چرا بند ناف دور گردن جنین می‌پیچد؟

نی نی سایت: بسیاری از شما حتما این صحنه را در فیلم‌ها و سریال‌های زیادی دیده‌اید که ماما یا پرستار با حالتی نگران به خانواده زائو می‌گوید: «بند ناف دور گردن بچه پیچیده». اما ممکن است ندانید که پیچیدن بند ناف دور گردن ممکن است نوزاد را در چه شرایطی قرار دهد. بنابر‌این درباره این مشکل با زهرا محسن‌‌پور قاضی جهانی، کارشناس مامایی، به گفتگو پرداختیم.
محسن‌پور با اشاره به نقش بند ناف می‌گوید: بند ناف تنها راه خونی بین مادر و جنین است که مواد غذایی و اکسیژن را از مادر به جنین می‌رساند که جفت هم در این کار مشارکت دارد. همچنین بند ناف مواد زائد و دفعی را از جنین به جفت و سپس به مادر انتقال می‌دهد تا دفع شوند و طول آن هم حدود 55 سانتی‌متر است. پیچیدن بند ناف معمولا در شرایط غیر‌قابل پیش‌بینی صورت می‌گیرد و مخصوصا اگر بند ناف بلند باشد به دور گردن یا اعضای بدن می‌پیچد و علت خاصی برای آن ذکر نکرده‌اند.
در بین مردم چند علت برای این وضعیت گفته شده و همچنان دهان به دهان می‌چرخد که ریشه‌های علمی ندارد و محسن‌پور آنها را نام می‌برد:
1- انداختن پا روی پای مادر
2- طاقباز خوابیدن مادر: طاقباز خوابیدن مادر از هفته 24 به بعد به علت فشار رحمی- جفتی مناسب نیست و بهتر است مادر به پهلو بخوابد. اما به هر صورت این نمی‌تواند دلیلی برای پیچش بند ناف باشد.
3- در اواخر بارداری، مادر برای پهلو به پهلو شدن باید بنشیند و سپس بچرخد: این دلیل هم پایه علمی ندارد  و دلیل پیچش بند ناف دور گردن نوزاد نیست.
تشخیص
این کارشناس مامایی درباره تشخیص این اختلال می‌گوید: تشخیص پیچش بند ناف در طی بارداری با سونوگرافی داپلر قابل شناسایی است. پیچش بند ناف یک اختلال فیزیکی است و بعید است که مجددا تکرار شود. اما حالت‌هایی که احتمال افزایش ریسک پیچش بند ناف در آن وجود دارد، در مواردی است که دارای بند ناف‌های بلند هستند و همچنین دوقلو‌هایی که یک کیسه آب دارند. در غیر این صورت احتمال تکرار ضعیف است.

آماده کردن مادران
محسن‌پور با بیان اینکه راهی برای درک مادر از پیچیدن بند ناف دور گردن جنین وجود ندارد می‌گوید: درست است که مادران نمی‌توانند این وضعیت را تشخیص دهند اما با توجه به حرکت جنین، باید به همه مادران آموزش داده شود که از هفته 28 به بعد جنین می‌تواند در خارج از رحم زندگی کند و آنها باید به حرکات جنین توجه زیادی داشته باشند. به همین دلیل 10 حرکت متناوب جنین در هر دو ساعت بسیار مناسب است.
این کارشناس مامایی درباره تشخیص پیچش بند ناف از روی حرکات جنین می‌گوید: جنین گاهی تا 75 دقیقه می‌خوابد اما اگر در طول مدت دو ساعت اصلا تکان نخورد مادر باید یک غذای انرژی‌زا یا یک لیوان نوشیدنی شیرین بخورد و سپس به پهلوی چپ دراز بکشد و خیلی دقت کند تا بتواند حرکات جنین را تشخیص دهد. اگر تناوب حرکات جنین از آنچه که بیان شد کمتر بود و یا اصلا تکان نخورد، مادر باردار باید فورا به پزشک یا بیمارستان مراجعه کند. یکی از علل تناوب کم حرکات، پیچش بند ناف است. البته در جنین‌هایی با این اختلال، معمولا دفع مکونیوم (مواد دفعی روده جنین) هم باعث کاهش حرکت جنینی می‌شود.
البته در پیچش بند ناف دور گردن جنین، مادر ابتدا افزایش حرکات و سپس در پی آن کاهش ناگهانی حرکات جنین را عنوان می‌کند.
خطرات پیچیدن بند ناف دور گردن جنین
محسن‌پور، درباره تشخیص پیچش بند ناف دور گردن جنین توضیح می‌دهد: گاهی به‌طور اتفاقی در میانه بارداری و هنگامی که پزشک وضعیت جنین را با سونوگرافی داپلر بررسی می‌کند، متوجه پیچش بند ناف دور گردن جنین می‌شود. البته این وضعیت زیاد خطرناک نیست و نیاز به مراقبت ویژه ندارد مگر آنکه بند ناف چند‌بار دور گردن جنین پیچیده باشد به‌طوری که باعث کوتاهی و کشیدگی بند ناف و اختلال در خون‌رسانی شود. همچنین این وضعیت گاهی باعث محدودیت رشد جنینی می‌شود.
باید بدانید که عمده نگرانی‌ها از این وضعیت در هنگام زایمان است. به همین دلیل محسن‌پور می‌گوید: به محض تشخیص پیچش شدید بند ناف دور گردن قلب جنین باید با دستگاه و با فواصل کوتاه مانیتورینگ شود. چون پیچش بند ناف در هنگام زایمان می‌تواند باعث عدم خون‌رسانی به مغز جنین، آسفیکسی (اختلال در اکسیژن‌رسانی بافتی در دوران جنینی و در بدو تولد)، آسیب و فلج مغزی، تشنج و اختلال در یادگیری شود.
اگر در هنگام زایمان در وضعیتی که بند ناف دور گردن جنین پیچیده باشد،‌افت ضربان جنینی پیش بیاید،  ظرف مدت 10 تا 15 دقیقه بیمار باید برای سزارین آماده شود. اما اگر بند ناف دور گردن جنین پیچیده باشد اما ضربان قلب افت شدید پیدا نکند، به محض اینکه سر جنین از رحم مادر خارج شد، بند ناف را آزاد می‌کنند تا روی مجاری تنفسی جنین فشار وارد نشود.