غذای کمکی برای نوزاد، همه آنچه باید بدانید

از شش ماهگی به بعد که قرار است دادن غذای کمکی به کودک شروع شود، زندگی مادرها هم کمی سخت‌تر و ذهنشان درگیرتر می‌شود. از کی باید شروع کنید؟ از چه غذایی شروع کنید؟ هر بار چقدر غذا به کودک بدهید؟ از کجا بفهمید تا کی باید به کودک غذا بدهید و... . اگر این سوالات ذهن شما را هم مشغول کرده، ادامه مطلب را از دست ندهید.

از چه زمانی باید دادن غذای کمکی را به شیرخوار شروع کنیم؟

بعضی متخصصان توصیه می‌کنند در فاصله 4 تا 6 ماهگی هر زمانی که کودک آماده بود، دادن غذای کمکی به او را شروع کنید. تا آن زمان شیر مادر یا شیر خشک می‌تواند نیازهای تغذیه‌ای کودک شما را برطرف کند. یادتان باشد تا پیش از 4 ماهگی کودک نمی‌تواند بدون اینکه در معرض خطر قرار بگیرد، غذاهای جامد را ببلعد و دستگاه گوارش او آمادگی هضم این مواد غذایی را ندارد. با این حال این نکته را نیز در نظر داشته باشید که سازمان جهانی بهداشت و کارشناسان بخش تغذیه با شیر مادر انجمن متخصصان اطفال آمریکا توصیه می‌کنند کودکان تا شش ماهگی منحصرا با شیر مادر تغذیه شوند.

از کجا بفهمید نوزاد برای شروع غذای کمکی آماده است؟

اگر یا چند مورد از علائم زیر را در کودکتان دیدید می‌توانید به مرور دادن غذای کمکی را به او شروع کنید:
اگر کودک می‌تواند سرش را صاف و مستقیم نگه دارد.
اگر وقتی مراقبت می‌شود می‌تواند بنشیند چون برای اینکه بتواند غذا را به درستی ببلعد باید بتواند صاف بنشیند.
اگر کودک به جای اینکه غذا را به سمت بیرون بدهد، می‌تواند با زبانش غذا را به سمت عقب ببرد.
اگر افزایش وزن قابل توجهی داشته است.
اگر نسبت به غذای جامد کنجکاو است.

چطور غذای کمکی را شروع کنید؟

کودکان در این سن و سال اگرچه از نظر نیازهایشان شبیه به هم به نظر می‌رسند اما واقعیت آن است که برای شروع غذای جامد هر کودکی با کودک دیگر متفاوت است. البته اغلب نوزادان می‌توانند خوردن غذای کمکی را با پوره‌های متشکل از یک نوع ماده اولیه بدون اینکه به آن شکر یا نمک اضافه شده باشد، شروع کنند.
اگر نوزاد را با شیر خودتان تغذیه می‌کنید بر اساس دستورالعمل‌های انجمن متخصصان اطفال آمریکا، گوشت باید جزو اولین مواد غذایی باشد که به عنوان غذای تکمیلی به کودک می‌دهید زیرا گوشت قرمز، مرغ، بوقلمون .... به جایگزین شدن ذخایر آهن در بدن کمک می‌کند که از شش ماهگی به بعد سطح آن در بدن کودک کاهش پیدا می‌کند. سایر مواد غذایی مناسب برای شروع غذای کمکی شامل کدو، کدو حلوایی، سیب زمینی، سیب زمینی شیرین و... است. در آمریکا در ماه هفتم دادن میوه‌هایی مانند موز، هلو و گلابی نیز به صورت پوره شده به کودک شروع می‌شود.

غذای کمکی برای نوزاد 7 ماهه

هفته اول: یک قاشق چای‌خوری فرني آرد برنج، یک قاشق چای‌خوری حريره بادام
بهتر است اگر قبل از شش ماهگی دادن غذای کمکی را شروع کردید هر قاشق چای‌خوری را با 4-5 قاشق چای‌خوری شیر مادر یا شیر خشک مخلوط کنید تا غذا رقیق‌تر شود.
هفته دوم: ادامه برنامه قبلي + 1 قاشق چای‌خوری سوپ تهیه شده با گوشت یا مرغ و...
هفته سوم: ادامه برنامه قبلي + 1 قاشق چای‌خوری پوره انواع سبزی‌ها مثل هویج، سیب‌زمینی، جعفری، گشنیز، کرفس، لوبیا سبز و...
هفته چهارم: ادامه برنامه قبلی (در این زمان می‌توانید به مرور میزان مصرف غذا را تا یک قاشق غذاخوری افزایش دهید.)

غذای کمکی برای نوزاد 8 ماهه

زرده تخم ‌مرغ، ماست بدون شکر، پنير پاستوريزه که نمک آن گرفته شده است، خرمای بدون پوست و نرم شده، میوه و آب میوه طبیعی، حبوباتی مانند عدس و ماش و انواع نان در این ماه مجاز است.

هفته اول: یک نخود زرده تخم مرغ سفت شده (تا پایان ده روز کودک باید بتواند یک زرده تخم مرغ را به صورت کامل میل کند و از آن به بعد می‌توانید روزی نصف زرده تخم مرغ در وعده صبحانه به او بدهید.)
هفته دوم تا چهارم: به تدریج سوپ‌های نوزاد را با اضافه کردن بلغور یا حبوبات متنوع کرده و میوه‌های غیر حساسیت‌زا را به صورت نرم به او بدهید. در این مرحله کودک می‌تواند تا روزی 60 سی‌سی آب میوه طبیعی بخورد.

کودک در ماه هشتم می‌تواند تا روزی 10 قاشق چای‌خوری غلات پخته، روزی 3-4 قاشق چای‌خوری میوه و سبزی‌های پخته شده مصرف کند که البته این مقادیر باید در چندین وعده به کودک داده شود.

غذای کمکی برای نوزاد 9 و 10 ماهه

کته نرم همراه با گوشت سفید یا قرمز، بیسکوییت‌های ساده، نخود و لوبیا، جوانه گندم، خرما و میوه‌های نرم شده، ماکارونی و رشته‌فرنگی، نان و... در این مرحله مجاز است که باید 3-4 وعده در روز به کودک داده شوند. با توجه به اینکه کودک به راحتی می‌تواند یک تکه نان یا غذاهای مشابه را در دست بگیرد، این ماه‌ها زمان مناسبی برای دادن غذاهای انگشتی به اوست.

غذای کمکی نوزاد از 11 ماهگی به بعد

در این زمان رژیم غذایی کودک متنوع‌تر شده و شما به مرور می‌توانید دادن شیر، بستنی، ماهی، تخم مرغ آب پز، چغندر، شلغم، اسفناج و... را به او شروع کنید. اگرچه در تمام این ماه‌ها اضافه کردن شکر و نمک به غذای کودک به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود.

حساسیت غذایی نوزادان به غذای کمکی

غذاهایی که به طور معمول در شروع ماه هفتم به کودک داده می‌شود و معمولا غنی از آهن است معمولا حساسیت‌زا نیستند اما به هر حال لازم است از مقادیر بسیار کم دادن غذای کمکی را شروع کنید و مراقب کوچک‌ترین علائم حساسیت غذایی باشید. سپس سراغ غذاهایی بروید که احتمال ایجاد حساسیت توسط آن‌ها بیشتر است از جمله گندم، سویا، تخم مرغ، ماهی، کره بادام زمینی و... . متخصصان انجمن متخصصان اطفال می‌گویند اگر دادن این مواد غذایی از حوالی شش ماهگی شروع شود احتمال ایجاد حساسیت در کودک نیز کاهش پیدا می‌کند.

چطور ریسک حساسیت غذایی را کاهش دهیم؟

البته اگر کودک شما در یکی از گروه‌های زیر قرار می‌گیرد، بهتر است از شروع غذاهای کمکی که احتمال ایجاد حساسیت را بالا می‌برند تا زمان مشورت با پزشک خودداری کنید:

اگر فرزند بزرگ‌ترتان به بادام زمینی حساسیت دارد.
اگر کودک شما علی رغم رژیم درمانی پزشک متخصص اطفال، دچار اگزمای متوسط تا شدید است.
اگر کودک شما در هنگام شروع غذای تکمیلی دچار واکنش آلرژیک شده است.

علائم حساسیت‌های غذایی در شیرخواران چیست؟

اگر کودک نسبت به غذای خاصی حساسیت نشان دهد، علائم این حساسیت چند دقیقه یا چند ساعت بعد از خوردن غذا شروع می‌شود. این علائم شامل تهوع، استفراغ، اسهال و... است و در صورت وجود این علائم باید به پزشک مراجعه کرد. اما اگر کودک دچار خس خس یا سختی در تنفس شده یا صورتش شروع به متورم شدن کرد باید فورا با اورژانس تماس بگیرید چون جان کودک در معرض تهدید قرار دارد.

آیا با وجود دادن غذای کمکی نوزاد همچنان به شیر احتیاج دارد؟

بله تا پایان یک سالگی شیر مادر یا شیر خشک غذای اصلی کودک شماست که انرژی، ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز او را تامین می‌کند. در این مرحله غذای کمکی نمی‌تواند جایگزین مواد مغذی موجود در شیر شود.

چند بار در روز باید به کودک غذای جامد بدهید؟

در ابتدای شروع غذای کمکی، دادن یک وعده غذای جامد و نیمه جامد به او کافی است و پس از آن در روزهای پایانی ماه هفتم می‌توانید این عدد را به سه وعده در روز برسانید. در 8-9 ماهگی تا ماه یازدهم کودک به سه تا 4 وعده غذای جامد در روز نیاز دارد و از ماه یازدهم به بعد باید روزی 5 وعده غذای جامد به او داده شود.