نی نی سایت: در روز‌های اخیر خبر فداکاری یک پسر 13 ساله که برای نجات جان برادرش هزاران کیلومتر را از مصر تا ایتالیا پیمود، جهان را در بهت فرو برد. این پسر که همه خطرات راه را به جان خریده بود تا به ایتالیا برسد، قصد داشت پزشکی را پیدا کند تا بتواند بیماری سخت برادرش را که کاهش شدید پلاکت‌های خون است درمان کند. به همین بهانه ما از دکتر سید‌محمد‌کاظم نوربخش،متخصص کودکان و نوزادان و فوق‌تخصص خون و انکولوژی اطفال درباره این بیماری و عوامل بروز آن در کودکان پرسیدیم.
احمد محمود 13 ساله برای نجات برادر هفت‌ساله‌اش فرید که از بیماری ترومبوسایتوپنی رنج می‌برد، همراه با پناهجویان دیگر سوار بر قایق شد و با پشت سر گذاشتن دشواری‌ها و خطرات فراوان خود را از اسکندریه مصر به لامپدوزا رساند و در نهایت به فلورانس رفت. او پس از رسیدن به لامپدوزا با مسئولان آن شهر درباره ماجرای سفر عجیب و بیماری سخت برادرش صحبت کرد و با نشان دادن فتوکپی مدارک پزشکی برادرش از آنها درخواست کمک کرد. ماجرای عجیب احمد محمود مردم ایتالیا و جهان را به شدت تحت تأثیر قرار دارد و آنها به او لقب «قهرمان کوچک لامپدوزا» دادند.
ترومبوسایتوپنی چیست؟
دکتر نوربخش درباره بیماری ترومبوسایتوپنی می‌گوید: ترومبوسایتوپنی به کاهش تعداد پلاکتها گفته می‌شود. در حالت عادی تعداد طبیعی پلاکتها از زمان تولد و در طول زندگی ثابت است و میزان آن بین 150 هزار تا 450 هزار در هر لیتر خون است. زمانی که تعداد پلاکتها به نسبت پایین‌تر از 150 هزار تا برسد این بیماری بروز می‌کند. ترومبوسیت‌ها یا پلاکتها از مغز استخوان تولید می‌شوند و کارخانه تولید آنها همانند گلبول‌های سفید و گلبول‌های قرمز، مغز استخوان است.
دلایلی که باعث بروز این بیماری می‌شوند کاهش تولید پلاکتها به صورت مادرزادی یا اکتسابی و تخریب، از بین رفتن یا شکسته شدن پلاکتها در داخل اعضای دیگر بدن است مانند اینکه پلاکتها در طحال بزرگ گیر می‌کنند و تعداد‌شان کم شود. همچنین ممکن است تخریب پلاکتها به صورت طبیعی یا غیر‌طبیعی انجام شود به این صورت که پلاکتها در مغز استخوان تولید می‌شوند اما وقتی وارد جریان خون شوند توسط عوامل مختلف ایمنی یا غیر ایمنی تخریب می‌شوند.
دکتر نوربخش درباره عوامل ایجاد کننده ترومبوسایتوپنی توضیح می‌دهد: این بیماری ممکن است از نوزادی آغاز شود و عوامل ویروسی، عفونی، عوامل مادرزادی، عواملی که مربوط به جفت هستند و عوامل ژنتیکی، ساختاری، باکتریال و غیر باکتریال باعث بروز آن شوند. با افزایش سن کودک در دوران شیرخوارگی، دوران کودکی، دوران نوجوانی و دوران بزرگسالی و سالمندی ممکن است ترومبوسایتوپنی را مشاهده کنیم. در ترومبوسایتوپنی اولیه به صورت ژنتیکی تعداد پلاکت‌های تولید شده از مغز استخوان کم است. ممکن است ساختار این سلول‌ها در رده سلول‌هایی که مگاکاریوتیپ نام دارند و مادر پلاکتها محسوب می‌شوند اصلا در مغز استخوان وجود نداشته باشند یا ساخته نشوند.
گاهی ترومبوسایتوپنی اولیه ناشی از تخریب پلاکتها به صورت حاد و مزمن است که به آن ITP حاد یا مزمن می‌گویند و هم در دوران کودکی و هم در دوران بزرگسالی مشاهده می‌شود. ITP به عنوان یکی از شایع‌ترین علت‌های ترومبوسایتوپنی مطرح می‌شود. معمولا بیمار 1 تا 4 هفته قبل از بیماری، به طریقی با عفونت تماس داشته است و غالبا تماس ویروسی باعث می‌شود که تولید پادزهرها یا آنتی‌بادی‌ها در بدن تشدید شود. این پادزهرها علیه پلاکتها گسترش پیدا کنند و تعداد آنها را به صورت ناگهانی کم می‌کنند. این بیماری اغلب در انتهای فصل‌های زمستان و بهار که اوج شیوع بیماری‌ها است مشاهده می‌شود.
عوامل دیگری هم باعث بروز ترومبوسایتوپنی می‌شوند که دکتر نوربخش درباره آنها می‌گوید: بیماری‌هایی که مغز استخوان را درگیر می‌کنند، ناشی از عوامل اکتسابی مانند بعضی از سرطان‌ها و بیماری‌های خونی، لوکمی‌ها، لنفوم و سرطان‌هایی که مغز استخوان را درگیر می‌کنند و همچنین مصرف دارو‌ها و یا القای دارویی از علت‌های شایع ترومبوسایتوپنی، در بروز این بیماری نقش دارند.
دارو‌ها می‌توانند بر بروز این بیماری اثر مستقیم یا غیر‌مستقیم بگذارند و در تولید و یا تخریب پلاکتها نقش داشته باشند.
یکی از علت‌های دیگر این بیماری ناشی از تغذیه است و مواردی مانند کمبود آهن در دراز مدت، کمبود ویتامین B12 و کمبود بعضی از مواد تغذیه‌ای در دراز مدت باعث ایجاد ترومبوسایتوپنی می‌شود و گاهی این بیماری ناشی از اشعه درمانی یا عوامل فیزیکی مانند سوختگی، کاهش درجه حرارت بدن است.
