اهمیت تغذیه با شیر مادر و از شیر گرفتن کودک نوپا

 چرا تغذیه با شیر مادر در سال دوم زندگی یک ضرورت است؟

زیرا:

هنوز منبع مهم دریافت پروتئین، چربی کلسیم و ویتامین ها برای کودک است.

تاحدود 3/1 انرژی و مواد غذایی مورد نیاز او را تامین می کند.

چون در این سن، کودک نوپا بسیار پر تحرک و فعال است و با دست زدن به همه جا و همه چیز خود را بسهولت در معرض آلودگی ها و در نتیجه بیماری ها قرار می دهد مواد ایمنی بخش موجود در شیر مادر نقش حفاظتی بسیار مهمی برای کودک ایفا می کند و وی را تا حدود بسیار زیادی از ابتلا به اسهال، عفونت دستگاه تنفسی، عفونت گوش، عفونت دستگاه ادراری و امثال آن محافظت می نماید. این حفاظت در مقابل بیماری های غیر عفونی نظیر آسم، آلرژی، دیابت نوجوانی و بعضی از سرطان های دوران کودکی نیز وجود دارد.

نیازهای عاطفی و روانی کودک را که برای رشد و تکاملش بسیار ضروری هستند تامین می نماید.

نقش بسیار ارزنده تغذیه با شیر مادر در امر تکامل عصبی و روانی کودک که در سال اول زندگی آغاز شده بود با تداوم تغذیه با شیر مادر درسال دوم زندگی استمرار پیدا می کند.

اغلب کودکان در ایام بیماری به ویژه در جریان اسهال، استفراغ و تب کم اشتها هستند ولی معمولا اشتهایشان نسبت به تغذیه با شیر مادر حفظ شده و یا حتی بیشتر می شود لذا این منبع مهم آب و غذا در ایام بیماری از شدت کاهش وزن آنان می کاهد و به بهبودشان کمک می کند.

از نظر اقتصادی چون با کاهش دفعات بیماری های مختلف همراه است اثر قابل توجهی در بهبود شرایط اقتصادی خانواده دارد.

در پیشگیری از بارداری ناخواسته مادر هنوز هم نقش قابل توجهی ایفا می نماید.

چه زمان باید کودک را از شیر گرفت؟

زمان از شیر گرفتن در کشورهای مختلف، متفاوت است و نظرات متنوعی در این زمینه وجود دارد. شیرمادر تا 7 ماهگی اثرات ثابت شده در پیشگیری از ابتلا به بسیاری از بیماریها در مادر و کودک دارد. انجمن متخصصین پزشکی اطفال در آمریکا شیردهی تا یک سال را ضروری می داند و سازمان جهانی بهداشت تداوم شیردهی تا پایان دو سالگی کودک را قویا توصیه می کند. آخرین اطلاعات و توصیه ها سنین 2 تا 4 سالگی را پیشنهاد می کنند. با این حال تصمیم در مورد از شیر گرفتن بستگی به شرایط جسمی- روانی مادر و کودک و ویژگی های خانواده دارد.

چگونه باید کودک را از شیر گرفت؟

بهترین روش برای از شیر گرفتن روش تدریجی است که همراه با عشق و علاقه بوده و هم برای مادر و هم برای کودک بسیار راحت تر است و بدون مشکل و در طی چند ماه اتفاق می افتد. بنابراین بعد از 2 سال کامل که کودک از شیر مادر بهره مند شده و در روز 5 وعده غذا (سه وعده غذای اصلی و 2 میان وعده) می خورد و مایعات را هم با لیوان می نوشد می توان یک تا دو وعده شیر پاستوریزه یا آب میوه را جایگزین شیر مادر نمود. در این زمان نقش مادر آن است که خود پیشنهاد شیر دادن نکند و اگر زمانی هم کودک تمایل به شیر خوردن داشت از او دریغ ننماید، به ویژه وقتی کودک بیمار باشد که فقط اشتها به خوردن شیر دارد و غذای دیگری را تحمل نمی کند.

در این روش چون از شیر گرفتن آرام آرام است مشکلات عصبی، روانی و تغییرات هورمونی مادر که در یکباره از شیر گرفتن اتفاق می افتد بوجود نمی آید و کودک نیز دچار ضربه روانی نمی شود. به این ترتیب کودک کم کم علاقه به شیر خوردن را از دست می دهد و ممکن است خودش یکباره آن را کنار بگذارد.

انجام چه کارهایی می تواند از شیر گرفتن را برای مادر و کودک آسانتر کند؟

پیشنهاد می شود مادران عزیز از توصیه های زیر که فقط به عنوان یک راهنما است، استفاده کنند. ممکن است بتوانید با استفاده از این راهنما، مورد جدیدی را ابداع کنید که برای موقعیت زندگی و رابطه شما با فرزندتان کارآمدتر باشد. نکته مهم این است که در این فرآیند کودک و مادر نباید آسیب ببینند.

به کودک، قبل از خواب و صبح هنگام بیدار شدن شیر خودتان را بدهید.

بتدریج وعده های شیر قبل و بعد از ظهر را کم کنید یعنی فاصله شیر دادن ها را بیشتر نمائید تا خودبخود یک وعده شیردهی حذف شود.

برنامه همیشگی روزانه را عوض کنید مثلا اگر او را از مهد کودک برمی دارید به جای اینکه به منزل بیائید به فروشگاه یا پارک بروید تا سرگرم شود و هوس شیر خوردن نکند.

سرگرمی های جدید برایش پیدا کنید.

زمان شیر خوردن او را پیش بینی کنید و چیزی در دسترس داشته باشید؛ مثلا یک میان وعده یا یک نوشیدنی مورد علاقه او را به همراه داشته باشید.

اگر در صندلی یا محل مخصوصی به کودک شیر می دادید از این محل استفاده نکنید تا کودک به یاد شیر خوردن نیفتد و تقاضای شیر نکند.

اجازه ندهید کودک شما را بدون لباس ببیند و هوس شیرخوردن کن.

در صورت امکان از سایر افراد خانواده کمک بگیرید و هنگامی که می خواهید وعده صبح شیر دادن را قطع کنید سعی کنید زودتر از او از خواب بیدار شوید تا هنگام بیدار شدن او، همسرتان یا یکی دیگر از افراد آشنای خانواده در کنارش باشد.

و بالاخره وعده های شیر خوردن در ساعات شب را به ترتیب یک شب در میان و دو شب درمیان و ... کنید تا خود کودک دیگر تقاضای شیر نکند.

بعد از قطع شیر دهی، چه تغییراتی بوجود می آید و وظیفه مادر چیست؟

دانه های چربی روی پستان بتدریج کم می شوند.

مقداری از آب بدن دفع می شود که خود سبب کاهش وزن مادر می گردد.

ممکن است ترشح شیر تا چند ماه وجود داشته باشد که شبیه کلستروم بوده، بعد غلیظ تر شده و بالاخره قطع می شود.

مادر باید دریافت کالری روزانه خود را کمتر کند. تا بتواند چربی های ذخیره شده را از دست بدهد.

برای جلوگیری از شل شدن و افتادگی پستان ها مادر باید ورزش کند به ویژه حرکات ورزشی که در هنگام شنا کردن انجام می شود.

قطع شیر دادن به عنوان قطع ارتباط عاطفی تلقی نمی شود بلکه در مواقعی که کودک نیاز به آغوش گرفتن دارد، یا خسته و افسرده است یا درد دارد مادر باید او را با مهربانی در آغوش گرفته و آرام کند و عشق و علاقه خود را این بار نه از طریق شیر دادن بلکه از طریق نوازش و محبت جسمی و کلامی به او هدیه نماید.