آیا کودکانمان را به مراسم خاکسپاری ببریم؟

کودک در چند سالگی مرگ را می‌فهمد؟

کودکان زیر 3 سال نمی‌توانند مفهوم مرگ را درک کنند. بعد از سه سالگی کودکان تا حدی متوجه این مفهوم هستند اما نمی‌توانند درک کنند که کسی که فوت کرده، هیچ‌گاه بر نمی‌گردد. آن‌ها ممکن است مدام سراغ متوفی را از اطرافیان بگیرند. معمولا از 5 سالگی به بعد، کودک می‌تواند این برگشت‌ناپذیری را درک کند. یک کودک 6 ساله تقریبا مثل یک بزرگسال مرگ را می‌فهمد.

آیا کودکانمان را به مراسم خاکسپاری ببریم؟

به طور کلی مرگ و تدفین، رویدادهایی هستند که سوالاتی بی‌شمار، همراه با احساسات متفاوت در ذهن کودک شکل می‌دهند؛ سوالاتی که اگر درست به آن‌ها پاسخ ندهیم، ممکن است اضطرابی همیشگی در دل کودکان به جای بگذارند. درست است که کودکان درک کاملی از مرگ ندارند، اما به طور حتم، حال و روز ناخوشایند بزرگترها، برای آن‌ها اضطراب زیادی ایجاد می‌کند. بنابراین بهتر است تا جایی که امکان دارد، کودکانمان را قبل از سن 7 یا 8 سالگی، در این مراسم با خود همراه نکنیم. البته این اقدام تنها در مورد مرگ آشنایان دور امکان‌پذیر است.
 

مرگ نزدیکان را چه کنیم؟

در مورد مرگ نزدیکان کودک و کسانی که با آن‌ها احساس نزدیکی زیادی دارد، تصمیم در مورد حضور یا عدم حضور در مراسم خاکسپاری کمی سخت خواهد شد. اما مسأله‌ای که تقریبا در مورد آن اطمینان وجود دارد، این است که کودک هم عضوی از خانواده است و در این مورد اصلا سن او مطرح نیست. کودکی که می‌تواند اعضای خانواده خود را دوست داشته باشد مسلما در نبود آن‌ها غمگین می‌شود و به سوگواری نیاز اساسی دارد.
زنی که در سن 41 سالگی به خاطر افسردگی به روان‌شناس مراجعه کرده بود، متوجه شد دلیل این حال بد، مرگ ناگهانی پدرش در سن 10 سالگی اوست و اینکه دختر 10‌ساله، در مراسم تدفین پدر غایب بود. او در مرور خاطراتش می‌گوید: «ما وسط تعطیلات بودیم که این اتفاق برای پدر افتاد. اما چون من هیچ وقت تدفین او را ندیدم این حس را دارم که پدر ناگهان از زندگی من محو شد.»
بنابراین بهتر است با رعایت نکاتی، کودک را در مراسم تدفین اعضای خانواده حاضر کنیم تا فرصت پیدا کند مرگ او را بپذیرد.

در مورد مرگ به کودک چه بگوییم؟

اولین سوالی که ممکن است کودک از شما بپرسد، این است که او کجا رفته؟ یا کی برمی‌گردد؟ یا اینکه ممکن است از تصور اینکه بدن یکی از عزیزانش را زیر خاک بگذارند، دچار وحشت شود و از دلیل آن بپرسد. بهتر است در پاسخ به این سوالات، نکات زیر را مدنظر قرار دهید:
1. کودک به صداقت و راستگویی شما نیاز دارد. بر خلاف تصور، زمانی که حقیقتی را پنهان می‌کنید، کودک متوجه پنهان‌کاری شما می‌شود ولی در ضمن حقیقت را هم نمی‌فهمد و این کار او را گیج و مضطرب خواهد کرد.
2. اجازه بدهید از ترس‌ها و نگرانی‌هایش برای شما بگوید. قبل از هر صحبتی، لازم است از مشاهداتش و احساساتی که برای او پیش آمده، برای شما بگوید.
3. هیچ‌گاه دیدگاه خودتان را از مرگ به او دیکته نکنید. ابتدا با کودک حرف بزنید و از او بخواهید ذهنیت خود را در مورد مردن برای شما بیان کند. بعد با کلمات خودش و با در نظر گرفتن سن، سعی کنید مفهومی نزدیک به مرگ را برایش توضیح دهید.
4. خیلی ساده برای او از موجودات زنده‌ دیگر مثال بزنید و به او بگویید که همه موجودات زنده روزی می‌میرند و اینکه مردن چه تغییراتی در موجودات زنده به وجود می‌آورد؛ مثلا اینکه دیگر بدن آن‌ها کار نمی‌کند.
5. برای کودکان کم‌سن از روح انسان حرف نزنید! اما می‌توانید بگویید که عزیز متوفی، با اینکه در بین ما زندگی نمی‌کند اما از حالمان با خبر است و از کارهای خوب ما خوشحال می‌شود.
6. هیچ‌گاه به کودک نگویید که فرد متوفی «خوابیده» یا «به سفر رفته» یا «گم شده». این حرف‌ها کودک را در انتظاری ابدی فرو خواهد برد و اضطراب زیادی برای او به همراه خواهد داشت.