ناگفته‌هایی درباره بیماری اوتیسم در کودکان

نی‌نی سایت: اوتیسم به نوعی اختلال مغزی اطلاق می‌شود که توانایی‌های ارتباط فردی را در برقراری روابط با دیگران محدود می‌کند و غالبا در سنین پایین از طیف خفیف تا حاد مشاهده می‌شود. اوتیسم از هر 88 کودک امریکایی حدود یک نفر را مبتلا می‌کند و در پسران 5 برابر شایع‌تر از دختران است. اختلال اوتیسم پیش از 3 سالگی در کودکان تشخیص داده می‌شود. برخی نوزادان بین 18 تا 24 ماهگی رفتارهای طبیعی از خود بروز می‌دهند و پس از آن، رفته رفته در انجام مهارت‌های لازم باز می‌مانند.

اگر با کودک مبتلا به اوتیسم مواجه شوید برخی رفتارهای او بسیار بارز بوده و به راحتی می‌توانید متوجه این بیماری در او شوید. آنها معمولا حرکات تکراری زیادی را انجام می‌دهند، تکان خورده یا می چرخند- غالبا از برقراری ارتباط چشمی با طرف مقابل شدیدا خودداری می‌کنند- این گروه از کودکان نسبت به هم سالان خود دیرتر قادر به حرف زدن بوده و سخن گفتن را با تأخیر فرا می‌گیرند- در مقابل تغییرات جزئی به شدت تحریک پذیر بوده و عصبی می‌شوند. البته نکته حائز اهمیت این است که بسیاری از علائم مذکور در کودکانی هم که سالم بوده و مبتلا به هیچ یک از نشانه‌ها نیستند نیز قابل مشاهده است. بنابراین والدین با مشاهده این علائم و رفع هر گونه نگرانی باید با پزشک معالج کودکشان مشورت کنند.

یک سالگی از مهم‌ترین سنینی است که اولین نشانه‌های این اختلال را می توان تشخیص داد. نوزادانی که در یک سالگی مبتلا به اوتیسم می‌شوند غالبا نسبت به صدای مادر عکس‌العملی نشان نداده یا با صدا زدن نامشان واکنشی بروز نمی‌دهند یا در چشم های اطرافیان خیره نمی‌شوند.

کودکان مبتلا به اوتیسم هیچگونه لبخند و واکنش اجتماعی خاصی را از خود بروز نمی‌دهند. علائم اوتیسم در سنین 2 سالگی بیش از پیش مورد توجه قرار می‌گیرد. در حالی که سایر کودکان هم سن و سال آنها در چنین سنینی مشغول تلفظ اولین کلماتشان هستند و به اشیاء اشاره می‌کنند، کودکان مبتلا به اوتیسم از این قافله باز می‌مانند و فرآیند زبان آموزی در آنها با تأخیر چند ساله آغاز می‌شود. از دیگر علائم اوتیسم می‌توان به این موارد اشاره کرد: معمولا تا 16 ماهگی کلمه‌ای را به زبان نمی‌آورند، تا 18 ماهگی هیچ بازی را تقلید نمی‌کند، تا 2 سالگی قادر به بیان کلمات دو حرفی نیستند و مهارت‌های زبانی پایین داشته و به اشارات اطرافیان توجه زیادی نمی‌کنند. چنین کودکانی ممکن است با علائم جسمانی از قبیل مشکلات سوء هاضمه مانند یبوست و مشکلات خواب نیز مواجه شوند. حدود یک سوم افراد مبتلا به اوتیسم هم دچار حملات صرع می‌شوند. 

اوتیسم چرا و چگونه؟
دانشمندان تاکنون نتوانسته‌اند علت اصلی اوتیسم را به طور دقیق شناسایی کنند ولی به دلیل بروز این بیماری در برخی خانواده‌ها، جنبه وراثتی آن یکی از دلایل اصلی به شمار می‌رود. محققان در تلاش اند تأثیر مواد شیمیایی محیطی یا عفونت‌های پیش از تولد را در ابتلای کودکان به اوتیسم مورد بررسی قرار دهند تا بتوانند دید وسیع‌تری نسبت به دلایل بروز این بیماری پیدا کنند. از سوی دیگر، مصرف برخی داروها در دوران بارداری خطر ابتلای نوزاد به اوتیسم را افزایش می‌دهد. کودکانی که خواهر یا برادر مبتلا به اوتیسم دارند 19 درصد بیش از سایرین در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند. در صورتی که دو تن از فرزندان به این بیماری مبتلا باشند، احتمال این که فرزند سوم نیز دچار اوتیسم شود بسیار بالاتر می‌رود. در دوقلوهای پسر نیز احتمال ابتلای قول دیگر به 31 درصد می‌رسد. در دوقلوهای همسان، احتمال ابتلای هر دو به اوتیسم تا حدود 77 درصد افزایش می‌یابد.

اوتیسم معمولا قسمت‌هایی از مغز را که مسئول کنترل احساسات و عواطف، ارتباطات و حرکات بدن است تحت تأثیر قرار می‌دهد. کودکان اوتیسمی تا دوران نوزادی معمولا سر و مغز بزرگی دارند که به دلیل مشکلات ایجاد شده در رشد مغزی بروز می‌کند. وجود ژن‌های غیر طبیعی، جنبه وراثت و سابقه خانوادگی با عملکردهای ضعیف مغز در ارتباط است.«مشکلات گفتاری» از جمله نشانه‌های کودک اوتیسمی به شمار می‌رود و پزشک در معاینات، تکلم و شنیدار او را بررسی می‌نماید. این قبیل کودکان معمولا همانند روبات‌ها بریده بریده صحبت می‌کنند. ضعف مهارت‌های اجتماعی از دیگر نواقص موجود در مبتلایان به اوتیسم است. آنها به جای تمرکز روی اطرافیان و نگاه کردن به آنها حین صحبت کردن به اشیاء پیرامون خود خیره شده و به هیچ عنوان از حرکات و ژست‌های بدنی و حالات چهره استفاده نمی‌کنند.

یکی از شایع‌ترین مشکلات کودکان مبتلا به اوتیسم، ناراحتی‌های گوارشی بوده و حدود 30 درصد از آنها اقدام به خوردن مواد غیر غذایی از قبیل کاغذ می‌کنند. برخی مطالعات حاکی از آن است که رعایت رژیم غذایی فاقد گلوتن و تغییرات غذایی مانند استفاده از مکمل‌های B6 و منیزیم می‌تواند در بهبود علائم مؤثر باشد.

طرح‌های اجرایی درمان اوتیسم
درمان و بهبود اوتیسمی‌ها به زمان، صبر و حوصله زیادی نیاز دارد و والدین کودکان مبتلا باید تمام تلاش خود را برای همکاری در امر درمان انجام دهند. درمان‌های رفتاری از جمله گسترده‌ترین شیوه‌هایی به شمار می‌رود که می‌تواند برای بهبود روابط اجتماعی، صحبت کردن و برقراری ارتباط مؤثر با دیگران به کار رود. این روش‌ها که به «تجزیه کاربردی رفتاری» شناخته می‌شوند به مرور باعث برانگیختن عملکردهای مثبت و حذف رفتارهای منفی در مبتلایان می‌شود. محققان با روشی موسوم به «فلورتایم» سعی دارند تا روی عواطف و احساسات و مهارت‌های اجتماعی کودکان اوتیسمی کار کنند. روش «TEACCH» نیز با کارت‌های تصویری و سایر علائم بصری به کمک در امر درمان بچه‌های اوتیسمی می شتابد. سیستم مدارس دولتی در بسیاری از کشورهای دنیا، خدمات ویژه‌ای را به منظور کمک به بهبود کودکان مبتلا به اوتیسم اجرا می‌کند که گفتار درمانی و کار درمانی را شامل می‌شود.

به طور کلی درمان دارویی و پزشکی برای مبتلایان به اوتیسم وجود ندارد ولی در عین حال برخی داروها به کاهش علائم بیماری کمک می‌کند. در مشکلات رفتاری غالبا داروهای ضد روان پریشی و گاه داروهای ضد افسردگی تجویز می‌شود. کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب به صداها، تماس بدنی، مزه‌ها، نگاه اطرافیان و بوهای تند حساس بوده و مشکل آنها بسیار شبیه به «اختلال حسی» است به طوری که نسبت به نور زیاد یا صدای زنگ حساسیت زیادی نشان داده و عصبی می‌شوند. برخلاف تصور برخی، مبتلایان به اوتیسم همانند مردم عادی جامعه حق حیات داشته و به راحتی می‌توانند زندگی کرده و به تحصیلات و حتی کار بپردازند. بسیاری از مبتلایان به اوتیسم که از توانایی‌های فکری و ذهنی رنج می‌برند با روش‌های درمانی- رفتاری می‎توانند از پس مشکلات خود برآمده و زندگی عادی را تجربه کنند.