حدود 35 سال پیش یونسکو 18 آوریل یا 29 فروردین شمسی را به‌عنوان روز جهانی ابنیه و محوطه‌های تاریخی نام‌گذاری کرده است؛ اما یونسکو از این انتخاب دو هدف بیشتر نداشت؛ یک بالا بردن آگاهی و شناخت بهتر بناهای تاریخی و دیگری حفاظت از میراث فرهنگی. پس این هفته به همین بهانه مجموعه‌ای کوچک از معماری‌های بی‌نظیر بناهای تاریخی در سراسر ایران را به شما معرفی کنیم که شاید کمتر به آن‌ها توجه کرده باشید. به‌این‌ترتیب می‌توانید از نزدیک شکوه معماری و قدمت بناهای تاریخی شهرها را ببینید و یک آخر هفته خاطره‌انگیز و تاریخی را تجربه کنید.
گنجینه‌ای چشم‌نواز از هنر کاشی‌کاری ایرانی را ببینید / حمام چهارفصل اراک
اگر می‌خواهید نمونه‌ای بی‌نظیر از معماری ایرانی را ببینید بنای حمام چهارفصل اراک یکی از همین‌هاست. این حمام پس از شکل‌گیری شهر اراک یعنی حدود ۱۰۰ سال پیش و در زمان حکومت احمدشاه قاجار به دستور محمدابراهیم خوانساری در طول ۳۸ ماه بناشده است. به‌علاوه اینکه ۱۶۰۰ مترمربع مساحت دارد و بزرگ‌ترین حمام ایران شناخته می‌شود. در این بنای تاریخی مجموعه‌ای از کاشیهای هفت‌رنگ و کاشیهای معرق را خواهید دید که بسیار زیبا و هنرمندانه در معماری سقف و دیوارهای آن به‌کاررفته و نقوش بسیار زیبای انسانی، حیوانی و گیاهی با کاشیهای خشتی و قالبی و فتیله‌ای با نقوش اسلیمی، ختایی و نقوش هندسی آن را حیرت‌انگیز کرده است. پس برای اینکه با جزییات بهتر و بیشتر از این بنا و قسمت‌های اعجاب‌انگیز بخش‌های مردانه، زنانه و حمام خصوصی آشنا شوید در شهر اراک به در خیابان شهید بهشتی نرسیده به میدان هفت‌تیر بروید و از این‌همه هنر لذت ببرید.
به تماشای لانه چهار هزار کبوتر بروید / برج کبوتر خانه میبد
برای اینکه به بازدید یکی دیگر از بناهای دوران قاجار که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است بروید باید به یزد سفر کنید. بنایی استوانه‌ای و زیبا معروف به برج کبوتر خانه در میبد که شما با رفتن به اینجا علاوه بر تماشای برجی مدور و آراسته به نقش‌های ویژه با طاق‌های جناغی، می‌توانید از سه‌طبقه مجهز به هزاران لانه که برای جلب و نگهداری پرندگان مهاجر ساخته‌شده دیدن کنید. نکته جالب‌تر اینکه این بنا از خشت خام با ملاط گل ساخته‌شده و نوارهای گچی اطراف دیوار آن به‌عنوان تله مارگیر طوری طراحی‌شده تا از کبوترها شبانه‌روز محافظت شود. در قدیم کود کبوتر استفاده‌های زیادی در صنعت دباغی، چرم‌سازی، کشاورزی و حتی ساخت باروت داشته؛ بنابراین کبوتر خانه برای جمع‌آوری کود طبیعی از کبوترها و دیگر پرندگان بنا می‌شده است. پس این بنای تاریخی که در یزد - میبد جنوب شرقی باروی قدیم شهر میبد یا محل کنونی فرمانداری میبد قرار دارد را از دست ندهید.
به منزلگاه بزرگ‌مردان تاریخ ایران بروید / ارگ کریم‌خان شیراز
قبل از هر توضیحی بهتر است بدانید که کریم‌خان زند در شیراز که آن زمان پایتخت ایران بود اقدام به ساخت میدان وسیعی کرد که ضلع غربی آن میدان را به‌طور کامل به بنای کاخ اندرونی خود و سمت شمال شرق و شمال میدان را به ساختمان‌های دیوان‌خانه و چاپارخانه که اختصاص داد. در قسمت جنوبی میدان هم باغ وسیعی به نام باغ نظر ساخت و وسط این باغ عمارت کلاه‌فرنگی را بنا کرد. در بخش جنوب شرقی هم مسجد و حمام بزرگ و در شرق میدان بازار که آینه تمام نمای هنر معماری دوره کریم‌خان را خواهید دید. این قلعه که حالا هر گوشه آن، موزه‌ای تاریخی برای قدم زدن در تاریخ است را می‌توانید با رفتن به شیراز و میدان شهرداری به چشم ببینید و ساعت‌ها از تماشای حمام، بازار، کاخ و باغ آن لذت ببرید.
اینجا قلب تاریخ مشروطه ایران است / خانه مشروطه تبریز
اگر عاشق گشت زدن در بازار سنتی و پرآوازه تبریز هستید یا برای دیدن مسجد جامع تبریز بارها به محله راسته‌کوچه رفته‌اید، بازدید و تماشای خانه مشروطه تبریز را هم از دست ندهید. جایی که محل تجمع برجسته‌ترین چهره‌های مشروطه در آذربایجان یعنی ستارخان، باقر خان، ثقه‌الاسلام تبریزی و حاجی میرزا آقا فرشی و محلی برای اجلاس سران فرقه دموکرات آذربایجان بوده است. این بنای بسیار زیبا با حدود ۱۳۰۰ مترمربع مساحت در دوطبقه از سنگ و آجر و خشت ساخته‌شده و معمار آن حاج ولی معمار است که پس از سال‌ها زندگی در روسیه در سال ۱۲۴۷ به ایران آمده و این بنای زیبا را به سبک معماری زمان قاجاریه ساخته است. در این خانه می‌توانید قشنگ‌ترین سرسرا و اتاق‌های رو به حیاط را به چشم ببینید و تمام اسناد تاریخ دوران مشروطیت را مرور کنید.
تاریخ در قلب تهران / خانه موزه بازار تهران
برای تماشا و تاریخ گردی در این بنا که از بناهای اواسط دوران قاجار است باید به منطقه عودلاجان در محله عرب‌ها بروید. این محل که به محل زندگی عمه ناصرالدین‌شاه یعنی سلطان بیگم شجاعی معروف است به‌تازگی به موزه یادگاری‌های بازار تهران در خانه تبدیل‌شده که هويت و سبك زندگی اصيل تهرانی را می‌شود همین‌جا لمس کرد. در این خانه بادگیر و تالار آیینه‌‌ای با قدمت 150 سال هم وجود دارد که دیدن آن خالی از لطف نیست. پس به خيابان ناصرخسرو، ابتدای سعدی، كوی ناظم الاطباء بروید و همین آخر هفته اینجا را از نزدیک ببینید.
