آیا تیلاپیا ماهی خطرناکی است؟/همراه با نکته هایی در مورد ماهی های پرورشی

نی‌نی سایت: طعم خوب، قیمت مناسب، پخت راحت، فیله بدون استخوان حاضر و آماده و خوش خوراک لقب مرغ را به  تیلاپیا داده که در بازار ایران و بین خانواده ها و مخصوصا کودکان بسیار محبوب است.
از چند سال قبل که واردات گسترده ماهی تیلاپیا به کشور آغاز شد بحث و جدل بر سر اینکه مصرف این ماهی ها خوب است یا بد نیز در گرفت. در مورد واردات این ماهی ابهاماتی پیرامون نوع پرورش آنها در شرایط نامناسب مطرح شد که البته توسط شیلات و دامپزشکی رد و اعلام شد که نظارت دقیقی بر پرورش ماهی های وارداتی انجام می شود. موضوعی که از آن زمان تاکنون نیز در مورد ماهی تیلاپیا مطرح است بحث پرورش آن در داخل کشور است که موافقان و مخالفان خود را به دلایل زیست محیطی دارد اما تاکنون پرورش آن در کشور انجام نشده است.
اوج این بحث و گفت‌وگوها حدود 2 سال قبل بود و در حال حاضر تیلاپیا جای خود را در بازار ایران پیدا کرده است. فارغ از بحث‌هایی که پیرامون این نوع ماهی وجود دارد، خود ماهی و مواد مغذی یا مضری که در آن وجود دارد موضوع ماست. اینکه ارزش غذایی و ویژگی های آن را بشناسیم و بدانیم در مقایسه با ماهی های دیگر انتخاب خوبی برای قرار گرفتن بر سر سفره به حساب می آید یا خیر؟

ماهی مورد علاقه چین و امریکا
نرگس جوزدانی، کارشناس تغذیه و رژیم درمانی در معرفی تیلاپیا می گوید:
ماهی تیلاپیا از دسته ماهی های سیکلید است که در سال 2002 به طور گسترده ای در سراسر امریکا مورد استفاده قرار گرفت. به طوری که اولین ماهی مورد استفاده مردم امریکا بود. در حال حاضر تیلاپیا چهارمین ماهی پرمصرف جهان بعد از ماهی تن و سالمون است و سومین ماهی پرورشی دنیا است. ماهی تیلاپیا به علت داشتن طعم مطلوب، آسانی در تهیه و قیمت مناسب همچنان پرمصرف است. گونه های مختلفی از این ماهی وجود دارد که گونه های پرورشی آن اصلاح نژاد شده و بزرگتر بوده و ظاهر مناسب و طعم بهتری دارند. بزرگ ترین کشور مصرف کننده تیلاپیا امریکاست و 36 درصد کل مصرف جهان را چین تولید می کند. تیلاپیا ماهی است که از جلبک ها و تک سلولی های گیاهی آبزی تغذیه می کند و ماهی است که عمدتا در سیستم آب تازه پرورش می یابد. آبی که ماهی در آن پرورش می یابد بر روی کیفیت ماهی و طعم آن موثر است. 

آیا خطر امگا6 جدی است؟
مصرف انواع ماهی به علت دارا بودن پروتئین با کیفیت بالا، چربی اشباع و کلسترول کم توصیه می شود و همچنین میزان اسید چرب امگا3 در ماهی ها بالا است که باعث کنترل فشار خون، پیشگیری از بیماری های قلبی، رشد و گسترش مغز جنین و کاهش التهابات بدن مثل آرتریت روماتوئید و .... می شود. 
ماهی تیلاپیا حاوی اسید چرب امگا3 است ولی میزان اسید چرب امگا6 نیز در این ماهی بالا است. امگا6 اسید چربی است که به راحتی اکسیده شده و می تواند احتمال ایجاد پلاک های عروقی، سندروم روده تحریک پذیر و افزایش احتمال ابتلا به سرطان شود.
در واقع میزان اسید چرب امگا6 در ماهی تیلاپیا برخلاف بقیه ماهی ها از اسید چرب امگا3 بیشتر است. در واقع افزایش نسبت امگا6 به امگا3 در بدن میزان آراشیدونیک اسید را افزایش داده که باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری های التهابی می شود. بنابراین باید در مصرف این ماهی اعتدال را رعایت کرد.

ارزش غذایی تیلاپیا
نسبت امگا6 به امگا3 در ماهی تیلاپیا 1.25 است. اگر چه این عدد نسبت به بقیه ماهی ها مطلوب نیست ولی همچنان معقول بوده و استفاده از ماهی به علت داشتن میزان بالای پروتئین با کیفیت، چربی کم و دارا بودن ب12، آهن و سلنیوم مطلوب است. همچنین در هر 85 گرم از این ماهی به صورت کباب شده 110 کالری انرژی، 2.5 گرم چربی، 22 گرم پروتئین وجود دارد و حاوی سدیم بسیار کم و پتاسیم، ب12، آهن، سلنیوم و اندکی کلسیم است.

ماهی دریا سالم تر است یا ماهی پرورشی؟
 استفاده از انواع ماهی می تواند باعث کاهش کلسترول و تری گلیسیرید شود، سیستم ایمنی را تقویت و ریسک ابتلا به پوکی استخوان را کم کند و احتمال ابتلا به انواع سرطان خصوصا پروستات را کاهش دهد. در مورد اینکه ماهی های پرورشی مناسب ترند یا ماهی های آب های آزاد، باید گفت که هر دو انواع ماهی چه دریایی و چه پرورشی می تواند به سموم آلوده باشد. ماهی های پرورشی به علت رنگدانه ها و ترکیبات پلی کلرید بیفنیل که در غذای آنها وجود دارد، می تواند برای انسان مضر باشد و همچنین ماهی های دریایی به علت جیوه بالا می تواند برای انسان خطر زا باشند. طی تحقیقی که توسط سازمان غذا و داروی امریکا انجام شد، سالمون های پرورشی 52 درصد چربی بیشتری نسبت به سالمون های دریایی داشتند و از آنجایی که سموم در قسمت چرب ماهی ها ذخیره می شود پس در صورت آلوده بودن آبی که در آن پرورش یافته اند سالمون های پرورشی سم بیشتری را دارا هستند. 

چقدر ماهی بخوریم؟
توصیه می شود در صورتی که از منبع تامین و تهیه ماهی اطمینان دارید هفته ای 400 گرم در برنامه غذایی خود داشته باشید و در صورتی که منبع ماهی برای شما مشخص نیست 200 تا 300 گرم ماهی در هفته برای بزرگسالان و 50 تا 150 گرم برای کودکان استفاده کنید. همچنین زنان باردار و کودکان از مصرف ماهی های دریای مکزیک به علت آلودگی جیوه بالا خودداری کنند. سموم در پوست ماهی نیز ذخیره می شود بنابراین مصرف پوست ماهی نیز توصیه نمی شود.