همه ی ما با این قضیه مواجه بوده ایم که حتی در خانواده هایی که به دختران خود راندن تراکتور و به پسرها عروسک بازی یاد میدهند ؛هم دخترها معمولا یک اسب عروسکی صورتی را به ماشین آتش نشانی ترجیح داده? و هم پسرها سوپرمن را به پری قصه گو ترجیح خواهند داد.
دلیل این امر چیست ؟ برخی از این رفتارها اکتسابیند. شکی دراین نیست؛ اما به گفته ی شری برنباوم? استاد روانشناسی و بیماری های اطفال در دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا تفاوت میان دخترها و پسرها فراتر از صرف آموزش است.
دانشمندان گمان میکنند که مغز دخترها و پسرها حتی پیش از تولد هم رشدی متفاوت دارد و به دو گونهی متمایز شکل میگیرد.
آیا چیزی به نام مغز پسر و مغز دختر به صورت متمایز وجود دارد ؟
بله. میدانیم که تفاوتهای فیزیکی میان مغز پسر و مغز دختر وجود دارد، هم در زمان تولد و هم در حین رشد کودک. اما دستکم تا بهحال نحوهی اثرگذاری این تفاوتها روی رفتار، شخصیت و غیره ناشناخته باقی مانده است. برای مثال دانشمندان حدس میزنند که احتمالا بخشی در مغز وجود دارد که بسیاری از پسرها را به سمت چیزهای متحرک میکشاند و دخترها را به سمت بچهبزرگ کردن، ولی این بخش هنوز شناخته نشده است.
مغز پسرها در رحم مادر چگونه رشد میکند ؟
پسرها در رحم به ماشینهای تولید تستوسترون(هورمون جنسی مردانه) میمانند. در واقع به گفتهی مارگارت مککارتی استاد روانشناسی دانشگاه مریلند که بر روی رشد اولیهی مغز مطالعه میکند، کودکان مذکر هنگام بهدنیا آمدن به اندازهی مردی 25 ساله تستوسترون دارند. پس از تولد هم تا وقتی که پسر به بلوغ برسد تستوسترون ترشح میشود.
تستوسترون در کنار وظایف متعددی که دارد? مسئول شکل دادن به مغز در حال رشد یک نوزاد بالغ نیز هست. مطالعه بر روی حیوانات نشان داده است که این هورمون در برخی از بخشهای مغز از حجم ارتباطات میان سلولهای مغزی (سیناپسها) کاسته و در جای دیگر بر آنها میافزاید.
بر مبنای یافتههای یکی از این مطالعات? موشهای مذکر و مؤنثی که پیش از تولد در معرض تستوسترون اضافی قرار گرفتهبودند، بلافاصله پس از بهدنیا آمدن نتایج بهتری در آزمون هزارتو کسب کردند. علی رغم اینکه دانشمندان تعمیم این نتایج را به انسان هنوز زود میدانند میتوان از آنها به عنوان نمونهای از بهبود درک سه بعدی به کمک تستوسترون استفاده کرد.
مطالعات انجام شده بر روی حیوانات نشان داده است که در موجودات مذکر برخی از ناحیههای مغز، ارتباطات خاصِ انواع مذکر برقرار میکنند، ولی برخی ناحیههای دیگر مؤنث باقی میمانند. به گفتهی مککارتی «چیزی به عنوان مغز کاملا مذکر وجود ندارد، مغز ترکیبی از بخشهای مذکر و مؤنث است».
مغز دخترها در رحم مادر چگونه رشد میکند ؟
به گفتهی برنباوم دخترها نیز پیش از تولد کمی تستوسترون تولید میکنند? ولی نه به اندازه مقداری که پسرها دارند. درحالی که دخترها هورمونهای زنانهای چون استروژن تولید میکنند? به نظر میآید که این هورمونها اثر بسیار کمی روی مغز درحال رشد آنها داشته باشد.
به عبارت دیگر? مغز دخترها مثل مغز پسریست که تستوسترون به آن شکل نداده باشد.
مقایسه ی مغز دخترها با پسرها در حین رشد
مغز دخترها و پسرها پس از تولد مسیر متفاوتی را میپیماید. مطالعات MRI نشان داده است که برخی ناحیه ها در مغز زنها سریعتر رشد میکنند در حالی که رشد سایر بخشها در پسرها سریعتر است. لذا مغز دخترها و پسرهای همسن و سال میتواند در مراحل متفاوتی از رشد باشد. مغز مذکر از مغز مؤنث بزرگتر میشود اما دلیل این قضیه روشن نیست. بعضی تحقیقات نشان داده اند که در دخترها ناحیهای از مغز که به کنترل زبان و احساسات کمک میکند – موسوم به دُم- بزرگتر است. ( این ناحیه از مغز به خصوص وقتی به عکسی از معشوق نگاه میکنیم تحریک میشود)
همچنین تحقیقات نشان داده است بخشی از جسم پینهای که دو لب مغز را به هم مربوط میسازد در دخترها نسبت به پسرها بزرگتر است؛ به عقیده برخی دانشمندان این به معنی آن است که دخترها در حل مسالهها از هر دو لب مغز استفاده میکنند.
در مطالعات انجام شده بر روی موشها مشخص شده است که انواع مذکر لوزههای بزرگتری دارند? بخشی از مغز که احساسات عمیقی همچون ترس را کنترل میکند.
این تفاوتهای به ظاهر کوچک در ساختار مغز لزوما به این معنا نیستند که پسرها در بعضی چیزها از دخترها بهتر باشند یا بالعکس. همانطور که برنباوم توضیح میدهد مغزهای جوان شدیداً شکلپذیر هستند? و ناحیههای کلیدیشان بسته به نوع استفاده رشد میکنند یا کوچک میشوند.
آیا به خاطر ساختار مغز آنهاست که زنان بیشتر از مردان گریه میکنند ؟ یا آیا مغزشان تحت تاثیر احساساتشان شکل گرفته است ؟ یا کمی از هردو ؟ هنوز هیچکس نمیداند.
افراد همیشه در قالبها جای نمیگیرند که این خود به رازآمیزی مغز میافزاید. دخترهای پسرنمای بسیاری هستند که علاقهی کمی به عروسکها نشان میدهند و البته پسرهایی که از سنین پایین به فعالیتهای دخترانه میپردازند. این کودکان کاملا عادی و نرمال هستند.
آیا نحوه ی فکرکردن دخترها با پسرها تفاوت دارد ؟
دانشمندان بههمراه موسسات سلامت ملی نتایج بدست آمده از MRI مغز 500 دختر و پسر جوان را گردآوردند تا بلکه به پاسخی برای سوالات کلیدی در مورد رشد مغزهای جوان دست یابند. آنها تا بدین جای کار به یافتههای جالبی دست یافتهاند :
در اغلب این آزمایشات? دخترها و پسرها تواناییهای بسیار مشابهی از خود نشان دادهاند و شایستگیهای یکسانی در ریاضیات دارند که بر این احتمال که هرگونه فاصلهای در مهارتهای ریاضی در سالهای بعد محصول فرهنگ باشد و نه بیولوژی میافزاید.
دخترها تا حدی در حفظیات و ازبرخواندن لیست کلمات قویترند و در کارهایی که نیاز به چالاکی و فکرکردن سریع دارند کمی بهتر هستند.
پسرها در کارهای سهبعدی و فضایی مثل چیدن بلوکها و ایجاد اشکال مهارت بیشتری دارند.
مغز تنها آغاز است
در نهایت? مغز انعطاف پذیر است. کودکان در حین خواندن? گوش کردن? تماشا و یادگیری ارتباطات میان مغز را ایجاد میکنند? وسواسهای فکری را در خود میپرورانند و مهارتهای جدید کسب میکنند.
دختری که این ماه منحصرا با عروسک بازی کرده است میتواند ماه بعد به سراغ ساختمانسازیها برود. حتی اگر هیچگاه مجذوب ماشینهای اسباببازی نشود میتواند از راندن دوچرخهی خود لذت برده و نحوهی تعمیر یک زنجیر را یاد بگیرد (و حتی بعدتر کاربراتوری را تنظیم کند). یک پسر ممکن است هیچگاه برای عروسکها در خیال خود چای نریزد ولی میتواند نحوهی مراقبت از یک حیوان خانگی را بیاموزد ( و بعدها کودک خود را بزرگ کند).
به گفتهی برنباوم «بیولوژی سرنوشت ما نیست».
