سوراخ دهلیزی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های قلبی در نوزادان است که برای بعضی از آنها حسابی دردسر‌ساز می‌شود. در گزارش پیشین درباره دلایل تولد نوزادان با سوراخ دهلیزی نوزاد و علائم و زمینه‌های آن برایتان نوشتیم. حالا در قسمت دوم گزارش سوراخ دهلیزی قلب در نوزادان، با دکتر فریدون آشنایی، فوق تخصص قلب نوزادان، درباره انواع سوراخ‌های بین دهلیزی، تشخیص و درمان آنها گفتگو کردیم.
انواع سوراخ بین دهلیزی قلب در نوزادان
سوراخ‌های بین دهلیزی سه نوع هستند و شایع‌ترین آنها این‌گونه است که سوراخ بین دهلیزی دقیقا در وسط دیواره بین دهلیزی قرار داشته باشد. به این حالت، سوراخ بین دهلیزی ثانویه می‌گویند که خوشبختانه بهترین فرم این نوع بیماری قلبی است چون تعدادی از این‌نوع سوراخ‌ها در صورتی که اندازه‌شان کوچک باشد، ممکن است خود‌به خود بسته شوند. نوع دیگری از این سوراخ‌های قلبی، سوراخ بین دهلیزی اولیه است که محل آن به سمت نوک قلب است و معمولا خود به خود بسته نمی‌شود. سوراخ بین دهلیزی به سمت پایه قلب، نوع دیگری از این سوراخ‌ها که این‌ها هم خود به خود بسته نمی‌شوند.
تشخیص سوراخ بین دهلیزی در غربالگری
علت این که نمی‌توان سوراخ دهلیزی قلب را در نوزادان تشخیص داد این است که همه جنین‌ها به‌طور طبیعی در دوران جنینی یک سوراخ بین دهلیزی کوچک دارند. پس وقتی برای جنین اکوی قلب انجام می‌شود می‌توانیم این سوراخ‌ها را ببینیم اما این سوراخ بین دهلیزی با بیشتر شدن سن جنین در انتهای بارداری و در زمان تولد بسته می‌شود. بنابر‌این با اینکه در اکوی قلب جنین سوراخ بین دهلیزی دیده می‌شود، اما مشخص نیست که طبیعی است یا غیر‌طبیعی. به همین دلیل این اختلال معمولا در غربالگری قابل تشخیص نیست و بعد از تولد تشخیص داده می‌شود. البته در صورتی که سوراخ بین دهلیزی از نوع اولیه باشد می‌توان آن را تشخیص داد اما سوراخ بین دهلیزی ثانویه را نمی‌شود تشخیص داد.
درمان سوراخ دهلیزی قلب در نوزادان
خوب است بدانید نوزاد ممکن است تنها سوراخ بین دهلیزی قلب داشته باشد و یا همراه با این اختلال به بیماری‌های قلبی مادرزادی دیگر هم دچار باشد. سوراخ‌دهلیزی قلب با اکوی قلب تشخیص داده می‌شود. اگر سوراخ بین دهلیزی کوچک و از نوع ثانویه باشد، معمولا نوزادان را فقط تحت‌نظر می‌گیریم چون بیشتر این سوراخ‌ها خود به خود بسته می‌شوند. اما اگر سوراخ بین دهلیزی از نوع اولیه و یا اندازه‌اش بزرگ یا متوسط باشد، معمولا بسته نمی‌شود. سوراخ‌دهلیزی ثانویه از طریق آنژیوگرافی (گذاشتن فنر) و یا جراحی بسته می‌شوند.
همچنین بر اساس اینکه اندازه سوراخ دهلیزی قلب چقدر است و در کجای دیواره دهلیزی قلب قرار دارد، متخصصان تصمیم می‌گیرند که عمل آنژیوگرافی برای نوزاد مناسب‌تر است یا عمل جراحی قلب.
دوران نقاهت بعد از درمان سوراخ دهلیزی
معمولا وقتی سوراخ دهلیزی قلب در نوزادان از طریق عمل جراحی یا آنژیوگرافی بسته می‌شود، بیشتر آنها برای همیشه بهبود پیدا می‌کنند. تعداد زیادی از این بچه‌ها به دارو نیاز ندارند اما بعضی از آنها که سوراخ بین دهلیزی‌شان بزرگ شده باید دارو مصرف کنند. باید بدانید بچه‌هایی که سوراخ بین دهلیزی بزرگ دارند، مستعد سرماخوردگی‌های مکرر هستند. بنابر‌این‌متخصصان به پدر و مادر‌ها توصیه می‌کنند که بچه‌های مبتلا به این اختلال قلبی بعد از 6 ماهگی، هر سال یک‌بار واکسن آنفلوآنزا بزند.
عوامل ژنتیکی تا حدی در بروز سوراخ بین دهلیزی قلب در نوزادان تأثیر دارند و تعدادی از این بچه‌ها هم سابقه خانوادگی بیماری قلبی مادرزادی دارند. اما گاهی ممکن است بیماری قلبی مادرزادی و یا سوراخ بین دهلیزی برای اولین‌بار در یک خانواده مشاهده شود که می‌تواند به دلیل جهش ژنتیکی باشد.
پیشگیری از ابتلا به سوراخ دهلیزی قلب
تنها عاملی که تا حدودی از سوراخ بین دهلیزی در نوزادان جلگیری می‌کند، این است که ازدواج فامیلی انجام نشود. در موارد ازدواج فامیلی، شیوع سوراخ بین دهلیزی بیشتر است. بیشتر این بچه‌ها از نظر تغذیه و روش زندگی مشکل ندارند اما مشکل عمده آنها سرماخوردگی‌های مکرر است و امکان دارد افزایش وزنشان مناسب نباشد. هیچ منعی برای فعالیت‌های بدنی و ورزش ندارند و تغذیه‌شان مانند نوزادان و شیرخواران دیگر هست. اما غذا‌هایی که می‌خورند نباید زیاد شور باشد.
قسمت اول این گزارش را می توانید اینجا بخوانید.
سوراخ یک و نیم میل در چهار ماهگی زیاد است؟