ژن پدر غالبه یا مادر؟
صفات ارثی از پدر و مادر از اون چیزاییه که از بدو تولد تا آخر عمر می‌تونه موضوع بحث تو خانواده باشه. همین که جواب تست بارداری مثبت می‌شه اینکه بچه اول به کی میره؟ ژن پدر غالبه یا مادر؟ رنگ چشم از پدر به ارث میرسه یا مادر؟ و اینکه رنگ پوست از پدر به ارث میرسه یا مادر؟ بحث داغ میون خانواده‌ها می‌شه. اما کمتر کسی می‌دونه از نظر علمی صفاتی که از پدر به ارث میرسه و صفاتی که از مادر به ارث میرسه مشخصه یا نه. برای همین ما در اینجا سعی کردیم اطلاعات مفیدی در این زمینه جمع‌آوری کنیم.
صفات ارثی از پدر و مادر یا ژنتیک چیه؟
صفات ارثی از پدر و مادر تمام صفات جسمی و اخلاقیه که در قالب ژن از پدر و مادر به فرزند میرسه. بر اساس علم ژنتیک هر فرد دارای ۴۶ کروموزوم یا بهتره بگیم ۲۳ جفت کروموزوم هست. در هر جفت کروموزوم یکی از پدر و یکی از مادر به فرزند میرسه. پس در ظاهر عدالت کاملاً در این زمینه برقراره. اما نکته مهم تفاوت بین ژن غالب و مغلوبه. برخلاف اون چیزی که ما تصور می‌کنیم ژن پدر یا ژن مادر غالب نیست. بلکه در مورد صفات مختلف ژن غالب مشخصه و مهم نیست که در پدر باشه یا مادر به هر حال اون ژن به نسل بعدی منتقل می‌شه.
مثلاً در مورد رنگ چشم، رنگ چشم سبز و آبی همیشه در برابر رنگ چشم قهوه‌ای مغلوبه. پس اگه یکی از والدین ناقل ژن رنگ چشم قهوه‌ای باشند رنگ چشم فرزند حتماً قهوه‌ای می‌شه. اما اگر هر دو نفر ناقل ژن مغلوب یعنی مثلاً رنگ چشم آبی باشند رنگ چشم فرزندشون آبی می‌شه. در برخی صفات هم وابستگی به کروموزوم X یا Y تعیین کننده است. مثلاً در مسئله جنسیت، مادر فقط دو کروموزوم X داره اما پدر ممکنه کروموزوم X یا Y داشته باشه. پس اگه پدر کروموزوم X داشته باشه فرزند دختر و اگه کروموزوم Y داشته باشه فرزند پسر می‌شه. در نتیجه جنسیت رو همیشه ژن پدر تعیین می‌کنه.
صفاتی که از پدر به ارث میرسه کدام است؟
همین اول باید بگیم در مورد اغلب صفات ارثی از پدر و مادر هیچ قطعیتی وجود نداره. یعنی نمی‌شه گفت حتماً این صفت از پدر به فرزند منتقل می‌شه. اما معمولاً ژن پدر در این صفات غالبه:
جنسیت
در تعیین جنسیت بچه پدر نقش کاملاً تعیین کننده داره. اگه پدری برادران زیادی داشته باشه و در خانواده‌اش، پسردار شدن رایج باشه احتمال زیاد فرزند او هم پسر می‌شه.
قد
قد فرزند تحت تأثیر ژن‌های هر دو والد قرار داره اما تحقیقات نشون داده ژن پدر در این مورد هم ژن غالبه و تأثیر بیشتری داره.
خصوصیات مردانه
خصوصیات مردانه در پسرها از کروموزوم Y متعلق به پدر ایجاد می‌شه. بنابراین از لحاظ خصوصیات جنسیتی نیز پسرها کاملاً مشابه پدرشون هستند.
ذخایر چربی
ذخایر چربی بدن هم در فهرست صفاتی که از پدر به ارث میرسه دیده می‌شه. دو نوع چربی در بدن انسان وجود داره. میزان چربی سفید یا همون چربی اضافه بدن توسط پدر به فرزند منتقل می‌شه. پس می‌شه گفت مشکلاتی مثل چاقی، فشار خون و مشکلات قلبی هم از پدر به فرزند به ارث میرسه.
صفاتی که از مادر به ارث میرسه.
در میان صفات ارثی از پدر و مادر معمولاً اون صفاتی که توسط کروموزوم X تعیین می‌شن از مادر به ارث می‌رسن. مهمترین این صفات عبارتند از:
ضریب هوشی
هوش بچه‌ها یکی از اون مواردیه که در فهرست صفاتی که از مادر به ارث میرسه دیده می‌شه. در واقع ضریب هوشی فرزند توسط ژن‌های مادر تعیین می‌شه. پس احتمال اینکه مادر باهوش بچه باهوشی داشته باشه خیلی زیاده. البته به طور کلی ۴۰ درصد هوش افراد ارثیه و مابقی اون اکتسابیه.
عیوب انکساری چشم و کوررنگی
ساختار چشم، مشکلات بینایی و کوررنگی از جمله صفاتیه که به کروموزوم X و در نتیجه ژن‌های مادر وابسته است. البته این وراثت در پسرها بیشتره چون در دخترها ممکنه کروموزوم X پدر غالب باشه و بتونه اون مشکل رو از بین ببره.
خصوصیات ظاهری
تحقیقات نشون داده بیشتر بچه‌ها از لحاظ ویژگی‌های ظاهری مثل رنگ مو، رنگ پوست و حالت مو بیشتر به مادر شباهت دارند.
خصوصیات زنانه
خصوصیات زنانه برای دخترها هم در فهرست صفاتی که از مادر به ارث میرسه دیده می‌شه. در اغلب اوقات مواردی مانند زمان قاعدگی و زمان یائسگی در دخترها کاملاً مشابه مادره.
متابولیسم
در فرایند متابولیسم یا سوخت و ساز در بدن یک فرد هم ژن مادر نقش بسیار مهمی داره. این همون چیزیه که با عنوان استعداد چاقی در میون مردم شناخته می‌شه.
خلق و خو
خصوصیات اخلاقی و خلق و خو در دختران هم در فهرست صفاتی که از مادر به ارث میرسه قرار داره.
صفات ارثی از پدر و مادر قابل پیش‌بینی هست؟
در علم ژنتیک و صفات ارثی از پدر و مادر صحبت از احتماله هیچ قطعیتی وجود نداره. به خصوص اینکه بیشتر صفات ما ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیک هستند. پس بهتره فقط در مواردی مثل بیماری‌های ارثی به فکر مداخله و پیشگیری باشیم.
