به گفته محققان گروه تاکنون هیچ پرسشنامه ای جهت نگرش سنجی اهدای تخمک به طور مجزا تهیه و تدوین نشده و تمام پرسشنامه های موجود به عنوان ابزار سنجش همان مطالعه مورد استفاده قرار گرفته اند و کاربرد دیگری ندارند.
سنجش نگرش در سایه تدوین پرسشنامه ای حاوی پرسش های صحیح و بدون جهت گیری امکان پذیر است که تا حد امکان تمامی ابعاد نگرشی را مورد پرسش قرار دهد؛ لذا مرکز تحقیقات اپیدمیولوژی باروری طرح تحقیقاتی تحت نام Attitude toward donation را آغاز کرد که حاصل آن سه ابزار پرسشگری در حیطه اهدای گامت و جنین است. ابزار اول، پرسشنامه نگرش نسبت به اهدای تخمک ( ATOD-O ) است.
مراحل طراحی و تدوین حیطه ها و گویه های پرسشنامه
به منظور طراحی و تدوین حیطه‌ها و گویه‌های پرسشنامه در ابتدا مطالعه کیفی (quota method ) روی 15 زوج نابارور مراجعه کننده به پژوهشگاه رویان صورت گرفت. پس از اشباع داده ها، تجزیه و تحلیل محتوا از سوی کارشناسان متدولوژیک انجام شد و در این مرحله 12 حیطه استخراج شدند. در مرحله بعد، بررسی و جستجو در پایگاه داده های موجود داخلی و خارجی صورت پذیرفت و هشت حیطه دیگر اضافه شد.
به منظور سنجش روایی و پایایی این ابزار، 16 متخصص از حوزه های مختلف همچون زنان و زایمان، پزشکی اجتماعی، پرستاران و مدیران آشنا و باتجربه در خصوص فرآیند اهدای تخمک بهره گرفته شد. همچنین، شاخص های روایی محتوا نظیر مناسبت، شفافیت و جامعیت کل ابزار به ترتیب 97، 96 و 100 درصد بود و شاخص پایایی آن به صورت کیفی سنجیده شد که در حد مطلوبی گزارش شد. درنهایت، پرسشنامه در 12حیطه و 58 گویه به شرح ذیل در مقیاس لیکرت (کاملا موافق، موافق، تاحدی، مخالف و کاملا مخالف) تدوین شد.
حیطه های دوازده گانه
نگرش نسبت به فرزند (دوگویه)، تصمیم گیری و پذیرش اهدای تخمک (هفت گویه)، ایفای نقش اهداکننده تخمک (پنج گویه)، اهمیت ویژگی های اهداکننده تخمک در جایگاه گیرنده آن (هشت گویه)، اهمیت ویژگی های زوج گیرنده در جایگاه اهداکننده تخمک (هشت گویه)، ناشناسی اهداکننده و گیرنده (سه گویه)، ناشناسی فرزند نسبت به اهداکننده (چهار گویه)، افشای استفاده از این روش درمانی با دیگران (سه گویه)، مسائل حقوقی (چهار گویه)، تمایل به استفاده از روش های مختلف اهدای تخمک (دو گویه)، رابطه والد – فرزندی (چهار گویه) و تعلق فرزند (دو گویه).
پرسشنامه ATOD-O در نشانی https://www.royaninstitute.org/cmsfa/images/stories/atod-o.pdf در دسترس پژوهشگران قرار دارد.
گروه پژوهشی اپیدمیولوژی پژوهشگاه رویان در عین حال توجه محققان را به این نکات جلب کرده که در صورت استفاده از ATOD-O در مطالعات پژوهشی هیچ تغییری در حیطه ها، گویه ها و ترتیب درج آنها نباید رخ دهد، دسترسی به فایل ATOD-O رایگان است ولی هنگام استفاده از آن باید به نشانی Reza Omani Samani, Leila Mounesan, Zahra Ezabadi, Vesali S. Development a Questionnaire Measuring Attitude toward Oocyte Donation. Int J Fertil Steril. 2015; 9(3) in press. استناد شود و در بخش تقدیر و تشکر مقالات منتج نیز از تدوینگران آن نام برده شود و درخواست شده که در صورت استفاده از پرسشنامه، نتایج مطالعه به نشانی الکترونیکی samani@royaninstitute.org هم ارسال شود.
منبع: ایسنا
