مهناز استکی درباره دلایل رفتارهای پرخاشگرانه و خجالتی بودن در کودکان اظهار داشت: یک موقعیت واحد عکس‌العمل‌های متفاوتی را همراه دارد. این بستگی به فرهنگ خانواده و اعتماد به نفس کودک دارد. پرخاشگری شدید و خجالتی بودن هر دو به اعتماد به نفس پایین کودک و کمبودهای مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی مربوط است.
وی افزود: اگر کودکی مدام تنبیه شود در موقعیتی جدید با ایزوله شدن واکنش نشان می‌دهد، مثلاً کودکی که زیاد تنبیه بدنی میشود موقع کتک خوردن می‌خندد در حالی که طبق اصل زیستی هیچ فردی نسبت به درد سازگار نمی‌شود و چنانچه فردی موقع کتک خوردن بخندد می‌خواهد فرد تنبیه کننده را عصبانی کند.
این متخصص حوزه بهداشت روان گفت: برخی والدین می‌گویند ما اجتماعی هستیم، اما فرزندمان خجالتی است. با ارزیابی رفتار والدین به این نتیجه می‌رسیم که آنها فرصت صحبت کردن را از کودک گرفته‌اند و هر کس از او سؤال می‌پرسد این والدین هستند که پاسخ می‌دهند.
این روانشناس کودک با اشاره به موردی که مادر مبتلا به وسواس و پدر نیز گوشه‌گیر است، اظهار داشت: وجود مادر سختگیر و پدر آسانگیر باعث تعارض در کودک میشود. متأسفانه برخی والدین قبل از اینکه کودک تکلیفی را تمام کند از او انتظار انجام تکلیف بعدی را دارند مثلاً در حالی که سه خط از مشق کودک باقیمانده از او می‌خواهند تا تکالیف ریاضی‌اش را نیز حل کند.
استکی گفت: در این مواقع کودک برای مقابله با مادر جلوی او می‌ایستد بنابراین می‌توان در این مورد پرخاشگری را به موقعیت نسبت داد هر چند که برخی کودکان در موقعیت‌های مشابه نیز پرخاشگری نشان می‌دهند.
وی با اشاره به سبب‌شناسی پرخاشگری در کودکان تصریح کرد: برخی تحقیقات عوامل ارثی را در وقوع پرخاشگری مؤثر دانسته‌اند اما نباید فراموش کرد که عوامل ارثی در بستر محیط شکل می‌گیرند.
این روانشناس کودک درباره درمان پرخاشگری و کمرویی در کودکان گفت: اولین مرحله درمان آموزش والدین برای کنترل خشم است که معمولاً مهارت‌های رفتاردرمانی در این زمینه مؤثر است. در مورد کودکان نیز می‌توان از اصل «پریماک» یا «مادربزرگ» استفاده کرد که بر اساس آن از رفتارهایی که بیشترین فراوانی را در کودک دارند برای تقویت رفتارهایی که می‌خواهیم انجام دهند استفاده می شوند.
وی گفت: اگر به کودک بگوییم در صورتی که نمره 20 بگیری 10 هزار تومان تشویق می‌شوی به تدریج انگیزه او را از بین می‌بریم چرا که دادن پول تقویت بیرونی محسوب میشود در حالی که می‌توان به او گفت در صورتی که نمره‌ات بالای 18 شود می‌توانی آخر هفته تفریح مورد علاقه‌ات را انجام دهی.
استکی با انتقاد نسبت به تنبیه کودکان اظهار داشت: تنبیه موجب میشود که کودک در حضور فرد تنبیه‌کننده رفتار ناپسند را انجام ندهد، اما در غیاب او به تکرار رفتار می‌پردازد در حالی که تقویت در موقع مناسب موجب کاهش رفتار میشود.
وی تصریح کرد: کودک معمولاً برای جلب توجه گریه می‌کند و در صورتی که والدین به او توجه کنند این رفتار تکرار میشود بهترین رفتار در خصوص کودکی که گریه می‌کند یا پای به زمین می‌کوبد بی‌توجهی است و بهترین زمان تقویت همان چند ثانیه‌ای است که رفتار خاموش میشود زیرا کودک بعد از مدتی گریه کردن و دست و پا زدن خسته میشود در آن زمان می‌توان به کودک گفت بیا با هم حرف بزنیم یا بازی مورد علاقه او را انجام دهیم.
وی خاطرنشان کرد: کتک زدن کودک موجب تکرار رفتارهای نادرست او میشود زیرا توجه مادر را به خود جلب می‌کند در حالی که ساده‌ترین روش برای خاموشی رفتارهای منفی کودک بی‌توجهی نسبت به آنها و تقویت رفتار در زمان مناسب است.
منبع : فارس
