یکی از مهمترین مراحل رشدی کودک و چالشهای تربیتی برای والدین،آموزش دستشویی رفتن کودک، و کنترل ادرار و مدفوع است. هر چقدر آموزش راه رفتن یا حرف زدن برای کودک و والدین لذت‌بخش و همراه با شادی است؛ آموزش توالت رفتن، برای آنها استرس‌زا و ناخوشایند است. گاه والدین و مراقبان کودک، بی‌توجه به رشد و آمادگی بدن کودک، او را مجبور به یاد گرفتن این روند می‌کنند. در حالی‌که پیش ازهرگونه آموزشی، باید اطمینان یابیم فرزند ما از لحاظ جسمی، در کنترل عضلات کف لگن و اسفنکترها، توانمند شده است. اگر قبل از این اطمینان، او را درگیر آموزش توالت رفتن کنیم؛ استرس بسیاری به کودک تحمیل کرده‌ایم. کودک درک نمی‌کند که عدم موفقیتش در کنترل ادرار یا مدفوع، ناشی از بی‌کفایتی او نیست و فقط زمان لازم است تا او از نظر فیزیکی به رشد کافی برسد.
به عقیده گروهی از روانشناسان، سبک آموزش توالت رفتن به کودک، و احساس و تجربه او از این روند، یکی از اساسی‌ترین مراحلی است که بر ساختار شخصیتی او در آینده بسیار تاثیرگذار است. اینکه کودک در بزرگسالی فردی بخشنده باشد یا خسیس و تنگ‌نظر؛ اینکه کارها را برای خودش راحت بگیرد یا با وسواس و کنترل‌گری، در پی تسلط بر دیگران باشد؛ همگی به تجربه او در یادگیری توالت رفتن بستگی دارد. پدران و مادران می‌توانند با خلاقیت خود، این آموزش مهم را تبدیل به تجربه‌ای مهم و شیرین از کفایت و عزت نفس کنند. خود کودکان بهترین یاور برای تشخیص زمان مناسب آموزش هستند.
کتابهایی که این هفته معرفی می‌کنیم، هم به والدین کمک می‌کنند تصویر روشن‌تری بر روندی که در پیش باید بگیرند داشته باشند؛ وهم به شیوه‌های گوناگون، کودک را آماده پا گذاشتن به این مرحله مهم می‌کند.
کتاب آموزش دستشویی رفتن به کودکان
- نویسنده: مگ زویبک
- مترجم: امیر شیروانی
- انتشارات صابرین، 1394
- قیمت نسخه کاغذی : 23000تومان
- قیمت نسخه فیدیبو و طاقچه : 9200 تومان
- مخاطب: والدین و مربیان کودک
این کتاب خوب و کاربردی، که از مجموعه کتاب‌های دانه انتشرات صابرین است، با رویکردی همه جانبه به بررسی این فرآیند می‌پردازد. در فصل اول کتاب، ما با فرآیند رشد جسمانی کودک تا زمانی که توان جدایی از پوشک را داشته باشد، آشنا می‌شویم. دانستن ویژگیهای رشدی، به ما کمک می‌کند در بهترین زمان، آموزش را آغاز کنیم. در فصل دوم تمامی ریزه‌کاری‌ها و مراحل آموزش بر اساس پژوهشها و روش یک متخصص اطفال به نام بِری برازلتون ارائه شده است.
در فصل سوم و چهارم که بسیار مهم است، با مشکلاتی که در این روند بروز می‌کند آشنا می‌شویم. مهم این است که واکنش والدین باعث بدتر شدن وضعیت نشود و اگر به کمک متخصصان نیاز است؛ از آنها مشاوره و کمک بگیرند. در همه این مراحل، بر حفظ آرامش و خونسردی والدین، تاکید می‌شود.
در فصل پنجم نیز با روند آموزش به کودکانی آشنا می‌شویم که باید توسط پرستار یا مربی مهدکودک آموزش ببینند. طبعا روند آموزش برای این کودکان متفاوت است و ویژگیهای خاص خودش را دارد.
لازم است والدین پیش از اینکه فرزندشان به مرحله از پوشک گرفتن و آموزش توالت رفتن برسد؛ اطلاعات کلی درباره این روند را دریافت کنند. این امر باعث کاهش استرس والدین می‌شود و به آنها کمک می‌کند مهارت و شکیبایی خود را در گذر از این مرحله مهم، افزایش دهند.
کتاب خرسی، روی لگن بنشین: قصه‌ای درباره تمرین دستشویی رفتن
- نویسنده : ویرجینیا میلر
- مترجم : فاطمه ستوده
- ناشر : پنجره، 1393
- قیمت نسخه کاغذی : 3500 تومان
- مخاطب : کودکان 2 تا 6 ساله
یکی از مراحل بامزه آموزش توالت رفتن به کودک، آشنایی او با لگن است. واکنش و رفتار کودک در برابر پدیده نشستن روی لگن ، آنقدر متفاوت و متنوع است که قابل پیش‌بینی نیست. برخی از کودکان نشستن روی آن را مانند یک بازی جدید می‌پذیرند و برخی دیگر به شدن از آن می‌ترسند. کتاب «خرسی روی لگن بنشین» داستان خرس کوچولویی است که به نشستن روی لگنش هیچ علاقه‌ای ندارد و هربار که پدرش از او می‌پرسد که آیا میخواهد روی لگنش بنشیند، با قاطعیت جواب می‌دهد : نععع.
خواندن کتابهایی از این دست برای کودک، پیش از آنکه اصلاآموزش را آغاز کنید؛ تصویر از آنچه برایش روی خواهد داد را به وجود می‌آورد و ذهن کودک را کم‌کم آماده پذیرش این تغییر می‌کند.
کتاب میخوام برم دستشویی
- نویسنده : سین کیانگ
- مترجم : آرزو رمضانی
- شاعر : محمدرضا میرزایی اصفهانی
- انتشارات غنچه، 1395
- قیمت نسخه کاغذی : 3500 تومان
- مخاطب : کودکان 2 تا 6 ساله
این کتاب از مجموعه آموزش رفتارهای خوب انتشارت غنچه است و جلد پنجم از مجموعه «قصه‌های فی‌فی» است. در این کتاب که به صورت موزون و با شعر است؛ با سگ کوچولویی آشنا می‌شویم که خودش می‌فهمد دیگردوست ندارد پوشک داشته باشد و از بوی بد و دردسر پوشک به پا داشتن خسته شده است. موقعیت کودک در این کتاب، کاملا برعکس کتاب قبلی است و ما شاهد آمادگی کودک برای یاد گرفتن و همراهی والدین هستیم.
این کتاب بسیار ساده و خوش‌خوان و مفرح است و احتمالا کودک از خواندن آن هیچوقت خسته نمی‌شود. چون برخی از اتفاقاتی که هنگام پوشک بودن برای کودک پیش می‌آید، در این سبک بیان، بسیار بامزه و خنده‌دار است و کودک بارها و بارها دوست دارد این کتابها را بخواند و با آنها بخندد.
بیان شاد و شاعرانه و موزون کتاب، همراه با تصویرگری شیرین و جذاب آن، یکی از بهترین مجموعه‌ها برای آشنایی کودک با روند از پوشک گرفته شدن است.
