تاریخچه روز جهانی زن
هر سال، ۸ مارس در سراسر دنیا به عنوان روز جهانی زن گرامی داشته می‌شه. این روز یادآور سال‌ها تلاش، مبارزه و فداکاری زنانی است که برای برابری، عدالت و حقوق انسانی خودشون جنگیدن. در سال ۱۴۰۳ هجری شمسی، این روز مصادف است با شنبه، ۱۸ اسفند ۱۴۰۳. اما این روز از کجا اومده؟ چطور به یه روز جهانی تبدیل شد؟ و چرا هنوز هم انقدر مهمه؟
از اعتراضات کارگری زنان تا جنبش جهانی
روز جهانی زن ریشه در یک جنبش کارگری داره. برمی‌گردیم به اواخر قرن ۱۹، یعنی زمانی که وضعیت کارگران به‌خصوص زنان توی کارخانه‌ها اصلاً خوب نبود. حقوق پایین، ساعت‌های کاری طولانی، محیط‌های کاری خطرناک و نابرابری بین زن و مرد باعث شد که زنان کم‌کم اعتراض کنن.
۸ مارس ۱۹۰۸، یه گروه بزرگ از زنان کارگر توی نیویورک دست به اعتراض زدن. اون‌ها خواستار کاهش ساعات کاری، دستمزد بهتر و حق رأی بودن. پلیس بهشون حمله کرد، خیلی‌ها دستگیر شدن، اما این اعتراض جرقه‌ای شد برای یه جنبش بزرگ‌تر.
روز جهانی زن چطور رسمی شد؟
بعد از اون اعتراضات، جنبش زنان توی آمریکا و اروپا رشد کرد. در سال ۱۹۱۰، توی یه کنفرانس بین‌المللی سوسیالیست‌ها در دانمارک، کلارا زتکین، یه فعال حقوق زنان آلمانی، پیشنهاد داد که یه روز مشخص برای بزرگداشت مبارزات زنان در نظر گرفته بشه. این ایده خیلی مورد استقبال قرار گرفت و سال بعد، توی چندین کشور مثل آلمان، سوئیس، دانمارک و اتریش برای اولین بار روز زن برگزار شد.
اما یه اتفاق مهم باعث شد که این روز بیشتر دیده بشه. در سال ۱۹۱۷، زنان روسیه در اعتراض به جنگ جهانی اول و شرایط بد زندگی تظاهرات کردن. این اعتراضات به قدری گسترده شد که حتی به سقوط حکومت تزار هم کمک کرد. دولت جدید روسیه هم یکی از اولین اقداماتش این بود که ۸ مارس رو به عنوان روز ملی زن اعلام کرد. از اونجا به بعد، این روز کم‌کم توی کشورهای دیگه هم جا افتاد.
رسمی شدن روز زن در تقویم جهانی
سازمان ملل متحد در سال ۱۹۷۵، یعنی توی سالی که به عنوان "سال بین‌المللی زنان" اعلام شده بود، ۸ مارس رو به عنوان روز جهانی زن به رسمیت شناخت. بعد از اون، هر ساله یه شعار و موضوع مشخص برای این روز انتخاب می‌شه تا روی مشکلات خاصی که زنان هنوز باهاش درگیر هستن، تمرکز بشه.
چرا روز جهانی زن هنوز مهمه؟
با این که از اون روزهای سخت گذشته سال‌ها می‌گذره، اما هنوز برابری کامل بین زن و مرد توی خیلی از جوامع به دست نیومده. زن‌ها توی بعضی از کشورها هنوز هم با دستمزدهای نابرابر، خشونت خانگی، تبعیض در محیط کار و محدودیت‌های اجتماعی روبه‌رو هستن. این روز به ما یادآوری می‌کنه که مبارزه برای حقوق برابر هنوز تموم نشده و باید ادامه پیدا کنه.
روز جهانی زن در ایران
در ایران هم روز جهانی زن برای خیلی از مردم، به‌خصوص فعالان حقوق زنان، نویسنده‌ها و دانشگاهیان اهمیت زیادی داره. هرچند روز زن رسمی در ایران (ولادت حضرت فاطمه زهرا)، یه روز جداگانه توی تقویمه، اما خیلی از زنان ایرانی ۸ مارس رو به عنوان روز جهانی برای همبستگی با جنبش زنان دنیا می‌دونن. توی این روز، بعضی از فعالان حقوق زنان درباره دستاوردهای زنان ایرانی توی زمینه‌های مختلف علمی، فرهنگی، هنری و اجتماعی صحبت می‌کنن و روی مشکلات و چالش‌هایی که هنوز وجود داره، تأکید می‌کنن.
نمادها و شعارهای روز جهانی زن
یکی از نمادهای این روز، رنگ بنفش هست که نشونه عدالت و کرامت انسانی زنان محسوب می‌شه. شعارهای این روز هم هر سال تغییر می‌کنن، اما معمولاً روی حقوق برابر، پایان خشونت علیه زنان، دسترسی به آموزش و افزایش مشارکت زنان در سیاست و اقتصاد تمرکز دارن.
مثلاً شعار روز جهانی زن ۲۰۲۳ این بود:
"DigitALL: نوآوری و فناوری برای برابری جنسیتی"
که به اهمیت فناوری و دیجیتالی شدن در توانمندسازی زنان اشاره داشت.
حرف آخر
روز جهانی زن توی سال ۱۴۰۳، روز شنبه ۱۸ اسفند‌ماه برگزار می‌شه. این روز که هر سال توی ۸ مارس میلادی گرامی داشته می‌شه، امسال هم مثل همیشه فرصتیه برای یادآوری تلاش‌های زنان برای حقوق برابر، برابری جنسیتی و عدالت اجتماعی. هر ساله توی این روز، در سراسر جهان مراسم‌ها، گردهمایی‌ها و کمپین‌های مختلفی برگزار می‌شه تا هم به دستاوردهای زنان پرداخته بشه و هم چالش‌هایی که هنوز توی مسیر برابری دارن، مورد توجه قرار بگیره.
