برگرداندن یا رفلاکس چیست؟

رفلاکس چگونه بر روی کودک تاثیر می گذارد؟

برگرداندن یا رفلاکس به حالتی اطلاق می شود که محتویات معده به داخل مری یا حتی دهان برمی گردد.

در پزشکی به مری ازوفاگوس گفته می شود. لذا اسم کامل پزشکی رفلاکس، واژه رفلاکس گاسترو- ازوفاژیال است و به آن رگورژیتاسیون هم گفته می شود.

دیافراگم عضله ایست که قفسه سینه را از حفره شکمی جدا می کند. مری مانند لوله ایست که دهان را به معده متصل می کند و باید مسیر نسبتا طولانی را از دهان و قفسه سینه به سمت بالای شکم بپیماید. در محل عبور مری از دیافراگم سوراخی وجود دارد و دیافراگم در این ناحیه بطور طبیعی مانند دریچه عمل می کند تا از برگشت مواد معده به درون مری جلوگیری کند. پزشکان به این مکانیسم دریچه ای (که در نواحی دیگری از بدن هم وجود دارد) اسفنکتر گویند.

گاهی اوقات عملکرد دریچه به اندازه کافی قوی نیست، برای مثال در دوران بارداری این اسفنکتر ممکن است بخوبی عمل نکند و شاید شما تجربه بازگشت مواد خورده شده را به مری یا حتی دهان داشته باشید. در حقیقت، یکی از دلائلی که دچار سوزش سر دل در حاملگی می شوید اینست که فشار جنین شما اسفنکتر را بالا می برد و این امر سبب برگشت اسید و محتویات معده به مری می شود.

این پدیده در کودکان نیز رخ می دهد، اما به دلائل مربوط به خودشان که عمدتا بعلت تکامل ناکافی اسفنکتر است. در طول سال اول زندگی کودک، عملکرد اسفنکتر قویتر می شود و احتمال بازگرداندن محتویات معده کاهش می یابد. حدود 50 درصد کودکان درجاتی از رفلاکس را خواهند داشت، اما تنه درصد کمی از آنها دچار رفلاکس شدید هستند.

علائم بالینی رفلاکس چیست؟

کودکتان بعد از هر بار شیرخوردن ممکن است مقدار کمی شیر را بالا بیاورد یا دچار سکسکه شود. وی ممکن است دچار سرفه پس از بالا آوردن شیر شود و احتمالا علت این است که شیر در حال پس زدن از معده، اشتباها وارد مجاری هوایی وی شده است. این امر طبیعی است و تا زمانی که کودکتان از سایر جنبه ها مشکلی نداشته باشد جای هیچ گونه نگرانی نیست. فقط لازم است یک تکه پارچه یا دستمال در دسترس داشته باشید. هم بچه هایی که شیر خشک می خورند و هم آنها که از شیر مادر تغذیه می کنند ممکن است به چنین وضعیتی مبتلا شوند.

آیا لازم است کودکم را نزد پزشک ببرم؟

در موارد زیر لازم است با پزشک کودکتان مشورت کنید:

اگر در شرایط عادی رفلاکس بیش از پنج بار در روز اتفاق بیافتد.
اگر کودک بعد از خوردن غذا زیاد گریه می کند.
اگر به طور مکرر استفراغ می کند.
اگر سرفه کردن حالتی دائمی شده است.

روشهای ساده ای وجود دارد که باید در ابتدا مورد توجه قرار گیرند؛ مانند نگه داشتن کودک در وضعیت عمودی برای 20 دقیقه بعد از هر بار تغذیه، این وضعیت به باقی ماندن مواد خورده شده در معده تا زمانی که به داخل روده تخلیه شود کمک خواهد کرد. در ضمن بهتر است وعده های غذایی کمتر با دفعات بیشتر مورد استفاده قرار گیرد، اگرچه کودکان همیشه موافق این موضوع نیستند! اما این کار مانع پر شدن کامل معده شده و احتمال پس رانده شدن مواد را با توجه به شل بودن دریچه بین مری و معده، کاهش می دهد.

آیا درمانهای دیگری برای رفلاکس وجود دارد؟

در موارد خیلی شدید استفاده از آنتی اسیدها یا تغلیظ کننده های غذایی ممکن است ارزشمند باشد. می توانید ترکیباتی که هر دو خاصیت مذکور را داشته باشند از داروخانه ها تهیه نمائید. این داروها را با تجویز پزشکتان مصرف کنید و هر از چند گاهی آنها را برای مدت کوتاهی قطع کنید تا بدانید آیا بیماری بهتر شده است یا نه؟

ممکن است پزشک کودکتان برخی از داروهایی مثل سایمتیدین یا رانیتیدین را تجویز کند که برای درمان زخم معده در بالغین مصرف می شوند. البته استفاده از آنها بعضی از کشورها برای اطفال تایید نشده است، ولی در بعضی کشورها مورد استفاده قرار می گیرند. پزشک کودکتان ممکن است داروها یا روشهای دیگری را برای شرایط کودک شما برگزیند. بطور معمول این وضعیت با استفاده از تکنیکهای توضیح داده شده و استفاده از داروهای محدود، با گذشت زمان بهتر خواهد شد.

در مواردی هم لازم است که بیماری کودک کاملا جدی تلقی شود و اگر تاکنون به پزشک متخصص کودکان مراجعه نکرده اید با مشاهده موارد زیر حتما اقدام کنید:

اگر هرگونه شکی در تشخیص وجود داشته باشد.
اگر بیماری با درمانهای ساده برطرف نشود.
اگر خون در استفراغ وجود داشته باشد.
اگر کودکتان دچار کم خونی باشد.
اگر سرفه های پایدار یا عفونتهای مکرر تنفسی وجود داشته باشد که بنظر برسد به علت بازگشت مواد از معده به مری هستند.
اگر کودک در وزن گیری مشکل داشته باشد یا از خوردن غذا امتناع کند.
اگر عمل بلع مشکل باشد.

خوشبختانه این موارد نادر هستند، اما اگر در مورد هر یک از آنها نگران هستید به پزشک متخصص کودکان مراجعه کنید. شاید لازم باشد برای تشخیص دقیق و بررسی کامل، آزمایشاتی برای کودک انجام شود. ممکن است پزشک تصمیم بگیرد تا از کودک اندوسکوپی به عمل آورد یا با قرار دادن وسیله ای در انتهای مری، اسیدیته ناحیه را در طول 24 ساعت اندازه گیری کند. این اقدامات معمولا برای کودک و متعاقبا برای شما ناراحت کننده خواهد بود اما گاهی بعنوان آخرین اقدام برای قطعی بودن تشخیص بیماری یا تعیین میزان وخامت آن ضروری است.

سعی کنید نگران نشوید

بیشتر شیرخواران دچار علائم خفیفی از رفلاکس هستند که در ابتدا توضیح داده شد و به عارضه ای جدی که نیازمند اقدامات یا درمانهای جراحی باشد، مبتلا نیستند. اگر وضعیت کودک شما از نظر وزن گیری مناسب است، به خودتان اطمینان دهید که این مقدار برگرداندن با رشد کودک بهتر خواهد شد.