یکی از مراقبت های دوران بارداری، انجام آزمایش هایی است که باید برای اطمینان از سلامت جنین انجام شود. بعضی از این آزمایش ها در همه زنان لازم است اما انجام برخی از آن ها با توجه به نظر پزشک و در مواردی انجام می شود که ممکن است سلامت جنین در خطر باشد یا در بروز برخی اختلالات شک و تردید وجود دارد...
آزمایش های سلامت جنین
در این جا ، شما را با 7 نمونه از آزمون های دوران بارداری آشنا می کنیم.
سونوگرافی
با استفاده از سونوگرافی در هفته‌های 5 تا 6 بارداری ضربان قلب جنین قابل مشاهده و شنیدن است. حتی از سونوگرافی برای تعیین جنسیت نیز استفاده می شود. البته سونوگرافی به صورت های رنگی، سه بعدی و چهار بعدی حتی می تواند تصاویری از چهره جنین را در هفته های آخر بارداری مشخص کند.
سونوگرافی به طور کلی در دوران بارداری در موارد زیر انجام می شود:
- تشخیص بارداری
- بررسی سلامت جنین و رشد او، تکامل قلب و اعضای داخلی و کنترل ضربان قلب
- بررسی محل قرارگیری جفت
- بررسی اختلالات جنینی
- وجود ناهنجاری های جنینی
- بررسی مقدار مایع آمینوتیک
- بررسی سقط یا بارداری خارج رحمی
- بررسی چند قلویی
- ابعاد جمجمه، ران و ستون فقرات برای تعیین سن بارداری
آمنیوسنتز
آمنیوسنتز عبارت است از خارج کردن مقداری از مایع آمنیوتیک که جنین را احاطه کرده است. نمونه به دست آمده از مایع آمنیوتیک که 30 میلی لیتر است به آزمایشگاه ژنتیک جهت بررسی ارسال می گردد. این آزمایش در حوالی هفته‌های 16 تا 18 بارداری انجام می گیرد. در این زمان رحم و جنین بزرگ شده و به اندازه کافی مایع آمنیوتیک وجود دارد که بتوان این حجم مایع را از آن گرفت و مشکلی هم برای جنین پیش نیاید. در آمنیوسنتز، ابتدا محل قرار گرفتن جفت و جنین به کمک سونوگرافی تعیین می گردد و بعد سطح شکم در ناحیه روی رحم، ضدعفونی و بی حس می شود، سپس سوزن از روی دیواره شکم وارد رحم می شود و هم زمان مسیر سوزن به وسیله سونوگرافی کنترل می گردد. با وجود تمام احتیاطات، انجام آمنیوسنتز با خطراتی همراه است از جمله صدمه دیدن جفت و جنین و عفونت که از عوارض جانبی آمنیوسنتز می باشد. در خانم هایی که گروه خونی منفی دارند بعد از آمنیوسنتز، رگام تزریق می شود.
با تجزیه مایع آمنیوتیک به دست آمده می توان بیماری های کروموزومی از جمله سندرم داون، بیماری های اسکلتی، عفونت ها، بیماری های دستگاه عصبی، جنسیت و... را بررسی کرد.
تست تحمل گلوکز
در زنان باردار آزمون تحمل گلوکز برای مشخص شدن دیابت بارداری انجام می شود. در این آزمون ابتدا در هنگام ناشتا بودن به مدت 8 تا 14 ساعت نمونه خون برای کنترل قند گرفته می شود، سپس به بیمار 50 گرم گلوکز یا قند خالص می دهند و پس از آن مجددا نمونه گیری انجام می شود. این روش به صورت پی در پی به فاصله هر یک ساعت انجام شده تا زنان باردار در معرض خطر دیابت بارداری مشخص شوند. این آزمون برای زنان باردار در معرض خطر یعنی زنان دارای سابقه مرده زایی، حداقل 2 بار سقط خود به خودی، تولد نوزاد با وزن زیاد، سابقه دیابت در افراد درجه اول و مبتلا به چاقی بسیار ضروری است و در هفته 24 تا 28 بارداری، انجام پذیر است.
پس از مشخص شدن دیابت بارداری توصیه های لازم به زن باردار انجام می شود. این توصیه ها شامل رعایت رژیم غذایی و انجام ورزش های سبک از جمله پیاده روی بوده و تحت نظر پزشک است.
آزمون آلفا فیتوپروتئین
این آزمون برای تشخیص نقایص لوله های عصبی نظیر اسپاینا بیفیدا و آنانسفالی(عدم تشکیل جمجمه و مغز) انجام می شود. این آزمون حتی می تواند خطر سندرم داون را مشخص کند. انجام این آزمون برای همه خانم‌های بالاتر از 30 سال که تصمیم به بارداری دارند، ضروری است. عمده ترین دلایل انجام این آزمون عبارت است از غربالگری برای اختلالات ژنتیکی خاص یا ناهنجاری جنسیتی. در این آزمون یک نمونه خونی از مادر گرفته می شود و معمولا باید در هفته 15 تا 17 بارداری انجام شود. تاریخ دقیق در انجام این آزمون بسیار مهم است. نتیجه آزمون معمولا با درصد بیان می شود. مثلا خطر نقایص لوله عصبی 1 در 500 است. این آزمون به خودی خود خطری ندارد. تنها در صورت جواب مثبت و افزایش خطر لازم است مادر و جنین تحت بررسی های بیشتر نظیر سونوگرافی و آمنیوسنتز قرار گیرند.
آزمون پروفایل بیوفیزیکال
آزمون بیوفیزیکال در اواخر بارداری انجام می شود. در این آزمون سلامت کلی جنین و حرکات او مورد بررسی قرار می گیرد. در برخی موارد برای رعایت احتیاط بعد از مشکلاتی در بارداری قبلی یا وجود عوامل خطر نظیر از دست رفتن بارداری های قبلی در نیمه دوم بارداری یا وجود فشار خون بالا، دیابت، عدم رشد جنین در داخل رحم، انجام می شود. این آزمون معمولا در مطب پزشک انجام می شود. یکی از عمد ه‌ترین قسمت های این آزمون، استفاده از سونوگرافی است که در طی آن تکنسین به دنبال حرکات بازو و پاها، حرکات بدن، حرکات تنفسی بوده و مایع آمنیوتیک را اندازه گیری می کند.
تست بدون استرس
تست بدون استرس یا تست نوار قلب جنین در هفته‌های 38 تا 42 بارداری انجام می شود. این آزمون در شروع سه ماهه سوم نیز ممکن است انجام شود. در این آزمون، جنین در 5 مورد باید نمره کسب کند. به هر کدام از موارد زیر نمره صفر(غیرطبیعی) یا نمره 2 (طبیعی) داده می شود.
- تون عضلانی
- حرکات جنینی
- حرکات تنفسی
- میزان مایع آمنیوتیک
- ضربان قلب
نمره زیر 6 نگران کننده است و ممکن است زایمان سزارین یا القای زایمان طبیعی لازم باشد، نمره 6 حد مرز است و آزمون باید تا زمان تولد، هر روز تکرار شود.
آزمون ویلوس کوریونی
این آزمون برای شناسایی اختلالات کروموزومی انجام می شود. برای انجام آن توسط یک سوزن از راه واژن یا شکم، نمونه هایی از پرز‌های کوریونی جمع آوری می شود. این آزمون تحت سونوگرافی انجام می شود تا به جفت یا جنین آسیب نرسد. زمان انجام این آزمون معمولا در هفته 8 بارداری است. از عوارض خطر این آزمون، سقط است. از جمله عوارض دیگر، بروز ناهنجاری ها است.
