رژیم لاغری یکی از پرطرفدارترین روش‌ها برای رسیدن به تناسب اندام و بهبود سلامت عمومی بدن افراد است؛ با این حال، دغدغه بسیاری از افرادی که رژیم لاغری را شروع می‌کنند، نگرانی از عوارض جانبی، به ویژه ریزش مو است.
رژیم لاغری یکی از پرطرفدارترین روش‌ها برای رسیدن به تناسب اندام و بهبود سلامت عمومی بدن افراد است؛ با این حال، دغدغه بسیاری از افرادی که رژیم لاغری را شروع می‌کنند، نگرانی از عوارض جانبی، به ویژه ریزش مو است. به همین دلیل، سوالی که اغلب پرسیده می‌شود این است که آیا می‌توان بدون به خطر انداختن سلامت و زیبایی موها، وزن خود را کاهش داد؟ در این مقاله به بررسی دلایل ریزش مو در رژیم لاغری، اهمیت تغذیه و راهکارهای طب سنتی برای جلوگیری از این مشکل می‌پردازیم؛ پس با ما همراه باشید.
نقش تغذیه در سلامت موها
موهای ما، همان تاج زیبایی طبیعی که درخشندگی و طراوت چهره را دوچندان می‌کند، برای درخشش و رشد سالم به مجموعه‌ای از مواد مغذی نیاز دارد. این مواد مثل معجون جادویی شامل پروتئین‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند که همگی با هم به تقویت و رشد مو کمک می‌کنند. ویتامین‌هایی نظیر B، A، E و D، آهن، زینک و اسیدهای چرب ضروری مثل سربازان وفادار، از موها در برابر ریزش و شکنندگی در طول رژیم لاغری محافظت می‌کنند. اما وقتی رژیم لاغری سخت و کم‌کالری را دنبال می‌کنیم و گروه‌های غذایی مختلف را حذف می‌کنیم، بدن از دریافت کافی این عناصر حیاتی محروم می‌شود. نتیجه؟ موهایی که پیش از همه نشانه‌های کمبود را بروز می‌دهند، ضخامتشان کاهش می‌یابد، شکننده می‌شوند و در نهایت، ریزش آغاز می‌شود.
چرا برخی رژیم‌های لاغری باعث ریزش مو می‌شوند؟
ریزش مو در طی رژیم‌های مختلف کاهش وزن به علت‌های مختلفی رخ می‌دهد که همگی به تغییرات ناگهانی در تغذیه و فرآیندهای متابولیکی بدن در طی مسیر رژیم لاغری مربوط می‌شوند که در ادامه این مطلب، به شرح هر کدام از این دلایل پرداخته‌ایم:
۱. فاز استرس و پاسخ بدن به محدودیت کالری
در فرآیند کاهش وزن با رژیم‌های لاغری سخت و سریع، بدن به دلیل کاهش دریافت کالری و کمبود ناگهانی مواد مغذی، به نوعی وضعیت بقا وارد می‌شود. در این وضعیت، بدن سعی می‌کند منابع محدود انرژی را به ارگان‌های حیاتی مانند قلب، مغز و ریه‌ها تخصیص دهد و به همین دلیل، برخی از فرآیندهای دیگر را به تعویق می‌اندازد یا متوقف می‌کند. یکی از این فرآیندها، رشد مو است؛ چرا که از دیدگاه بدن، رشد مو اولویت ندارد و در شرایط بحران، منابع کمیاب به جای فولیکول‌های مو به بخش‌های مهم‌تر بدن اختصاص می‌یابند.
۲. کمبود پروتئین و تأثیر آن بر ریزش مو
پروتئین یکی از اصلی‌ترین مواد تشکیل‌دهنده ساختار مو است. در رژیم‌های کم‌کالری و سخت، مصرف پروتئین به دلیل کاهش کل کالری‌ها محدود می‌شود، و بدن برای تأمین نیازهای خود ممکن است به جای دریافت پروتئین از غذا، از بافت‌های عضلانی و سایر منابع پروتئین درونی استفاده کند. این کمبود پروتئین می‌تواند به ضعیف شدن فولیکول‌های مو منجر شود، زیرا موها برای رشد به مقدار زیادی پروتئین نیاز دارند. به علاوه، کمبود پروتئین باعث می‌شود موها نازک و شکننده شوند و مستعد ریزش باشند.
۳. کاهش مواد مغذی کلیدی
رژیم‌های لاغری که گروه‌های غذایی خاصی را حذف می‌کنند یا به شدت کالری را محدود می‌کنند، اغلب منجر به کمبود مواد مغذی مانند ویتامین‌های B، آهن، زینک، ویتامین D و اسیدهای چرب ضروری می‌شوند. این مواد برای حفظ سلامت موها و تغذیه فولیکول‌های مو ضروری هستند. برای مثال:
- آهن: کمبود آهن می‌تواند به کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون منجر شود که نقش اصلی در حمل اکسیژن به بافت‌ها دارند. فولیکول‌های مو برای رشد به اکسیژن نیاز دارند، و در صورت کمبود آهن، این فرایند مختل می‌شود.
- ویتامین‌های B به‌ویژه بیوتین: ویتامین‌های گروه B به تولید انرژی و متابولیسم مواد مغذی کمک می‌کنند و نقش مهمی در سلامت پوست و مو دارند. کمبود بیوتین، به ویژه در رژیم‌های محدود، می‌تواند مستقیماً باعث ریزش مو شود.
- زینک: این ماده معدنی برای تقسیم سلولی و ترمیم بافت‌ها حیاتی است. فولیکول‌های مو برای رشد به تقسیم سلولی مداوم نیاز دارند و کمبود زینک می‌تواند منجر به اختلال در این روند شود.
۴. افزایش هورمون‌های استرس‌زا
هنگامی که بدن تحت استرس غذایی قرار می‌گیرد، سطح هورمون‌های استرس مانند کورتیزول افزایش می‌یابد. این هورمون‌ها می‌توانند بر چرخه رشد مو اثر منفی بگذارند. موهای ما دارای یک چرخه طبیعی رشد، استراحت و ریزش هستند. افزایش سطح کورتیزول می‌تواند فولیکول‌های مو را از فاز رشد به فاز استراحت وارد کند، و این فاز استراحت طولانی‌تر شود. وقتی تعداد زیادی از فولیکول‌ها وارد فاز استراحت می‌شوند، به صورت ناگهانی و دسته‌جمعی می‌ریزند؛ پدیده‌ای که به آن "تلوژن افلوویوم" می‌گویند و در افرادی که رژیم‌های سخت می‌گیرند، شایع است.
۵. تغییر در متابولیسم هورمون‌ها و تاثیر آن بر مو
در برخی رژیم‌های سخت، متابولیسم هورمون‌های بدن نیز دچار اختلال می‌شود. به عنوان مثال، کاهش شدید چربی‌های سالم در رژیم می‌تواند بر تولید هورمون‌های ضروری مانند استروژن تأثیر بگذارد. این تغییرات هورمونی می‌تواند باعث نازک شدن مو و کاهش سرعت رشد آن شود، چرا که هورمون‌ها نقش تنظیم‌کننده در چرخه رشد مو دارند.
به طور کلی، ریزش مو در رژیم‌های لاغری معمولا نتیجه کمبودهای تغذیه‌ای، استرس و تغییرات هورمونی ناشی از محدودیت‌های غذایی است. برای پیشگیری از این عوارض، توصیه می‌شود رژیم‌های کاهش وزن با برنامه‌ریزی دقیق و تحت نظر متخصص تغذیه انجام شوند، تا بدن به تدریج و بدون کمبود مواد حیاتی به وزن مطلوب برسد.
حین رژیم، چگونه از ریزش مو جلوگیری کنیم؟ نقش طب سنتی در حفظ سلامت مو در رژیم‌های لاغری
حال که با علل ریزش مو در رژیم لاغری آشنا شدیم، شایان ذکر است که طب سنتی یکی از روش‌های ارزشمند برای حفظ سلامت مو در حین کاهش وزن ارائه می‌دهد. اگر شما نیز با این کشل دست و پنجه نرم می‌کنید و یا قصد دارید وارد پروسه یک رژیم شوید اما نمیخواهید سلامت موهای شما در خطر بیافتد، برخی از توصیه‌های طب سنتی که می‌توانند به کاهش ریزش مو کمک کنند، عبارتند از:
۱. استفاده از گیاهان دارویی و عصاره‌های طبیعی
گیاهان دارویی مانند گزنه، رزماری، آویشن و حنا از دیرباز به عنوان درمان‌های طبیعی برای تقویت موها مورد استفاده قرار می‌گیرند. گزنه به دلیل دارا بودن ویتامین‌ها و مواد معدنی مفید برای مو، از ریزش مو جلوگیری می‌کند. رزماری و آویشن نیز با افزایش جریان خون در پوست سر، به تغذیه و تقویت فولیکول‌های مو کمک می‌کنند.
۲. روغن‌های گیاهی و ماساژ پوست سر
روغن‌هایی مانند روغن زیتون، روغن نارگیل، روغن رزماری و روغن آرگان، علاوه بر اینکه موها را مرطوب می‌کنند، دارای ترکیبات مغذی و آنتی‌اکسیدانی هستند که به بهبود سلامت مو کمک می‌کنند. در طب سنتی، ماساژ پوست سر با این روغن‌ها به عنوان روشی برای تقویت مو و جلوگیری از ریزش آن توصیه می‌شود؛ این روش به لطف شبکه‌های اجتماعی، اخیرا در بین افراد محبوبیت پیدا کرده و با نام «روغن تراپی» نیز شناخته می‌شود که تاثیر بالایی بر کاهش ریزش مو و در عین حال، تقویت ریشه و ضخیم‌سازی مو دارد؛ نکته مهم این است که در روش روغن تراپی باید صبوری کرده و به‌طور مداوم (حداقل یک ماه) از این روش استفاده کنید، همچنین در ابتدای پروسه، ممکن است شاهد ریزش موی بیشتری باشید که جای نگرانی نیست، موهای ضعیف دچار ریزش می‌شوند تا با موهای سالم‌تر و قوی‌تر جایگزین شوند.
۳. نوشیدن دمنوش‌های خاص
برخی دمنوش‌ها مانند دمنوش بابونه و دمنوش نعناع به آرامش و کاهش استرس کمک می‌کنند. از آنجا که استرس یکی از عوامل موثر در ریزش مو است، کاهش آن می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از ریزش مو در زمان رژیم لاغری داشته باشد.
۴. مکمل‌های غذایی برای کاهش ریزش مو در رژیم لاغری
در صورتی که رژیم غذایی به تنهایی نتواند نیازهای تغذیه‌ای بدن را تامین کند، استفاده از مکمل‌های غذایی می‌تواند کمک‌کننده باشد. بیوتین، کلاژن، زینک و ویتامین D از جمله مکمل‌هایی هستند که می‌توانند به بهبود سلامت مو کمک کنند. با این حال، قبل از مصرف هر گونه مکمل غذایی، مشورت با پزشک متخصص ضروری است.
۵. تعادل در رژیم لاغری؛ کلید کاهش وزن بدون ریزش مو
رژیم لاغری نباید به صورت ناگهانی و شدید دنبال شود، زیرا بدن نیاز به زمان دارد تا به تغییرات جدید عادت کند. بهتر است در طول رژیم، به علائم بدن توجه کرده و در صورت مشاهده ریزش غیرعادی موها، تغییرات لازم در برنامه غذایی خود ایجاد کنید. تنظیم یک رژیم غذایی که در آن تعادل میان پروتئین، کربوهیدرات و چربی‌ها حفظ شود، به کاهش وزن تدریجی و پایدار کمک می‌کند.
رژیم‌های لاغری سالم و پایدار برای جلوگیری از ریزش مو
برای پیشگیری از ریزش مو، توصیه می‌شود رژیم‌های غذایی سختگیرانه و کم‌کالری را کنار گذاشته و به جای آن از رژیم‌های متعادل و متنوع استفاده کنید. رژیم‌های حاوی پروتئین بالا، کربوهیدرات‌های پیچیده، ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌توانند همزمان به کاهش وزن و حفظ سلامت مو کمک کنند. به عنوان مثال، مصرف مواد غذایی مانند ماهی، تخم‌مرغ، مغزها، سبزیجات برگ‌سبز و میوه‌های تازه می‌تواند بدن را از لحاظ تغذیه‌ای تأمین کند و ریزش مو را به حداقل برساند.
جمع‌بندی
رژیم لاغری ممکن است به سلامت و زیبایی موها آسیب بزند، اما با برنامه‌ریزی درست و آگاهی از نیازهای تغذیه‌ای بدن، می‌توان این خطر را به حداقل رساند. ترکیب یک رژیم غذایی متعادل با استفاده از روش‌های طب سنتی و توجه به مواد مغذی ضروری برای مو، کلید اصلی رسیدن به کاهش وزن و در عین حال حفظ سلامت مو است.
