پیلینگ شیمیایی یا لایه برداری شیمیایی می‌تواند ظاهر آکنه، جای زخم، چین و چروک و آسیب‌های ناشی از آفتاب را کاهش دهد. آنها بسته به اینکه چقدر پوست را لایه برداری می‌کنند، به روش‌های مختلفی عمل می‌کنند.
این مقاله به انواع لایه بردارهای شیمیایی و نحوه عملکرد آنها می‌پردازد. همچنین به محصولات بدون نسخه که حاوی مواد مشابه هستند و ممکن است مؤثر باشند، نگاهی می‌اندازد.
لایه برداری شیمیایی چیست؟
پیلینگ شیمیایی، روشی برای جوانسازی پوست است که با استفاده از اسید برای حذف لایه های سطحی و معیوب پوست انجام می شود. این روش می تواند به طور موثری سلول های آسیب دیده پوست را از بین ببرد و ظاهری یکنواخت تر و شاداب تر به پوست در ناحیه تحت درمان بدهد.
در صورت انجام صحیح توسط متخصص پوست، پیلینگ شیمیایی می تواند به بهبود ظاهر پوست و کاهش قابل توجه جای زخم ها و لکه های هایپرپیگمانتاسیون کمک کند.
پوست ما از دو لایه اصلی تشکیل شده است: اپیدرم و درم. اپیدرم، لایه ی بیرونی قابل مشاهده، وظایف محافظتی را بر عهده دارد. درم که درست در زیر اپیدرم قرار گرفته، حاوی رگ های خونی، اعصاب، غدد و فولیکول های مو است.
لایه برداری شیمیایی می تواند بر هر دو لایه ی اپیدرم و درم تاثیر بگذارد. لایه بردارهای ملایم فقط سلول های مرده‌ی اپیدرم را از بین می‌برند، در حالی که لایه بردارهای قوی‌تر می‌توانند به لایه‌ی درم نیز نفوذ کنند و بخشی از آن را نیز جدا کنند.
متخصصان پوست ممکن است از لایه برداری شیمیایی برای رفع چروک ریز یا موارد زیر استفاده کنند:
- آکنه
- منافذ باز پوست
- جای زخم
- قرمزی
- روزاسه
- لک های تیره
نحوه انجام پیلینگ شیمیایی
لایه برداری
- مناطق ضخیم تر: متخصص پوست با یک اسکراب اسیدی لایه برداری را آغاز می کند. این کار معمولاً از چانه، بینی و گونه ها شروع می شود که پوست ضخیم تری دارند.
- مناطق نازک تر: سپس با احتیاط به سراغ نواحی ظریف تر مانند اطراف چشم و دهان می روند.
بعد از لایه برداری
- کاهش قرمزی: پس از اتمام لایه برداری، ممکن است از کمپرس خنک برای تسکین قرمزی و التهاب استفاده شود.
- مراقبت های بعد از درمان: متخصص پوست ممکن است دستورالعمل های خاصی برای مراقبت های بعد از درمان ارائه دهد. این موارد می تواند شامل استفاده از محلول سرکه رقیق یا مرطوب کننده بدون عطر برای چند روز بعد از درمان باشد.
بهبودی
- قرمزی و پوسته پوسته شدن: انتظار می رود پوست بعد از لایه برداری دچار قرمزی و پوسته پوسته شدن شود. این عوارض جانبی بسته به عمق و شدت لایه برداری، ممکن است 1 تا 2 هفته طول بکشد.
- مراقبت های بعد از درمان: برای تسریع روند بهبودی، باید صورت را خشک نگه دارید و از شستشو یا استفاده از شوینده صورت در 24 ساعت اول خودداری کنید. همچنین تا زمان بهبودی کامل پوست از آرایش استفاده نکنید.
انواع لایه برداری شیمیایی
لایه برداری شیمیایی بر اساس عمق لایه برداری پوست به سه دسته تقسیم می شود:
۱. لایه برداری سطحی
پزشکان پوست برای مشکلات پوستی که فقط لایه بالایی پوست (اپیدرم) را تحت تاثیر قرار می دهند، لایه برداری سطحی را توصیه می کنند. از آنجایی که لایه برداری سطحی به لایه های عمیق تر نفوذ نمی کند، خطر عوارض جانبی آن کمتر است و پوست به سرعت بهبود می یابد.
مدت زمان بهبودی لایه برداری سطحی ۱ تا ۷ روز است. در این مدت استفاده از ضد آفتاب بسیار مهم است. از آنجایی که لایه برداری سطحی ملایم ترین نوع است، ممکن است برای رسیدن به نتیجه دلخواه به ۵ جلسه نیاز داشته باشید. افراد می توانند هر ۲ تا ۵ هفته یکبار لایه برداری سطحی انجام دهند.
۲. لایه برداری متوسط
متخصصان پوست ممکن است لایه برداری متوسط را برای موارد زیر توصیه کنند:
- خطوط ریز
- آسیب پوستی ناشی از آفتاب
- لکه های تیره خفیف
- جای جوش های سطحی
مدت زمان بهبودی لایه برداری متوسط ۷ تا ۱۴ روز است. این نوع لایه برداری باعث ایجاد تورم می شود که تا ۴۸ ساعت پس از درمان بدتر می شود و ممکن است باعث ایجاد تاول شود. متخصص پوست محلولی را تجویز می‌کند که به بهبود پوست کمک می کند. همچنین مهم است که در طول دوره نقاهت از نور خورشید دوری کنید.
ممکن است متخصص پوست یک داروی ضد ویروس تجویز کند که فرد باید به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز مصرف کند. افراد می توانند بعد از ۵ تا ۷ روز آرایش کنند، اما تا زمان بهبود کامل پوست باید از قرار گرفتن مستقیم در معرض نور خورشید اجتناب کنند.
۳. لایه برداری عمیق
متخصصان پوست به طور معمول از لایه برداری شیمیایی عمیق استفاده نمی کنند. برای مشکلات مربوط به لایه های عمیق تر پوست، لیزر درمانی اغلب نتایج بهتری به همراه دارد.
با این حال، یک متخصص پوست ممکن است در صورت ابتلا به موارد زیر، لایه برداری عمیق را توصیه کند:
- آسیب شدید ناشی از آفتاب (درجه متوسط تا شدید)
- چین و چروک های متوسط تا شدید
- لکه های تیره متوسط تا شدید
به دلیل قدرت بالای لایه برداری عمیق، زمان بهبودی آن ۱۴ تا ۲۱ روز طول می کشد. فرد نیاز به موارد زیر دارد:
- استراحت در خانه
- مصرف داروی ضد ویروس به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز
- شستشوی پوست با محلول مخصوص، چهار تا شش بار در روز
- استفاده از پماد به مدت ۱۴ روز و سپس استفاده از مرطوب کننده غلیظ
- اجتناب از آرایش به مدت حداقل ۱۴ روز
- اجتناب از نور خورشید به مدت ۳ تا ۶ ماه
انواع اسید در لایه برداری شیمیایی
لایه بردارهای شیمیایی می توانند حاوی انواع مختلف اسید باشند، از جمله:
- اسیدهای آلفا هیدروکسی (AHA): برخی از نمونه ها عبارتند از اسید گلیکولیک، اسید لاکتیک و اسید سیتریک. لایه بردارهای خانگی اغلب حاوی این اسیدها هستند.
- اسیدهای بتا هیدروکسی (BHA): اسید سالیسیلیک یک نمونه از این نوع اسید است و به طور خاص برای پوست های مستعد آکنه و منافذ باز مفید است.
- اسید تری کلرواستیک (TCA): پزشکان پوست به طور معمول از این اسید در لایه برداری های متوسط یا عمیق استفاده می کنند.
- فنول: این ماده شیمیایی قوی در لایه برداری های عمیق کاربرد دارد.
عوارض جانبی پیلینگ شیمیایی
عوارض جانبی لایه برداری شیمیایی می تواند خفیف باشد. با این حال، برخی از افراد عوارض جانبی ماندگاری را تجربه می کنند، مانند:
- قرمزی که ماه ها طول می کشد
- لکه های تیره موقت پوست
- لکه های روشن دائمی روی پوست
- جای زخم
بهترین راه برای جلوگیری از این موارد مراجعه به یک متخصص پوست باتجربه و رعایت دقیق دستورالعمل های مراقبت بعد از درمان است.
ریسک پیلینگ شیمیایی بر اساس رنگ پوست
بسیاری از متخصصان پوست هنگام انتخاب نوع لایه برداری ، از اسکیل فیتزپاتریک (Fitzpatrick scale) استفاده می کنند. این مقیاس پوست را بر اساس شش نوع طبقه بندی می کند:
- پوست سفید که همیشه می سوزد و هرگز برنزه نمی شود
- پوست سفید که معمولا می سوزد و به راحتی برنزه نمی شود
- پوست سفید تیره که ممکن است کمی بسوزد و برنزه شود
- پوست قهوه ای متوسط که به ندرت می سوزد و به راحتی برنزه می شود
- پوست قهوه ای تیره که به ندرت می سوزد و به راحتی برنزه می شود
- پوست سیاه که نمی سوزد و به راحتی برنزه می شود
افراد با تیپ های پوستی ۱، ۲ یا ۳، ریسک پایین تری برای تغییر رنگ پوست یا ایجاد جای زخم در اثر لایه برداری شیمیایی دارند. این بدان معنی است که هر نوع لایه برداری برای آنها بی خطر باشد.
افراد با تیپ های پوستی ۴، ۵ یا ۶، ریسک بالاتری برای ایجاد تغییر رنگ شدید پوست یا جای زخم در اثر لایه برداری دارند. به همین دلیل، مراجعه به یک متخصص پوست که تجربه لایه برداری شیمیایی روی پوست های تیره را دارد، بسیار مهم است.
به طور کلی، لایه برداری های سطحی برای افراد با پوست قهوه ای یا سیاه بی خطر هستند. با این حال، این ریسک با لایه برداری های عمیق تر افزایش می یابد.
یک متخصص پوست باید تجربه کافی داشته باشد و هنگام انجام لایه برداری متوسط روی فردی با پوست قهوه ای یا سیاه، احتیاط زیادی به خرج دهد. به دلیل خطر بالای تغییر رنگ پوست و جای زخم، آنها نباید لایه برداری عمیق را توصیه یا انجام دهند.
پیلینگ شیمیایی در خانه
بسیاری از محصولات موجود در بازار حاوی همان ترکیباتی هستند که در لایه برداری‌های شیمیایی استفاده می‌شوند. با این حال، غلظت اسید آنها پایین‌تر است و به همین دلیل به مرور زمان پوست را لایه برداری می‌کنند.
محصولات حاوی مواد زیر ممکن است پوست را به روشی مشابه با لایه برداری حرفه‌ای لایه برداری کنند، اما نتایج آنها کمتر چشمگیر خواهد بود:
- اسید گلیکولیک: این اسید می‌تواند رنگدانه‌های سطحی، علائم خفیف پیری، خطوط ریز و آسیب‌های ناشی از آفتاب را درمان کند.
- اسید لاکتیک: این اسید نیز برای آسیب‌های جزئی ناشی از آفتاب، خطوط ریز و هایپرپیگمنتاسیون مفید است. اثرگذاری آن مشابه اسید گلیکولیک است.
- اسید ماندلیک: این اسید برای درمان قرمزی سطحی و ناهمواری رنگ پوست موثر است.
- اسید سالیسیلیک: این اسید می‌تواند به پوست چرب یا مستعد آکنه کمک کند.
