هر آنچه که باید درباره اصطلاح کودک تروما زده بدانید!
می‌دونی تروما چیه؟ وقتی بچه‌ها دچار یه اتفاق یا شرایط خیلی سخت می‌شن، یه جور تاثیر عمیق روانی توی ذهنشون می‌مونه که بهش می‌گن «تروما». خب حالا کودک تروما زده یعنی چی؟ این همون بچه‌ایه که یه تجربه سخت و دردناک داشته، تجربه‌ای که شاید در کودکی، ذهنش نتونسته درست باهاش کنار بیاد و به همین خاطر آثارش توی احساسات و رفتارهای کودک باقی مونده.
تروما یعنی چی؟
قبل از اینکه بیشتر بریم تو جزئیات، اول باید بدونیم تروما چیست؟ تروما یعنی وقتی یه فرد، به‌خصوص یه کودک، با یه اتفاق یا تجربه‌ای روبرو می‌شه که اونقدر براش سنگینه که نمی‌تونه به‌راحتی باهاش کنار بیاد. مثلاً ممکنه یه کودک توی حادثه‌ای مثل تصادف یا زلزله حضور داشته یا حتی ممکنه شاهد خشونت، دعوای والدین یا از دست دادن یکی از عزیزانش باشه. این تجربه‌ها روی احساسات، افکار و حتی رفتار کودک تاثیر زیادی می‌ذارن و می‌تونن تا سال‌ها باهاش بمونن.
کودک تروما زده چه رفتاری داره؟
حالا که فهمیدیم تروما چیه، بریم سراغ کودک تروما زده. این بچه‌ها ممکنه یه سری رفتارای خاص از خودشون نشون بدن که شاید تو ندونی از کجا اومده! مثلاً یه کودک تروما زده ممکنه بی‌قراری کنه، ترس‌های عجیب و غریب داشته باشه یا حتی نتونه با بقیه خوب ارتباط برقرار کنه. بعضی از بچه‌ها که تروما رو تجربه کردن، احساساتشون رو پنهون می‌کنن و سعی دارن اصلاً در مورد اون اتفاق حرف نزنن، ولی از درون دارن رنج می‌کشن.
شاید ببینی که یه کودک تروما زده به‌راحتی عصبانی می‌شه یا دائماً نگران اتفاقاتی هست که حتی تو ذهنت هم نمیاد. مثلاً یه بچه‌ای که از دست دادن یکی از عزیزانش رو تجربه کرده، ممکنه مدام از ترس اینکه بقیه افراد خانواده‌ش رو هم از دست بده، نگران و مضطرب باشه.
زمینه ترومای کودک از کجا میاد؟
حالا بریم سراغ زمینه ترومای کودک. ممکنه بپرسی این تروما از کجا شروع می‌شه؟ خب، تروما ممکنه از هرجایی بیاد. بعضی از تروماها به خاطر اتفاقات بزرگ و ناگهانی مثل بلایای طبیعی یا حوادث ناگهانی هستن، ولی بعضی دیگه هم به خاطر تجربه‌های کوچیک و مداوم اتفاق می‌افتن. مثلاً اگه یه کودک توی محیطی بزرگ بشه که دائماً با دعوا و خشونت روبرو باشه، این خودش یه نوع تروماست.
همینطور، ممکنه تجربه‌هایی مثل طلاق والدین، جدایی از خانواده یا حتی زورگویی توی مدرسه هم باعث بشه یه کودک به مرور زمان دچار تروما بشه. در هر صورت، تروما یه تجربه شخصیه و هر بچه ممکنه به یه شکل بهش واکنش نشون بده.
چطور به کودک تروما زده کمک کنیم؟
خب حالا سوال اینجاست که چطور می‌تونیم به کودک تروما زده کمک کنیم؟ اولین قدم اینه که بهش گوش بدیم و احساساتش رو جدی بگیریم. خیلی مهمه که به عنوان یه بزرگسال یا والدین، بدونیم که کودک ممکنه نتونه مثل ما درباره احساساتش حرف بزنه، ولی از رفتارهاش می‌شه فهمید که چی داره بهش می‌گذره.
اگه بچه‌ای داری که فکر می‌کنی دچار تروما شده، حتماً باهاش درباره اون اتفاق حرف بزن. ولی اینو بدون که نباید مجبورش کنی درباره اون موضوع صحبت کنه. بذار خودش با تو احساس راحتی کنه و هر زمان که خواست، به تو اعتماد کنه و احساساتش رو بیان کنه.
یه نکته دیگه اینه که بچه‌ها به محیطی نیاز دارن که توش احساس امنیت کنن. باید براش یه فضای امن فراهم کنی که بتونه بدون نگرانی توش باشه و بهش حس آرامش بده. همچنین، در صورت نیاز می‌تونی از مشاور یا روان‌شناس کودک کمک بگیری تا بتونه به روش‌های تخصصی به کودک کمک کنه تا از این تجربه سخت عبور کنه.
چرا تروما رو نباید نادیده بگیریم؟
نکته خیلی مهم اینه که تروما رو نباید نادیده گرفت. چون اگه کودک به موقع و درست حمایت نشه، ممکنه این تروما توی بزرگسالی هم همراهش بمونه و مشکلات بیشتری براش ایجاد کنه. مثلاً ممکنه توی روابطش با بقیه دچار مشکل بشه یا حتی به افسردگی یا اضطراب مبتلا شه. به همین دلیل، باید خیلی زود اقدام کنی و به کودک کمک کنی که از این مرحله سخت بگذره.
حرف آخر
کودکان مثل گل‌های حساس و ظریف هستن و تروما می‌تونه این گل‌ها رو پژمرده کنه. ولی اگه به موقع بهشون توجه بشه و حمایت لازم رو دریافت کنن، می‌تونن دوباره به زندگی برگردن و رشد کنن. پس اگه احساس می‌کنی کودکی در اطرافت هست که تروما رو تجربه کرده، هیچ وقت این موضوع رو نادیده نگیر و از تمام روش‌هایی که گفتیم استفاده کن تا بهش کمک کنی. کودکانی که امروز از تروما عبور می‌کنن، فردا می‌تونن قوی‌تر و با اعتماد به نفس‌تر باشن.
