شیوه استفاده کودک از زبان و حرکتهای فیزیکی برای برقراری ارتباطهای کلامی و غیر کلامی یکی از بهترین نشانه های اولیه ای است که می تواند اختلالات رشدی کودک مانند اوتیسم (Autism) را که ممکن است مانع رشد اجتماعی یا شناختی کودک شوند نشان دهد. اختلالاتی مانند "اوتیسم" که اختلالات رشدی فراگیر نامیده می شوند، نتیجه مشکلات عصبی هستند که بر نواحی خاصی از مغز اثر می گذارند. اوتیسم یک نقص رشدی پیچیده است که ارتباط با دیگران و دنیای خارج را برای مبتلایان به این بیماری مشکل می کند. این بیماری معمولا در سه سال اول زندگی ظاهر می شود و به دلایلی که هنوز مشخص نیست میزان شیوع آن در پسران چهار برابر دختران است.
پیشرفتهای اخیر در تحقیقات مغزی نشان داده اند که محیط زیست بر روی مغز کودک اثر می گذارد. همچنین این تحقیقات بر اهمیت تشخیص و درمان زود هنگام تاکید می کنند: زیرا مغز بر مبنای یک قاعده معروف کار می کند که متخصصان آن را "یا از مغزت استفاده کن یا اینکه آن را از دست می دهی" نامیده اند و در نتیجه تجربه های اولیه کودک می توانند ساختار مغز او را شکل دهند؛ پس باید به محض اینکه متوجه شدید کودک شما به کمک پزشک نیاز دارد فورا به دکتر مراجعه کنید. به غریزه خود اعتماد کنید و اگر فکر می کنید که مشکلی وجود دارد با پزشک مشورت کرده یا به درمانگاههای مخصوص درمان زود هنگام کودکان برای ارزیابی وضعیت کودک مراجعه کنید. موارد زیر ممکن است نشانه های اولیه بروز تاخیر رشدی یا شناختی باشند.
| سن | نشانه |
| 13 تا 18 ماهگی | * هنگام نگاه کردن به شما لبخند نمی زند یا نمی خندد.* به طور مرتب سعی نمی کند تا از خودش صدایی دربیاورد.* در هنگام حرف زدن صرفا از یک حرف بی صدا استفاده می کند نه بیشتر.* چیزهایی را که برایش جذاب است به شما نشان نمی دهد یا به آنها اشاره نمی کند.* نسبت به شنیدن اسم خودش واکنش نشان نمی دهد.* نسبت به صداهای آشنا (صدای زنگ تلفن، صدای پدرش و...) پاسخی نمی دهد که نشانه شناختن این صداها باشد.* هنگام ارتباط برقرار کردن با دیگران از حرکات اعضای بدن استفاده نمی کند (مثلا دستش را برای خداحافظی کردن تکان نمی دهد).* نمی گذارد که شما بفهمید او چه چیزهایی را می خواهد یا نمی خواهد.* در بازیهای گروهی شرکت نمی کند.* حرکات دیگران را تقلید نمی کند و تلاش نمی کند که صداها یا آوازها را تقلید کند.* با اسباب بازیهای متنوع (خانه سازی کتاب عروسک ماشین و...) بازی نمی کند. |
| 19 تا 24 ماهگی | * هنگام بازی کردن با دیگران رابطه برقرار نمی کند (مثلا چیزی را به بقیه نشان نمی دهد، اسباب بازی را به دیگری نمی دهد و منتظر واکنش دیگران نمی ماند).* عکس افراد یا چیزهای آشنا را تشخیص نمی دهد (مثلا تلاش نمی کند آنها را با دست نشان بدهد یا با دیدن آنها سعی نمی کند حرف بزند).* در بازیهایی که لازم است نقش کسی یا چیزی را بازی کند (مثلا در غذا دادن به عروسکهایش) شرکت نمی کند. |
| 25 تا 30 ماهگی | * به داستانهای مصور گوش نمی دهد.* عکسها را نام نمی برد.* دستورهای ساده را رعایت نمی کند. |
| 30 تا 36 ماهگی | * درباره تجربه های اخیر خود سوال نمی پرسد.* حالت فیزیکی خود (مثلا گرسنگی یا درد) را بیان نمی کند.* دستوراتی را که از دو یا سه بخش تشکیل شده باشند رعایت نمی کند.* در بازیهای نمادین (مثلا استفاده از یک موز به جای تلفن یا یک آجر خانه سازی به جای ماشین) شرکت نمی کند.* در تبادلهای کلامی کوتاه شرکت نمی کند و از زبان صرفا برای برآورده کردن نیازهایش استفاده می کند.* برای حداقل 10 دقیقه توجهش را بر روی یک کار خاص متمرکز نمی کند. |
