چطور مطمئن شوم که کودک من اسهال دارد ؟
ابتدا باید تعیین کنید که وضعیت نرمال فرزندتان چیست. برخی کودکان در روز چند بار اجابت مزاج دارند، در حالی که دیگران چندین روز را بدون حتی یک بار دفع سر می‌کنند. هرازگاهی شل بودن مدفوع هیچ نگرانی به بار نمی آورد، ولی اگر نوع مدفوع کودک شما یک دفعه با همیشه متفاوت باشد– یعنی، بیش از حد نرمال دفع کند و مدفوع‌اش شل‌تر شود- آنگاه احتمالاً دچار اسهال شده است.
با اینکه کوچکترین موردی از اسهال مزمن ممکن است خونسردترین و بی‌تفاوت‌ترین والدین را نیز به هراس اندازد، ثابت شده است که در اغلب موارد این بیماری ملایم بوده و سلامت کودک شما را تا زمانی که آب بدن خود را از دست نداده است با خطر جدی روبرو نخواهد کرد. اگر کودکتان از هر لحاظ دیگر سالم باشد و مایعات زیاد مصرف کند? اسهال ظرف چند روز از بین خواهد رفت.
علت اسهال کودک من چیست ؟
اسهال علت‌های زیادی دارد? از جمله بیماری ویروسی یا باکتریایی? انگل? دوره‌ی مصرف آنتی‌بیوتیک? یا ماده ی خوراکی.
بیماری ویروسی
هر نوع ویروسی – مانند روتوویروس، آدنوویروس،کالیسی‌ویروس،استروویروس، و آنفلوآنزا- می‌تواند سبب ایجاد اسهال، تهوع،درد‌های شکمی،تب، لرز،و دردکشیدن گردد.
بیماری باکتریایی
باکتری‌ها – مثل سالمونلا،شیگلا،استافیلاکوکوس، کمپیلوباکتر، یا اشرسیاکولی- نیز می‌توانند موجب اسهال شوند. اگر کودک شما مبتلا به یک بیماری باکتریایی است ممکن است به اسهال شدید، به همراه گرفتگی عضلات داخلی،خون در مدفوع روان،و تب دچار شود. (ممکن است حالت تهوع هم داشته باشد،یا نداشته باشد).
برخی از بیماری‌های باکتریایی خود به خود از بین می‌روند، لیکن برخی دیگر، مثل اشرسیاکولی که در گوشت نپخته و دیگر منابع غذایی یافت می‌شود? می‌توانند بسیار جدی و خطرناک باشند. لذا اگر کودک شما این نشانه‌ها را دارد، او را نزد پزشک ببرید. پزشک او را معاینه کرده و احتمالاً مدفوع‌اش را برای ردگیری هر نوع بیماری باکتریایی مورد بررسی قرار خواهد داد.
عفونت گوش
در برخی موارد،عفونت گوش (که ممکن است ویروسی یا باکتریایی باشد) می تواند اسهال ایجاد کند. کودک شما ممکن است علاوه‌بر درد گوش? حالت تهوع? استفراغ و کم‌اشتهایی نیز داشته باشد یا به تازگی سرما خورده باشد.
انگل‌ها
بیماری‌های انگلی نیز می‌توانند اسهال ایجاد کنند.اگر کودک شما از یک بیماری انگلی رنج ببرد، ممکن است اسهال،نفخ،بادشکم،استفراغ،گرفتگی عضلات داخلی و مدفوع شل را نیز تجربه کند. این جور بیماری‌ها به آسانی کنترل می‌شوند، و درمان آنها دربرگیرنده‌ی داروهایی خاصی‌ست که معاینه توسط دکتر را ضروری می‌کند.
آنتی‌بیوتیک‌ها
اگر کودک شما در طول یک دوره مصرف آنتی‌بیوتیک یا پس از آن دچار اسهال شده است،ممکن است به سبب مصرف داروها باشد، که باکتری‌های مفید روده را نیز به همراه باکتری‌های بیماری‌زا از بین می‌برد. بدون توصیه پزشک مصرف داروهای تجویز شده را متوقف نسازید.
آب‌میوه‌ی زیاد
آب‌میوه‌ی زیاد (مخصوصآً آب‌میوه‌های حاوی سوربیتول و سطوح بالایی از فروکتوز) یا مقادیر زیاد از نوشیدنی‌های شیرین می‌تواند معده‌ی کودک را ناراحت کند و منجر به شل شدن مدفوع او گردد. کاستن از میزان مصرف این نوشیدنی‌ها می‌تواند ظرف یک یا چند هفته مشکل را حل کند. پیشنهاد آکادمی پزشکان اطفال آمریکا (AAP) این است که در روز بیش از یک لیوان کوچک آب میوه به کودک خود ندهید.
حساسیت غذایی
اگر کودک شما در تنفس مشکل پیدا کند یا صورت و لبهای او باد کرده باشد،با اورژانس تماس بگیرید. آلرژی غذایی ( که در نتیجه‌ی آن سیستم ایمنی بدن به پروتئین‌های معمولاً بی‌ضرر غذاها واکنش نشان می‌دهد) می‌تواند بلافاصله یا طی چند ساعت منجر به واکنش‌های ملایم یا شدید شود. علایم این اتفاق ممکن است شامل اسهال، بادشکم،درد شکمی،و وجود خون در مدفوع باشد. در موارد حادتر، حساسیت می‌تواند باعث کهیر،خارش پوست، تورم و مشکلات تنفسی نیز بشود.
پروتئین‌های شیر رایج‌ترین آلرژی‌زاهای غذایی هستند. دیگر موارد شامل تخم مرغ، بادام زمینی،سویا?، گندم، دانه‌های درختی، ماهی و صدف است. اگر فکر می‌کنید که کودکتان با آلرژی غذایی روبروست،با دکترش مشورت کنید.
عدم تحمل غذایی
برخلاف آلرژی غذایی، عدم تحمل غذایی (که برخی اوقات حساسیت غذایی نیز خوانده می‌شود ) واکنشی غیرعادی است که ربطی به سیستم ایمنی بدن ندارد. عدم تحمل لاکتوز یک نمونه از چنین مشکلاتی است.
اگر کودک شما نمی تواند لاکتوز را تحمل کند، بدین معناست که بدن او لاکتاز کافی، آنزیم لازم برای هضم و تجزیه‌ی لاکتوز (قند موجود در شیر گاو و دیگر لبنیات)، تولید نمی‌کند. وقتی که لاکتوز تجزیه نشده در بدن باقی می‌ماند،می‌تواند به علایمی چون اسهال، درد شکمی،نفخ، و باد شکم منجر شود. این علایم معمولاً نیم‌ساعت تا دو ساعت پس از مصرف محصولات شیر پدید می‌آیند.
ضمناً،اگر کودک شما مورد حاد اسهال دارد، ممکن است موقتا در تولید لاکتوز با مشکل روبرو شود،و در نتیجه به مدت یک یا دو هفته علایم عدم‌تحمل لاکتوز را نشان دهد.
مسمومیت
اگر کودکتان اسهال و استفراغ دارد ممکن است چیزی غیر موادغذایی بلعیده باشد،مثل دارو،ماده‌ای شیمیایی،یا یک گیاه؛ در این صورت بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید. و اگر از هوش رفته و در تنفس مشکل دارد،سریعاً وی را به مرکز درمانی برسانید. دیگر علایم این اتفاق می‌تواند خستگی و تشنج باشد.
با اسهال فرزندم چه برخوردی داشته باشم ؟
اسهال? گرچه به ندرت و در صورت عدم برخورد مناسب،می‌تواند کودک شما را به سبب از دست دادن آب بدنش راهی بیمارستان کند، لذا اولین کاری که باید بکنید نوشاندن مایعات کافی به وی است. اگر کودک شما استفراغ هم داشته باشد? نوشاندن آب اضافی به وی کار آسانی نخواهد بود.
اگر کودک نمی‌تواند آب کافی بنوشد، یا اگر اسهال او حاد است (یک یا چند بار دفع روان در هر دو ساعت)،با دکترش تماس بگیرید تا یک راه‌حل پزشکی پیش پایتان بگذارد. راه‌حل‌هایی از جمله الکترولیتها در داروخانه‌ها یافت می‌شوند،و آن چنان مزه‌های خوبی دارند که اغلب کودکان در مواقع از دست دادن آب بدنشان مایل به نوشیدن آنها خواهند بود.
از مایعات شیرین شده مثل سودا،نوشیدنی‌های انرژی‌زا،آب‌قند، و آب‌میوه‌های رقیق نشده پرهیز کنید؛ همینطور از ژله‌ها. همه‌ی این‌ها حاوی قند هستند، که آب را به روده‌ها کشانده و اسهال را تشدید می‌کند.
پزشکان توصیه می‌کنند که به کودک مبتلا به اسهال غذای جامد بخورانیم. در حالی که خوراندن رژیم غذایی کلاسیک BRAT (موز، برنج، پوره‌ی سیب، و نان برشته‌ی خشک) هیچ مشکلی ندارد، آکادمی پزشکان اطفال آمریکا عقیده دارد که خوردن یک رژیم غذایی نرمال شامل موادی چون کربوهیدرات‌های مرکب (مثل نان? برشتوک صبحانه، و برنج)،گوشت‌های ملایم،میوه،ماست، و سبزیجات،خطری در پی نخواهد داشت. در واقع، یک رژیم غذایی استاندارد و سالم،چون مواد مغذی اساسی لازم برای مبارزه با بیماری را به بدن باز می‌گرداند، می‌تواند حتی از طول دوره‌ی مبارزه‌ی کودکتان با بیماری نیز بکاهد.
اگر کودک پیش‌دبستانی شما موقتاً از خوردن خودداری می‌کند، نگران نباشید. تا زمانی که آب بدنش را کامل از دست نداده است، اشتهای وی ظرف یک یا دو روز بازخواهد گشت.
مطالعات نشان داده است که باکتری‌های زنده‌ی موجود در ماست،ابزاری بی‌خطر و موثر برای کاهش میزان و طول دوره‌ی اسهال هستند. این راهی آسان برای برخورد با مشکل است،مخصوصاً اگر کودک شما مزه‌ی ماست را دوست داشته باشد. مطمئن شوید که ماستی که خریده‌اید حاوی لاکتوباسیلیوس یا موجودات زنده باشد.
اگر کودک شما در طول دوره‌ای که دچار اسهال است احساس ناراحتی کند، سعی کنید او را ماساژ داده و پوشک او را همواره خشک نگه دارید. اگر بلد است خود دستشویی برود، آماده باشید که لباس زیرش را زود عوض کنید چون ممکن است نتواند خود را به موقع به دستشویی برساند،یا موقتا پوشک یک‌بار مصرف به او بپوشانید. مراقبت و نوازش زیادی از او به عمل آورید،و در موقع عوض کردن او از کرم قنداق استفاده کنید،زیرا که باسن او در اثر مدفوع روان به آسانی دچار قرمزی و سوختگی می‌شود.
آیا دادن داروهای اسال بزرگسالان به کودک خوب است ؟
خیر? بدون تجویز پزشک به کودک خود داروی ضداسهال بزرگسالان ندهید. این داروها می‌تواند برای کودکان خطرناک باشد.
چه زمانی باید با پزشک تماس گرفت ؟
اگر کودکتان اسهال گرفته باشد و تا 24 ساعت بهبودی در او مشاهده نشود، با پزشکش تماس بگیرید. همچنین اگر اسهال داشته باشد و هریک از علایم زیر مشاهده شود نیز با دکتر تماس بگیرید :
• استفراغ‌های مکرر
• علایم از دست دادن آب بدن، مثل خشکی دهان و ادرار کم (کمتر از یک بار در هر 6 ساعت )
• خون در مدفوع یا مدفوع سیاه‌رنگ
• درجه‌ی تب بالا – 103 درجه‌ی فارنهایت (39.4 درجه سلسیوس) یا بیشتر.
چطور می‌توان از ابتلای کودک به اسهال مرتب جلوگیری نمود ؟
شستن مرتب دست‌ها بهترین دفاع است، زیرا که میکروارگانیسم‌های عامل اسهال به آسانی از دست‌ها به دهان منتقل می‌شوند. به عنوان مثال،کودک شما می‌تواند در اثر گذاشتن انگشت خود در دهان مبتلا به اسهال شود، مخصوصا اگر انگشتش به کودکان دیگر یا اشیایی که با مدفوع اسهالی تماس داشته است، خورده باشد.
به فرزند خود بیاموزید که دست‌هایش را پیش از خوردن غذا و پس از رفتن به دستشویی،کاملاً با صابون و آب گرم بشوید. دست‌های خود را نیز بارها بشویید،مخصوصاً پیش از تهیه‌ی غذا برای کودک یا پس از تماس با پوشک آلوده یا استفاده از دستشویی. همچنین،مطمئن شوید غذای سالمی تهیه می‌کنید و آشپزی ایمنی دارید.
