحبت کردن دوستش را قطع نکند.
اختلالات خلقی کودکان؛ اختلال دوقطبی (bipolar disorder in children)
کودکان دو قطبی دو فاز شیدایی و افسردگی شدید را تجربه می‌کنند. بحران‌های روحی، بدرفتاری، آسیب‌های روحی، استرس و البته ژنتیک در بروز این نوع اختلالات خلقی کودکان نقش دارند. علائم آن با توجه به فاز بیماری متفاوت است. مثلا اگر کودک در فاز افسردگی باشد با کاهش سطح انرژی، گوشه‌گیری، عدم تمرکز، احساس گناه و بی‌ارزشی مواجه می‌شود. در حالیکه در فاز شیدایی سطح انرژی بسیار بالایی دارد، سرکش و پر حرف است و برای انجام کارهای پرخطر تمایل دارد.
والدین چگونه می‌توانند به کودک مبتلا به اختلال دو قطبی کمک کنند؟
- درک درستی از بیماری داشته باشید: اطلاعات خود را در مورد این بیماری بالا ببرید، به این ترتیب از بروز پیامدهای ناخواسته تا حدود زیادی پیشگیری می‌کنید.
- به احساسات کودک توجه کنید: این کودکان در دوره‌های بیماری خود احساسات مختلفی دارند که باعث ناامیدی و کاهش عزت نفس آنها می‌شود. بدون هیچگونه نصیحت، قضاوت و توصیه‌ایی فقط به حرف‌های آنها گوش دهید. گاهی این بیماری است که مشغول صحبت کردن با شماست نه کودک. با فرزندتان علیه بیماری متحد شوید.
- برای انتقال فازهای بیماری برنامه‌ریزی داشته باشید: تمام اعضای خانواده باید نسبت به تغییرات خلق و خوی کودک، آمادگی داشته باشند. این استراتژی به شما کمک می‌کند تا از کودک محافظت کنید. در صورت نیاز شاید بهتر باشد با یک متخصص اعصاب و روان یا روانپزشک مشاوره داشته باشید.
- انعطاف پذیری باشید: تربیت کودک مبتلا به اختلال دو قطبی کار ساده‌ایی نیست. شما به عنوان والدین باید در شرایط مختلف قادر به انتخاب بد از بدتر باشید تا بتوانید تعارضات را کاهش دهید. مثلا باید انتخاب کنید کدام موضوع قابل چشم‌پوشی است؛ کتک زدن خواهر و بردار یا یک شب مسواک نزدن.
اختلالات خلقی کودکان؛ اختلال اضطرابی جدایی (SAD)
در این اختلال کودک دچار ترس و اضطراب جدایی از پدر و مادر یا افرادی می‌شود که دوستشان دارد. البته همیشه مقداری ترس به دلیل دوری و جدا شدن از والدین در کودک وجود دارد که طبیعی است. این کودکان به شدت به والدین خود وابسته هستند و رفتارهایی نشان می‌دهند که مناسب سن آنها نیست. نیاز بیش از حد به توجه پدر و مادر، به تنهایی در جمع حضور نیافتن، ترس شدید از تنها ماندن، نگرانی بیش از حد نسبت به سلامتی والدین از رایج‌ترین نشانه‌های آن است.
والدین چگونه می‌توانند به کودک مبتلا به اختلالات اضطرابی جدایی کمک کنند؟
- کودک را در جریان کارهایتان قرار دهید: شما می‌دانید کودکتان از اینکه شما را نبیند، می‌ترسد. بنابراین با صحبت کردن به او اطمینان دهید که حتما پس از تمام شدن کار و در ساعت تعیین شده‌ایی، به دنبال او می‌آیید.
- در ابتدا سعی کنید جدایی‌های کوتاه را انجام دهید: یک دوست قابل اعتماد پیدا کنید و کودک را برای مدتی کوتاه با او تنها بگذارید؛ البته حتما قبل از آن با فرزندتان صحبت کنید. به مرور مدت زمان جدایی را بیشتر کنید.
- به کودک آرامش دهید: زمان‌هایی که کودک به شما نیاز دارد فقط به حرف‌هایش گوش کنید و به او آرامش دهید. نگرانی‌های او را بی‌اهمیت نشان ندهید. فرزندتان را در آغوش بگیرید و با او همدردی کنید.
- در مورد اتفاقات جدید با کودک صحبت کنید: اگر می‌خواهید کودک را با پرستار و معلم جدید تنها بگذارید، حتما جلسه کوتاهی را برای معرفی آنها داشته باشید.
- خداحافظی‌های سریع اما مثبت داشته باشید: به او لبخند بزنید و بگویید که خیلی زود دوباره او را می‌بینید. اجازه ندهید خداحافظی برای کودک سخت شود.
اختلال نافرمانی مقابله‌ای در کودکان (ODD)
در این اختلال کودک نسبت به دیگران رفتاری خصمانه دارد، در واقع در هر موقعیتی فقط نگران خودش است. این نوع از اختلالات خلقی کودکان در پسران بیشتر دیده می‌شود. آنها همواره در پی انتقام گرفتن هستند، دیگران را مقصر می‌دانند، در پی آزار اطرافیان هستند، کج خلقی می‌کنند و هیچ علاقه‌ایی به رعایت قوانین ندارند.
والدین چگونه می‌توانند این نوع از اختلالات خلقی کودکان را کنترل کنند؟
- با کودک آرام صحبت کنید: این کودکان اغلب امیدوار هستند که بتوانند طرف مقابل را درگیر کنند. با کوتاه‌ترین جملات وضعیت را توضیح دهید و از ادامه بحث خودداری کنید.
- به موفقیت کودکتان آفرین بگویید: شما می‌دانید فرزندتان در کنترل احساساتش ناتوان است، پس اگر در موقعیتی توانست رفتار خود را کنترل کند؛ او را تحسین کنید.
- یک سبک زندگی سالم برای کودک برنامه‌ریزی کنید: ورزش، خواب کافی و رژیم غذایی سالم به کودک کمک می‌کند تا رفتار و احساسات خود را بهتر و موثر‌تر کنترل کند.
نوبت‌گیری از پزشک اعصاب و روان در تهران با درمانکده
درمانکده برای حفظ سلامتی عمومی جامعه، اقدام به ارائه خدمات آنلاین سلامت کرده است. این مجموعه با پزشکان متخصص در سراسر استان تهران همکاری دارد. برای دسترسی به لیست پزشکان در تخصص‌های مختلف و نوبت‌گیری آنلاین کافی است به سایت درمانکده مراجعه و تخصص پزشکی را جستجو کنید. در صورت نیاز می‌توانید از خدمت مشاوره آنلاین و آزمایش در محل درمانکده نیز استفاده کنید.
