حمیدرضا ساسانی روانشناس، با اشاره به اینکه هرنوع درجازدگی گفتاری و مکث در ابتدا، وسط و انتهای یک گفتار را لکنت زبان می‌گویند، اظهار کرد: ادای مکرر حرف اول یک کلمه یا کشیدن آن را لکنت ابتدایی می‌گویند که شایع‌ترین نوع لکنت در کودکان به ویژه کودکان در سنین ابتدایی جمله سازی است.
وی افزود: احتمال بروز لکنت در کودکانی که تنها قادر به بیان تک کلمات هستند، کم است به جز در کودکانی که اختلال فیزیولوژی به صورت نقص عملکردی مغز در آن‌ها دیده شود اما به طور معمول لکنت زبان در کودکانی که در حال آغاز جمله‌سازی هستند، رخ می‌دهد.
این روانشناس با بیان اینکه نخستین عامل احتمال بروز لکنت در کودکان عوامل ژنتیکی، سابقه فامیلی یا ازدواج فامیلی است، گفت: دومین عامل ایجاد این اختلال ترس و اضطراب غیرقابل تحمل در سنین جمله سازی است؛ صدای‌های بلند، مکان‌های ترسناک و تاریک و یا هر نوع وسیله یا حیوانی که در کودک ایجاد ترس کند، می‌تواند موجب لکنت زبان شود، علاوه بر این اضطراب ناشی از قرار گرفتن در محیط‌های غریبه یا آموزشی که کودک باید فعالیت خاصی در آن انجام دهد نیز می‌تواند شروع لکنت باشد.
ساسانی ادامه داد: سومین دلیل ایجاد لکنت زبان، تلفظ‌های نادرستی است که از سوی اطرافیان شیرین زبانی به شمار می‌آید و کودک با بیان کلمات نادرست مورد تشویق قرار می‌گیرد، اما این شکل حرف زدن برای او عادت و پس از مدتی دچار مکث‌های جزئی و در نهایت به علت توجه بیش از اندازه والدین مکث‌ها دائمی می‌شود.
بهبود لکنت زبان با تئاتر درمانی
وی با بیان اینکه لکنت در سال‌های نخست زبان آموزی و با رشد تکلم خود به خود بهبود پیدا می‌کند، خاطرنشان کرد: در تقسیم‌بندی آوایی لکنت به سه دسته ابتدایی مانند "مامامامان اینو بده"، وسط جمله "مامان آآآآب بده" و انتهایی یعنی بیان افعال مانند"بخوبخورمم" تقسیم می‌شود که در کودکان عموماً لکنت در بخش ابتدایی جمله دیده می‌شود.
این روانشناس بالینی با اشاره به اینکه لکنت حاد و مزمن می‌تواند به دلیل یک عارضه در زمان خاصی به وجود بیاید و به مرور زمان زیاد شود، تصریح کرد: لکنت زبان در بسیاری از کودکان به شرط تشخیص در سن مناسب و درمان به موقع رفع می‌شود؛ یکی از راه‌های درمان این اختلال، گفتار درمانی است که در خلال آن جمله آموزی، واج آموزی و حتی برخی از بازآموزی‌ها گفتاری انجام می‌شود تا عادت‌های گفتاری از بین برود.
ساسانی اضافه کرد: از بین بردن ترس یا اضطراب به صورت شعر و یا تئاتر درمانی نیز از روش‌های مؤثر در بهبود لکنت زبان است؛ در این روش گفتار کودک از لحن او خارج و به لحن یکی از شخصیت‌هایی داستانی تبدیل می‌شود مانند نقش کلاغ یا آهو که در آن کودک از قالب حرف زدن خود خارج و با لحن شخصیت‌های داستانی حرف می‌زند و این روش به تدریج در گفتار کودک تأثیر می‌گذارد.
وی خاطرنشان کرد: تجربه و تخصص در درمان کودکان نقش مهمی دارد و بسیاری از کودکانی که در جلسات گفتار درمانی شرکت می‌کنند به علت رابطه عاطفی با درمانگر، تمریناتی را می‌پذیرند که والدین قادر به اجبار کودک برای انجام آن نیستند.
این روانشناس با بیان اینکه درصد درمان پذیری در کودکان یکسان نیست، گفت: ایجاد رابطه عاطفی میان کودک و درمانگر در سرعت و بازدهی درمان مؤثر است و معمولا در کودکانی که ارتباط خوبی با درمانگر دارند نتیجه قابل قبولی از درمان حاصل می‌شود.
بحران هویت عامل لکنت زبان در دوران بلوغ
ساسانی اضافه کرد: لکنت در بزرگسالی بیشتر در دوران بلوغ رخ می‌دهد و ناشی از اختلال‌هایی مانند هراس اجتماعی یا بحران‌های هویت است بر روی فرد تأثیر گذاشته و موجب افسردگی و کاهش تمایل برای حرف زدن می‌شود؛ کاهش تمایل برای ایجاد ارتباط کلامی، گوشه‌گیری، عدم حضور در جمع‌های دوستانه و اجتماع می‌تواند اختلالاتی مانند لکنت را به دنبال داشته باشد.
وی با بیان اینکه والدین هر نوع اختلال گفتاری در فرزندشان پس از سه سالگی را باید جدی بگیرند، افزود: ترس‌های ناگهانی و اضطراب و یا قرارگیری در مکان‌ها و انسان‌های ناآشنا که احساس غریبگی و در نهایت اضطراب در کودک ایجاد می‌کند، می‌تواند به بروز لکنت زبان، جویدن ناخن و شب ادراری منجر شود، علاوه بر این وابستگی بیش از اندازه کودک به والدین نیز احتمال بروز لکنت زبان را تشدید می‌کند.
این روانشناس ادامه داد: والدین برای پیشگیری از بروز لکنت زبان نکات آموزشی را مطالعه در صورت مشاهده مشکلات جزئی با یک متخصص مشورت کنند زیرا مشکلات در ابتدا راحت‌تر درمان می‌شود و عدم درمان و بی‌توجهی باعث کاهش اعتماد به نفس کودک و مشکلاتی مانند اجتماعی شدن را در آینده به وجود می‌آورد.
منبع : ایسنا
