این روزها خیابان‌ها پر شده است از فروشگاه‌های بزرگ و پر زرق و برق اسباب‌بازی با وسایل رنگارنگ و پر از امکانات... اما آیا به راستی این اسباب بازی‌ها مفیدتر و بهتر از آن وسایل ساده‌ی دوران کودکی ما هستند؟ آیا کودکان امروز با وجود چنین وسایل بازی مجهز و پرامکاناتی، بهتر از کودکان نسل‌های پیشین خود رشد می‌کنند؟
مهدی بیاتی، کارشناس کودک، در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، به تمامی این سؤالات پاسخ داد و اظهار کرد: در گذشته هدف فرآیند تولید اسباب‌بازی ایجاد خلاقیت و رشد همه جانبه کودک به ویژه رشد شناختی وی بود؛ اما متاسفانه در حال حاضر شاهد آن هستیم که بیزینس و سود اقتصادی، هدف اصلی در تولید اسباب‌بازی‌های امروزی شده است.
وی ادامه داد: اسباب‌بازی‌هایی که امروزه به صورت انبوه تولید و عمدتا از کشورهایی نظیر چین وارد می‌شوند، نه تنها کمکی به رشد خلاقیت کودک نمی‌کنند، بلکه تمام فرآیند "شدن" را در کودک نابود می‌کنند.
بیاتی در ادامه تصریح کرد: اسباب‌بازی‌هایی که دارای قابلیت و امکانات فراوان هستند و به تمام نیازهای آنی کودک پاسخ می‌دهند، در واقع باعث می‌شوند که کودک هیچ تلاشی برای کشف، جست‌وجو و ... نداشته باشد و به این ترتیب باعث از بین رفتن رشد شناختی کودک می‌شوند.
این کارشناس کودک همچنین ضمن بیان اینکه اسباببازیها باید محرک کنجکاوی کودک باشند، افزود: اسباب‌بازی‌هایی که تمامی امکانات از قبیل رنگ آمیزی‌های خاص، موسیقی، حرکت و ... را دارند، نه تنها مفید نیستند بلکه کودک را از خلاقیت و رشد شناختی باز می‌دارند.
وی در ادامه عنوان کرد: در حال حاضر در اکثر کشورهای توسعه یافته‌ی دنیا، به تولید و واردات اسباب‌بازی‌هایی پرداخته می‌شود که بر حول محور ساخت و تولید قرار دارند و کنجکاوی‌های کودک را ارضا می‌کنند.
بیاتی افزود: این در حالی است که متاسفانه در کشورهای جهان سوم و کشور ما بعلت ناآگاهی مسئولان و کارشناسان مربوطه و حاکمیت نگاه انتفاعی، تنها به جذابیت‌های ظاهری این وسایل توجه می‌شود.
این کارشناس کودک همچنین واردات انبوه عروسک‌هایی چون مرد عنکبوتی، بن‌تن و ... را مضر و باعث رشد روحیه پرخاشگری در کودکان دانست و اظهار کرد: این انیمیشن‌ها و همچنین عروسک‌ها و اسباب‌بازی‌های آنان کاملا هدفمند و عمدتا در جهت رشد پرخاشگری و هیجانات منفی در کودک طراحی شده و همواره در کودک نوعی ترس و دلهره پنهان ایجاد می‌کنند، اما شاهد آن هستیم که آنها بعلت تقویت روحیه هیجان پذیری با استقبال گسترده از سوی خانواده‌ها روبه رو می‌شوند.
بیاتی درخصوص تاثیر این گونه اسباببازیها در نوجوانی و بزرگسالی کودکان، اظهار کرد: این کودکان در نوجوانی و جوانی عمدتا گوشه گیر بوده و به جمع و گروه گرایش نداشته و حتی در جوانی و ازدواج نیز تمایل کمی به فرزندآوری خواهند داشت.
وی ادامه داد: متاسفانه در حال حاضر هیچ برنامه و طرحی برای تصحیح اوضاع کنونی وجود ندارد و حتی هیچ کارخانه داخلی تولید اسباب‌بازی نیز در کشور به طور جدی برای تولید وسایل بازی کودکان فعالیت نمی‌کند.
این کارشناس کودک هم چنین ضمن تاکید بر اینکه هر چقدر به نیازهای آنی کودکان بیشتر توجه شود و امکانات بیشتری در اختیار آنان گذاشته شود، خیانت بیشتری به آنها خواهد شد، اظهار کرد: با این گونه رفتارها به کودکان خود لطف نمی‌کنیم بلکه آنان را به سوی نابودی سوق خواهیم داد.
وی درخصوص ویژگی‌های ظاهری اسباب‌بازی های مخرب، گفت: این وسایل عمدتا دارای رنگ‌های تند، صداهای ناهنجار، تصاویر نامطلوب و ... هستند.
بیاتی در ادامه ماسک‌هایی که دارای صورتک‌های وحشتناک هستند را نیز بسیار مضر دانست و گفت: این وسایل تنها باعث رشد و افزایش روحیه خشونت در کودکان شده و در نوجوانی و جوانی آنها نیز باعث رفتارهایی چون سرکشی، عدم اطاعت از پدر و مادر و ... خواهد شد.
این کارشناس کودک همچنین در خصوص اسباب‌بازی‌هایی که مولد صدا هستند، اظهار کرد: گروه سنی زیر یک سال تولید صدا را دوست دارند، اما صداهایی که خودشان تولید می‌کنند مانند پاره کردن کاغذ، تکان دادن جق جقه توسط خودشان و ... اما صداهایی که خود آنها مولدشان نیستند مانند برخی اسباب‌بازی‌هایی که دارای صداهای بلند و یا ناهنجار هستند به طور ناخودآگاه باعث تاثیر روانی منفی در کودکان می‌شوند.
وی در ادامه در خصوص تاثیرات بلند مدت اسباب‌بازی‌های عنوان شده، اظهار کرد: به طور کلی این گونه وسایل بازی باعث پرخاشگری، عصبی شدن، عدم تحمل پذیری، کاهش پشتکار، خواست برای رسیدن سریع به موفقیت و در نهایت ناکامی‌های متعدد فرد در بزرگسالی می‌شوند.
بیاتی در پایان ضمن ابراز نگرانی درخصوص شرایط موجود، گفت: امیدوارم نگاه انتفاعی حاکم در حوزه‌ی کودک از بین رفته و کمیته و یا شورایی متولی امور کودکان شود، زیرا تا زمانی که این مدیریت‌ها اعمال نشوند نمی‌توان آینده خوبی برای حوزه کودک در کشور متصور شد.
منبع: ایسنا
