🔴قران خوانی به زبان فارسی (جز سوم)

🔴 ایات پیرامون انفاق

⚠️البقره

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنفِقُوا مِمَّا رَزَقْنَاكُم مِّن قَبْلِ أَن يَأْتِيَ يَوْمٌ لَّا بَيْعٌ فِيهِ وَلَا خُلَّةٌ وَلَا شَفَاعَةٌ وَالْكَافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ

ﺍﻱ ﺍﻫﻞ ﺍﻳﻤﺎﻥ ! ﺍﺯ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺭﻭﺯﻱ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﻳﻢ ﺍﻧﻔﺎﻕ ﻛﻨﻴﺪ ، ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﻜﻪ ﺭﻭﺯﻱ ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻧﻪ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺳﺘﺪﻱ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﺩﻭﺳﺘﻲ ﻭ ﻧﻪ ﺷﻔﺎﻋﺘﻲ ; ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺎﻓﺮﺍﻥ ﺳﺘﻤﻜﺎﺭﻧﺪ .(٢٥٤)

در این آیه خداوند اهرم‌هایی را برای تشویق مردم به انفاق بکار برده است،

الف: آنچه داری، ما به تو دادیم از خودت نیست. «رَزَقْنٰاکُمْ»

ب: مقداری از آنچه داری کمک کن، نه همه را. «مِمّٰا»

ج: این انفاق برای قیامت تو، از هر دوستی بهتر است. «یَأْتِیَ یَوْمٌ... »

یاد معاد، عاملی برای تشویق به انفاق است. «أَنْفِقُوا... یَأْتِیَ یَوْمٌ... »

یکی از راههای ایجاد روحیّه ی سخاوت، توجّه به دستِ خالی بودن انسان در قیامت است. «لاٰ بَیْعٌ فِیهِ وَ لاٰ خُلَّةٌ وَ لاٰ شَفٰاعَةٌ»

بخل، نشانه ی کفران نعمت وکفر به وعده‌های الهی است. «انفقوا... والکافرون»

⚠️البقره

لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ قَد تَّبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ فَمَن يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِن بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَىٰ لَا انفِصَامَ لَهَا وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ

ﺩﺭ ﺩﻳﻦ ، ﻫﻴﭻ ﺍﻛﺮﺍﻩ ﻭ ﺍﺟﺒﺎﺭﻱ ﻧﻴﺴﺖ [ ﻛﺴﻲ ﺣﻖ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻛﺴﻲ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﻭﻱ ﺍﺟﺒﺎﺭ ﻭﺍﺩﺍﺭ ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﺩﻳﻦ ﻛﻨﺪ ، ﺑﻠﻜﻪ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺁﺯﺍﺩﺍﻧﻪ ﺑﺎ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﮔﻴﺮﻱ ﻋﻘﻞ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻭ ﺗﺤﻘﻴﻖ ، ﺩﻳﻦ ﺭﺍ ﺑﭙﺬﻳﺮﺩ ] . ﻣﺴﻠﻤﺎً ﺭﺍﻩ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺍﺯ ﮔﻤﺮﺍﻫﻲ [ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﻗﺮﺁﻥ ، ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻭ ﺍﻣﺎﻣﺎﻥ ﻣﻌﺼﻮم ] ﺭﻭﺷﻦ ﻭ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ . ﭘﺲ ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﺎﻏﻮﺕ [ ﻛﻪ ﺷﻴﻄﺎﻥ ، ﺑﺖ ﻭ ﻫﺮ ﻃﻐﻴﺎﻥ ﮔﺮﻱ ﺍﺳﺖ ] ﻛﻔﺮ ﻭﺭﺯﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺑﻴﺎﻭﺭﺩ ، ﺑﻲ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﻜﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﺩﺳﺘﮕﻴﺮﻩ ﻛﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﮔﺴﺴﺘﻦ ﻧﻴﺴﺖ ، ﭼﻨﮓ ﺯﺩﻩ ﺍﺳﺖ ; ﻭ ﺧﺪﺍ ﺷﻨﻮﺍ ﻭ ﺩﺍﻧﺎﺳﺖ .(٢٥٦) 

ایمان قلبی با اجبار حاصل نمی شود، بلکه با برهان، اخلاق و موعظه می‌توان در دلها نفوذ کرد، ولی این به آن معنا نیست که هر کس در عمل بتواند هر منکری را انجام دهد و بگوید من آزادم و کسی حقّ ندارد مرا از راهی که انتخاب کرده‌ام بازدارد.

دینی که برهان و منطق دارد، نیازی به اکراه و اجبار ندارد. «لاٰ إِکْرٰاهَ فِی الدِّینِ». 

راه حقّ از باطل جدا شده، تا حجّت بر مردم تمام باشد. روشن شدن راه حقّ، با عقل، وحی ومعجزات است. «قَدْ تَبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ» اسلام دین رشد است.

⚠️البقره

اللَّهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُم مِّنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَالَّذِينَ كَفَرُوا أَوْلِيَاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ يُخْرِجُونَهُم مِّنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُمَاتِ أُولَٰئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ

ﺧﺪﺍ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻭ ﻳﺎﺭ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﻧﺪ ; ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﻜﻲ ﻫﺎ [ ﻱ ﺟﻬﻞ ، ﺷﺮﻙ ، ﻓﺴﻖ ﻭﻓﺠﻮﺭ ] ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﻧﻮﺭِ [ ﺍﻳﻤﺎﻥ ، ﺍﺧﻠﺎﻕ ﺣﺴﻨﻪ ﻭ ﺗﻘﻮﺍ ] ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﻰ  ﺑﺮﺩ . ﻭ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﻓﺮ ﺷﺪﻧﺪ ، ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﺎﻥ ﺁﻧﺎﻥ ﻃﻐﻴﺎﻥ ﮔﺮﺍﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﻮﺭ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﺗﺎﺭﻳﻜﻲ ﻫﺎ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﻰ  ﺑﺮﻧﺪ ; ﺁﻧﺎﻥ ﺍﻫﻞ ﺁﺗﺶ ﺍﻧﺪ ﻭ ﻗﻄﻌﺎً ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﺟﺎﻭﺩﺍﻧﻪ ﺍﻧﺪ .(٢٥٧)

مؤمنان، یک سرپرست دارند که خداست و کافران سرپرستان متعدّد دارند که طاغوت‌ها باشند و پذیرش یک سرپرست آسان تر است. [1] درباره مؤمنان می‌فرماید: «اللّٰهُ وَلِیُّ» امّا درباره ی کفّار می‌فرماید: «أَوْلِیٰاؤُهُمُ الطّٰاغُوتُ»

----------

[1]. یوسف علیه السلام نیز در دعوت کفّار به همین معنا استدلال کرد: «أَ أَرْبٰابٌ مُتَفَرِّقُونَ خَیْرٌ أَمِ اللّٰهُ الْوٰاحِدُ الْقَهّٰارُ» آیا صاحبان متعدّد وپراکنده بهترند یا خدای یگانه وقدرتمند؟! یوسف، ۳۹.

⚠️البقره

وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّ أَرِنِي كَيْفَ تُحْيِي الْمَوْتَىٰ قَالَ أَوَلَمْ تُؤْمِن قَالَ بَلَىٰ وَلَٰكِن لِّيَطْمَئِنَّ قَلْبِي قَالَ فَخُذْ أَرْبَعَةً مِّنَ الطَّيْرِ فَصُرْهُنَّ إِلَيْكَ ثُمَّ اجْعَلْ عَلَىٰ كُلِّ جَبَلٍ مِّنْهُنَّ جُزْءًا ثُمَّ ادْعُهُنَّ يَأْتِينَكَ سَعْيًا وَاعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ

ﻭ [ ﻳﺎﺩ ﻛﻨﻴﺪ ] ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺍﺑﺮﺍﻫﻴﻢ ﮔﻔﺖ : ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺍ ! ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻩ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﮔﺎﻥ ﺭﺍ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺯﻧﺪﻩ ﻣﻰ  ﻛﻨﻲ ؟ [ ﺧﺪﺍ ] ﻓﺮﻣﻮﺩ : ﺁﻳﺎ [ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺗﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﻩ ﻛﺮﺩﻥ ﻣﺮﺩﮔﺎﻥ ] ﺍﻳﻤﺎﻥ ﻧﻴﺎﻭﺭﺩﻩ ﺍﻱ ؟ ! ﮔﻔﺖ : ﭼﺮﺍ ، ﻭﻟﻲ [ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﺳﺘﻢ ] ﺗﺎ ﻗﻠﺒﻢ ﺁﺭﺍﻣﺶ ﻳﺎﺑﺪ . [ ﺧﺪﺍ ] ﻓﺮﻣﻮﺩ : ﭘﺲ ﭼﻬﺎﺭ ﭘﺮﻧﺪﻩ ﺑﮕﻴﺮ ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ [ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻗﺖ ﺩﺭ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﻫﺮ ﻳﻚ ] ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﻛﻦ ، ﻭ [ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻛﺸﺘﻦ ، ﺭﻳﺰ ﺭﻳﺰ ﻛﺮﺩﻥ ﻭ ﻣﺨﻠﻮﻁ ﻛﺮﺩﻧﺸﺎﻥ ﺑﻪ ﻫﻢ ] ﺑﺮ ﻫﺮ ﻛﻮﻫﻲ [ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ] ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻩ ، ﺳﭙﺲ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﺨﻮﺍﻥ ﻛﻪ ﺷﺘﺎﺑﺎﻥ ﺑﻪ ﺳﻮﻳﺖ ﻣﻰ  ﺁﻳﻨﺪ ; ﻭ ﺑﺪﺍﻥ ﻛﻪ ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺧﺪﺍ ﺗﻮﺍﻧﺎﻱ ﺷﻜﺴﺖ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻭ ﺣﻜﻴﻢ ﺍﺳﺖ .(٢٦٠)

تنها از یگانه ابر مرد تاریخ پس از رسول خدا صلی الله علیه و آله، یعنی علی علیه السلام نقل شده است که فرمود: «لو کشف الغطاء ما ازددت یقینا»اگر پرده‌ها کنار روند، بر یقین من افزوده نمی شود.

در تفاسیر آمده است: حضرت ابراهیم از کنار دریایی می‌گذشت، مرداری را دید که در کنار دریا افتاده و قسمتی از آن در آب و قسمتی دیگر در خشکی است و پرندگان و حیوانات دریایی، صحرایی و هوایی از هر سو آن را طعمه ی خود قرار داده اند. حضرت با خود گفت:

اگر این اتّفاق برای انسان رخ دهد و ذرّاتِ بدن انسان در بین جانداران دیگر پخش شود، در قیامت آنها چگونه یکجا جمع و زنده می‌شوند. لذا از خداوند درخواست کرد که نحوه ی زنده شدن مردگان را مشاهده کند. خداوند نیز با این نمایش، ابراهیم را به نور یقین واطمینان رهسپار نمود.

کشف وشهود تنها برای کسانی است که مراتبی از علم، ایمان واستدلال را طی کرده باشند. درخواست «أَرِنِی» ابراهیم پاسخ داده می‌شود، نه هر کس دیگر.

در پی آن باشیم که ایمان و یقین خود را بالا برده تا به مرز اطمینان برسیم.

پژوهش و کنجکاوی یک ارزش است. «لِیَطْمَئِنَّ قَلْبِی»

قلب، مرکز آرامش است. «لِیَطْمَئِنَّ قَلْبِی»

اولیای خدا، قدرت تصرّف در هستی را دارند که به آن ولایت تکوینی گفته می‌شود. «ثُمَّ ادْعُهُنَّ یَأْتِینَکَ سَعْیاً»

معاد، جسمانی است و در قیامت بازگشت روح به همین ذرات بدن خواهد بود. «یَأْتِینَکَ سَعْیاً»

🔴آیات پیرامون انفاق 

⚠️البقره

الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ ثُمَّ لَا يُتْبِعُونَ مَا أَنفَقُوا مَنًّا وَلَا أَذًى لَّهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ

ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﻣﻮﺍﻟﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺧﺪﺍ ﺍﻧﻔﺎﻕ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ ، ﺳﭙﺲ ﻣﻨﺖ ﻭ ﺁﺯﺍﺭﻱ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺍﻧﻔﺎﻗﺸﺎﻥ ﻧﻤﻰ ﺁﻭﺭﻧﺪ ، ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻧﺎﻥ ﻧﺰﺩ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺷﺎﻥ ﭘﺎﺩﺍﺷﻲ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻭ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺍﺳﺖ ، ﻭ ﻧﻪ ﺑﻴﻤﻰ ﺑﺮ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﺍﻧﺪﻭﻫﮕﻴﻦ ﻣﻰ ﺷﻮﻧﺪ .(٢٦٢) 

در مجمع البیان حدیثی روایت شده است که رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: خداوند در قیامت به منّت گذاران، نگاه لطف آمیز نمی کند. 

۱-شروع نیکو کافی نیست، اتمام نیکو هم شرط است. «یُنْفِقُونَ... ثُمَّ لاٰ یُتْبِعُونَ... مَنًّا» 

۲-اسلام حافظ شخصیّت محرومان وفقراست و کوبیدن شخصیّت فقرا از طریق منّت را سبب باطل شدن عمل می‌داند. «لاٰ یُتْبِعُونَ... مَنًّا وَ لاٰ أَذیً» 

۳-اعمال انسان، در یکدیگر تأثیر دارند، یعنی یک عمل می‌تواند عمل دیگر را خنثی کند. انفاق برای درمان فقر است، ولی منّت گذاری آنرا مایه ی درد فقرا می‌گرداند. «یُنْفِقُونَ... لاٰ یُتْبِعُونَ... مَنًّا وَ لاٰ أَذیً»

⚠️البقره

قَوْلٌ مَّعْرُوفٌ وَمَغْفِرَةٌ خَيْرٌ مِّن صَدَقَةٍ يَتْبَعُهَا أَذًى وَاللَّهُ غَنِيٌّ حَلِيمٌ

ﮔﻔﺘﺎﺭﻱ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪﻩ [ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺗﻬﻴﺪﺳﺘﺎﻥ ] ﻭ ﻋﻔﻮ [ ﻱ ﻛﺮﻳﻤﺎﻧﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺸﻢ ﻭ ﺑﺪ ﺯﺑﺎﻧﻲ ﻣﺴﺘﻤﻨﺪﺍﻥ ] ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﺑﺨﺸﺸﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﻧﺒﺎﻟﺶ ﺁﺯﺍﺭﻱ ﺑﺎﺷﺪ ، ﻭ ﺧﺪﺍ ﺑﻲ ﻧﻴﺎﺯ ﻭ ﺑﺮﺩﺑﺎﺭ ﺍﺳﺖ .(٢٦٣)

رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: اگر سائلی نزد شما آمد، به یکی از این دو روش عمل کنید؛«بذل یسیر او رد جمیل» یا چیزی که در توان دارید به او عطا کنید، یا به طرز شایسته ای او را ردّ نمایید. همچنین فرمود: اگر با مال نمی توانید به مردم رسیدگی کنید، با اخلاق برسید.

۱-آبرو و شخصیّت فقیر، با ارزش تر از حفظ شکم فقیر است. «قَوْلٌ مَعْرُوفٌ... خَیْرٌ مِنْ صَدَقَةٍ»

۲-فقیر را با محبّت و دلسوزی به کار مفیدی که زندگی او را تأمین کند، راهنمایی کنید. «قَوْلٌ مَعْرُوفٌ»

۳-انفاق باید همراه با اخلاق باشد. «قَوْلٌ مَعْرُوفٌ... خَیْرٌ مِنْ صَدَقَةٍ»

⚠️البقره

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنفِقُوا مِن طَيِّبَاتِ مَا كَسَبْتُمْ وَمِمَّا أَخْرَجْنَا لَكُم مِّنَ الْأَرْضِ وَلَا تَيَمَّمُوا الْخَبِيثَ مِنْهُ تُنفِقُونَ وَلَسْتُم بِآخِذِيهِ إِلَّا أَن تُغْمِضُوا فِيهِ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ حَمِيدٌ

ﺍﻱ ﺍﻫﻞ ﺍﻳﻤﺎﻥ ! ﺍﺯ ﭘﺎﻛﻴﺰﻩ ﻫﺎﻱ ﺁﻧﭽﻪ [ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺳﺘﺪ ] ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﻳﺪ ، ﻭ ﺁﻧﭽﻪ [ ﺍﺯ ﮔﻴﺎﻫﺎﻥ ﻭ ﻣﻌﺎﺩﻥ ] ﺑﺮﺍﻱ ﺷﻤﺎ ﺍﺯ ﺯﻣﻴﻦ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﻳﻢ ، ﺍﻧﻔﺎﻕ ﻛﻨﻴﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻧﻔﺎﻕ ﻛﺮﺩﻥ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻣﺎﻝ ﻧﺎﭘﺎﻙ ﻭ ﺑﻲ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﻣﻌﻴﻮﺏ ﻧﺮﻭﻳﺪ ، ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺣﻖّ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺷﻤﺎ ﻣﻰ  ﺩﺍﺩﻧﺪ ، ﺟﺰ [ ﺑﺎ ] ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻲ [ ﻭ ﺩﻟﺴﺮﺩﻱ ] ﻧﻤﻰ  ﮔﺮﻓﺘﻴﺪ ﻭ ﺑﺪﺍﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺪﺍ ، ﺑﻲ ﻧﻴﺎﺯ ﻭ ﺳﺘﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .(٢٦٧)

۱-هدف از انفاق، رهایی از بخل است، نه رهایی از اشیای بی ارزش و نامطلوب.

«أَنْفِقُوا مِنْ طَیِّبٰاتِ مٰا کَسَبْتُمْ»

۲-در انفاق، تفاوتی میان پول نقد یا کالا نیست. «مٰا کَسَبْتُمْ... مِمّٰا أَخْرَجْنٰا»

۳-بخششِ بادآورده‌ها مهم نیست، بلکه بخشش از دست رنج، دارای ارزش است. «مٰا کَسَبْتُمْ»

۴-در انفاق باید کرامت محرومان محفوظ بماند. «وَ لاٰ تَیَمَّمُوا الْخَبِیثَ»

۵-نه تنها از چیزهای ناپاک و پست انفاق نکنید، بلکه به فکر آن نیز نیفتید. «وَ لاٰ تَیَمَّمُوا»

۶-وجدان انسان، بهترین معیار برای شناخت پسندیده و ناپسند است. هر آنچه را می‌پسندی که به تو انفاق کنند، شایسته است که انفاق کنی و اگر آنرا دوست نمی داری، شایسته ی انفاق نیست. «لَسْتُمْ بِآخِذِیهِ إِلاّٰ أَنْ تُغْمِضُوا»

۷-هر فرد ثروتمندی احتمال فقیر شدن خود را بدهد، شاید روزی دستِ دهنده شما، دستِ گیرنده شد. «آخذیه»

۸-گرفتن مال نامرغوب، نشانه رضایت فقرا نیست، بلکه نشانه ی استیصال آنان است. «تغمضوا»یعنی شما هم با اغماض وسختی ممکن است چیزی را بگیرید، ولی این نشانه ی رضایت شما نیست.

⚠️البقره

وَمَا أَنفَقْتُم مِّن نَّفَقَةٍ أَوْ نَذَرْتُم مِّن نَّذْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُهُ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنصَارٍ

ﻭ ﻫﺮ ﻧﻔﻘﻪ ﺍﻱ ﻛﻪ ﺍﻧﻔﺎﻕ ﻛﺮﺩﻳﺪ ﻭ ﻫﺮ ﻧﺬﺭﻱ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻴﺪ ، ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺧﺪﺍ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﻰ  ﺩﺍﻧﺪ ، [ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮ ﺭﺍ ﭘﺎﺩﺍﺵ ﻣﻰ  ﺩﻫﺪ ﻭ ﺳﺘﻤﻜﺎﺭ ﺑﻪ ﺁﻳﺎﺕ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺣﻘﻮﻕ ﻣﺮﺩم ﺭﺍ ﻋﺬﺍﺏ ﻣﻰ  ﻛﻨﺪ ] ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﺘﻤﻜﺎﺭﺍﻥ ﺩﺭ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻳﺎﻭﺭﻱ ﻧﻴﺴﺖ .(٢٧٠)

انفاق، مخصوص ثروتمندان واموال زیاد نیست، مال کم را نیز انفاق کنید. «مِنْ نَفَقَةٍ» گاهی یک برگ زرد پائیزی، کشتی چندین مورچه در حوض می‌شود.

وفای به نذر، واجب و ترک آن ظلم است. «نَذَرْتُمْ... مٰا لِلظّٰالِمِینَ»

شفاعت، شامل حال افراد بخیل نمی شود. [۱] «وَ مٰا لِلظّٰالِمِینَ مِنْ أَنْصٰارٍ»

----------

[۱]همچنان که در سوره مدثّر آیه ۴۸ آمده است: «وَ لَمْ نَکُ نُطْعِمُ الْمِسْکِینَ... فَمٰا تَنْفَعُهُمْ شَفٰاعَةُ الشّٰافِعِینَ» شفاعت شفیعان، آنان را (کسانی که انفاق نمی کنند) سود نمی رساند.

جرم، با جریمه باید متناسب باشد. کسی که در دنیا با انفاق، یار دیگران نیست، در آخرت هم دیگران یاور او نخواهند بود. «مٰا لِلظّٰالِمِینَ مِنْ أَنْصٰارٍ»

⚠️البقره

إِن تُبْدُوا الصَّدَقَاتِ فَنِعِمَّا هِيَ وَإِن تُخْفُوهَا وَتُؤْتُوهَا الْفُقَرَاءَ فَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ وَيُكَفِّرُ عَنكُم مِّن سَيِّئَاتِكُمْ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ

ﺍﮔﺮ ﺻﺪﻗﻪ ﻫﺎ ﺭﺍ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﻛﻨﻴﺪ ، ﻛﺎﺭﻱ ﻧﻴﻜﻮﺳﺖ ، ﻭ ﺍﮔﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﺩﺍﺭﻳﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺗﻬﻴﺪﺳﺘﺎﻥ ﺩﻫﻴﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺷﻤﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳﺖ ; ﻭ ﺧﺪﺍ [ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﺒﺐ ] ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﺤﻮ ﻣﻰ  ﻛﻨﺪ ; ﻭ ﺧﺪﺍ ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﻧﺠﺎم ﻣﻰ  ﺩﻫﻴﺪ ، ﺁﮔﺎﻩ ﺍﺳﺖ .(٢٧١)

امام باقر علیه السلام ذیل این آیه فرمود: زکات واجب را علنی پرداخت کنید، ولی زکات مستحبّ را مخفیانه بدهید.

شما باید به سراغ فقرا بروید، نه آنکه آنان به سراغ شما بیایند. «تُؤْتُوهَا الْفُقَرٰاءَ» و نفرمود: «یأتکم الفقراء»

انفاقِ پنهانی، از ریا و خودنمایی دور و به اخلاص نزدیک است و آبروی گیرنده صدقه را محفوظ نگه می‌دارد. «فَهُوَ خَیْرٌ لَکُمْ»

کمک به فقرا، بخشی از گناهان صغیره را می‌بخشد. «یُکَفِّرُ عَنْکُمْ مِنْ سَیِّئٰاتِکُمْ» «سیئات»در قرآن در برابر گناهان کبیره آمده وبه گناهان صغیره گفته می‌شود.

آنچه مهم است علم خداست، نه اطلاع و آگاهی مردم. «وَ اللّٰهُ بِمٰا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ»

⚠️البقره

لَّيْسَ عَلَيْكَ هُدَاهُمْ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ يَهْدِي مَن يَشَاءُ وَمَا تُنفِقُوا مِنْ خَيْرٍ فَلِأَنفُسِكُمْ وَمَا تُنفِقُونَ إِلَّا ابْتِغَاءَ وَجْهِ اللَّهِ وَمَا تُنفِقُوا مِنْ خَيْرٍ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ وَأَنتُمْ لَا تُظْلَمُونَ

[ ﺍﻱ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ! ]ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺁﻧﺎﻥ [ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﺍﺧﻠﺎﺹ ﺩﺭ ﺍﻧﻔﺎﻕ ﻭ ﺗﺮﻙ ﻣﻨّﺖ ﻭ ﺁﺯﺍﺭ ] ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﺗﻮ ﻧﻴﺴﺖ ، [ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺗﻮ ﺍﺑﻠﺎﻍ ﭘﻴﺎم ﻭ ﺍﺗﻤﺎم ﺣﺠّﺖ ﺍﺳﺖ ] ﺑﻠﻜﻪ ﺧﺪﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺭﺍ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻣﻰ  ﻛﻨﺪ . [ ﺍﻱ ﺍﻫﻞ ﺍﻳﻤﺎﻥ ! ] ﻭ ﻫﺮ ﻣﺎﻟﻲ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺍﻧﻔﺎﻕ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺳﻮﺩ ﺧﻮﺩ ﺷﻤﺎﺳﺖ ، ﻭ ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻧﻔﺎﻕ ﻧﻜﻨﻴﺪ ﺟﺰ ﺑﺮﺍﻱ ﻃﻠﺐ ﺧﺸﻨﻮﺩﻱ ﺧﺪﺍ . ﻭ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﺯ ﻣﺎﻝ [ ﺑﺎﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺑﻲ ﻋﻴﺐ ] ﺍﻧﻔﺎﻕ ﻛﻨﻴﺪ ، ﭘﺎﺩﺍﺷﺶ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻰ  ﺷﻮﺩ ، ﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﺘﻢ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﺨﻮﺍﻫﻴﺪ ﮔﺮﻓﺖ .(٢٧٢)

هدایت، توفیق الهی است که تنها شامل دلهای آماده می‌شود. «یَهْدِی مَنْ یَشٰاءُ»

رسیدگی به محرومان، یک وظیفه انسانی است. پس بر غیر مسلمانان نیز انفاق کنید. «وَ مٰا تُنْفِقُوا مِنْ خَیْرٍ فَلِأَنْفُسِکُمْ»

اسلام، مکتب انسان دوستی است و فقر و محرومیّت را حتّی برای غیر مسلمانان نیز نمی پسندد. «وَ مٰا تُنْفِقُوا مِنْ خَیْرٍ فَلِأَنْفُسِکُمْ»

فایده ی انفاق به خودتان باز می‌گردد و روح سخاوت را در شما زنده می‌کند.

در انفاق دست و دل باز باشید. زیرا آنچه انفاق می‌کنید، بدون کم و کاست بازخواهید گرفت. «یُوَفَّ إِلَیْکُمْ»

بهره گیری در قیامت، زمانی است که هدف از انفاق تنها رضای خدا باشد. «إِلاَّ ابْتِغٰاءَ وَجْهِ اللّٰهِ... یُوَفَّ إِلَیْکُمْ»

⚠️البقره

الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُم بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَعَلَانِيَةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ

ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ [ ﭼﻮﻥ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺃﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ (ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻠﺎم) ] ﺍﻣﻮﺍﻟﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺷﺐ ﻭ ﺭﻭﺯ ﻭ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﻭ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﺍﻧﻔﺎﻕ ﻣﻰ  ﻛﻨﻨﺪ ، ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻧﺎﻥ ﻧﺰﺩ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺷﺎﻥ ﭘﺎﺩﺍﺷﻲ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻭ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺍﺳﺖ ; ﻭ ﻧﻪ ﺑﻴﻤﻰ ﺑﺮ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﺍﻧﺪﻭﻫﮕﻴﻦ ﻣﻰ  ﺷﻮﻧﺪ .(٢٧٤)

در تفاسیر صافی، مجمع البیان، قرطبی و کبیر فخررازی آمده که این آیه در شأن حضرت علی علیه السلام نازل شده است.

شاید دلیل آنکه «لیل» بر «نهار» ویا «سر» بر «علانیة» مقدّم شده است، آن باشد که انفاق‌های پنهانی در دل شب ارزش بیشتری دارد.

داشتن روحیّه ی انفاق و سخاوت مهم است، نه یکی دو بار انفاق آنهم از روی ترحّم. «یُنْفِقُونَ» فعل مضارع بر استمرار دلالت دارد

⚠️البقره

إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ

ﻣﺴﻠﻤﺎً ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ ﻭ ﻛﺎﺭﻫﺎﻱ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺍﻧﺠﺎم ﺩﺍﺩﻧﺪ، ﻭ ﻧﻤﺎﺯ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﺎ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ، ﻭ ﺯﻛﺎﺕ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻨﺪ ، ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻧﺎﻥ ﻧﺰﺩ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺷﺎﻥ ﭘﺎﺩﺍﺷﻲ [ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻭ ﻣﻨﺎﺳﺐ] ﺍﺳﺖ، ﻭ ﻧﻪ ﺑﻴﻤﻰ  ﺑﺮ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﺍﻧﺪﻭﻫﮕﻴﻦ ﻣﻰ  ﺷﻮﻧﺪ .(٢٧٧)

ذکر نماز وزکات بعد از عمل صالح، نشانه آن است که در میان کارهای شایسته حساب این دو جداست. «عَمِلُوا الصّٰالِحٰاتِ وَ أَقٰامُوا الصَّلاٰةَ وَ آتَوُا الزَّکٰاةَ»

پروردگار، به مؤمنانی که اهل عمل صالح ونماز وزکاتند، نظر ویژه ای دارد.

کلمه «رَبِّهِمْ» اشاره به لطف خاصّ اوست.

عوامل آرامش، ایمان، عمل صالح، نماز وزکات است. «آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّٰالِحٰاتِ وَ أَقٰامُوا الصَّلاٰةَ وَ آتَوُا الزَّکٰاةَ... لاٰ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لاٰ هُمْ یَحْزَنُونَ»

⚠️البقره

آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْهِ مِن رَّبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِّن رُّسُلِهِ وَقَالُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ

ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﺯ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺵ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻧﺎﺯﻝ ﺷﺪﻩ ، ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺁﻭﺭﺩﻩ ، ﻭ ﻣﺆﻣﻨﺎﻥ ﻫﻤﮕﻲ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﻭ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻥ ﻭ ﻛﺘﺎﺏ ﻫﺎ ﻭ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺍﻧﺶ ، ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﻧﺪ [ ﻭ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭﺷﺎﻥ ﮔﻔﺘﻨﺪ : ] ﻣﺎ ﻣﻴﺎﻥ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ ﺍﺯ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺍﻥ ﺍﻭ ﻓﺮﻕ ﻧﻤﻰ  ﮔﺬﺍﺭﻳﻢ . ﻭ ﮔﻔﺘﻨﺪ : ﺷﻨﻴﺪﻳﻢ ﻭ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﻛﺮﺩﻳﻢ ، ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺍ ! ﺁﻣﺮﺯﺷﺖ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻫﺎﻧﻴﻢ ﻭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ [ ﻫﻤﻪ ] ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﺗﻮﺳﺖ .(٢٨٥)

در این آیه اصول دین (توحید، نبوّت، معاد) بیان شده و در آیه بعد، آمادگی انسان برای انجام تکالیف الهی و درخواست رحمت و مغفرت از خدا مطرح می‌شود. لذا در حدیث آمده است که این آیه و آیه بعد ارزش خاصّی دارند و تلاوت آن دو همانند گنج است.

ایمان به همه انبیا لازم است، چون تمام انبیا یک هدف دارند. «کُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ»