مقدمه
مکونیوم (Meconium) یا مامیزه اولین مدفوعی هست که پس از تولد از نوزاد دفع میشه. مکونیوم جنین در واقع مجموعه‌ای از موادی هست که طی سومین سه ماهه حاملگی در سیستم گوارش نوزاد جمع شده و شامل اسیدهای صفراوی، چربی، خون، پروتئین‌ها، ترشحات مخاط روده، مایع آمنیوتیک، کرک جنینی (لانوگو)، آب و... میشه.
اما دفع مکونیوم جنین در رحم مادر چه عوارض و خطراتی رو بهمراه داره؟ آیا راهی برای پیشگیری از دفع مکونیوم یا درمان اون وجود داره؟ در مقالات قبل به بررسی دلایل جدی گرفتن مدفوع نوزاد و علت سبز شدن مدفوع نوزاد پرداختیم. در ادامه این مقاله از نی نی سایت قصد داریم اطلاعات مفیدی راجع به مکونیوم جنین در اختیار شما عزیزان قرار بدیم.
دفع مکونیوم جنین
مکونیوم مایعی غلیظ، تیره و چسبناک هست که هنگام زایمان یا طی 72 یا 24 ساعت اولیه زندگی نوزاد از بدن او خارج میشه. خارج شدن مکونیوم جنین بعد از زایمان، سالم بودن سیستم گوارش نوزاد و باز بودن مسیر لوله گوارش و مقعد رو نشون میده. البته اگه مادر در ماه‌های آخر بارداری استرس و فشار زیادی رو تجربه کنه یا بارداری زیاد طول بکشه، ممکنه مکونیوم در کیسه آب خارج بشه. این مسئله میتونه سندرم آسپیراسیون مکونیوم رو در جنین ایجاد کنه. ورود مکونیوم به دهان جنین، مشکل خاصی ایجاد نمیکنه.
اما اگه مکونیوم موجود در مایع آمنیوتیک (مایع شفاف و زرد رنگ که جنین در اون قرار گرفته) وارد ریه جنین بشه، ممکنه نوزاد رو دچار مشکلات تنفسی کنه. این عارضه سندرم آسپیراسیون مکونیوم (MAS) نامیده میشه. البته با انجام به موقع برخی اقدامات درمانی، میشه جلوی بروز این عوارض رو گرفت. اما اگه ذرات مکونیوم مجاری تنفسی جنین رو مسدود کنند، درمان نکردن به موقع ممکنه مرگ جنین (مرده‌زایی) رو به همراه داشته‌باشه. به طور کلی در اغلب موارد این سندرم مشکل حادی رو برای نوزاد ایجاد نمیکنه. در واقع فقط 5 درصد نوزادانی که با سندرم آسپیراسیون مکونیوم متولد میشن، وضعیت وخیمی دارند.
دلیل دفع مکونیوم جنین در رحم مادر
نمیشه دلیل مشخص و دقیقی رو برای دفع مکونیوم جنین در رحم مادر عنوان کرد. چند عامل مهم در دفع مکونیوم موثر هستند. یک دلیل مهم دفع مکونیوم، بلوغ جنین به صورت طبیعی و فیزیولوژیک هست. در برخی موارد دفع مکونیوم به علت عبور جنین از کانال زایمان و فشاری که به روده‌ها و شکم وارد میشه اتفاق میفته. موارد زیر از دلایل دیگه دفع مکونیوم در دوران بارداری هستند:
· زایمان دیررس (اگه بارداری بیشتر از 40 هفته طول بکشه، خطر دفع مکونیوم جنین در رحم مادر وجود داره).
· مسمومیت بارداری
· پیچیدن بند ناف دور گردن جنین
· استرس جنین به دلیل هیپوکسی (کمبود اکسیژن)
· نارسایی و پیری جفت به دلیل بالا بودن سن حاملگی
· ابتلای مادر به دیابت حاملگی
· اختلال در خونرسانی جفت
· پایین اومدن ضربان قلب جنین
· زایمان سخت یا طولانی
- بالا بودن فشار خون مادر
در طول فرایند زایمان ضربان قلب نوزاد باید به صورت مرتب کنترل بشه. اگه ضربان قلب جنین دچار مشکل بشه، فرایند زایمان باید سریع‌تر پیش بره.
بررسی علائم دفع مکونیوم جنین
دفع مکونیوم جنین در رحم مادر معمولا نشانه خاصی نداره. همچنین ممکنه که این عارضه با بیماری‌های دیگه‌ای مثل ذات‌الریه اشتباه گرفته بشه. اما از علائم زیر میشه دفع مکونیوم جنین در رحم مادر رو تشخیص داد:
· خارج شدن مایعی به رنگ سبز غلیظ یا رقیق بعد از باز شدن کیسه آب.
· کاهش پیدا کردن حرکت جنین در رحم
· بالا رفتن ضربان قلب جنین (که دیسترس جنین در رحم رو نشون میده).
- مبتلا بودن جنین به عارضه‌های تنفسی مثل بالا بودن تعداد تنفس و سطح دی اکسید کربن خون.
برای تشخیص دفع مکونیوم جنین، میشه از نوار قلب و حرکت جنین (NST)، سونوگرافی ریه و عکس‌برداری با اشعه ایکس هم استفاده کرد. تنفس سریع، متورم بودن قفسه سینه، کبودی رنگ پوست و تنگی نفس از مهمترین علائم تنفس مکونیوم توسط نوزاد هستند.
سوالات متداول
- احتمال دفع مکونیوم جنین در چه مادرانی بیشتر است؟
احتمال دفع مکونیوم جنین در مادرانی که دارای فشار خون بالا یا دیابت هستند یا در گذشته سابقه مرده‌زایی دارند بیشتر هست.
- چه نوع درمانی برای نوزادان متولد شده با دفع مکونیوم در نظر گرفته میشه؟
پاکسازی و شستشوی ریه، بهبود اکسیژن رسانی، گرافی ریه (برای تشخیص میزان درگیری ریه)، تجویز آنتی بیوتیک (برای جلوگیری از عفونت ریه)، بستری در ICU (در صورت وخیم بودن وضعیت ریه) و نظارت بر تعداد تنفس و ضربان قلب، از جمله اقداماتی هستند که پس از تولد نوزاد برای درمان دفع مکونیوم انجام میشن.
- عوارض طولانی مدت سندرم آسپیراسیون مکونیوم جنین چیه؟
