سرمایه‌گذاری در دارایی و بازارهای مختلف همیشه با مفهوم ریسک همراه است و اساسا سطح ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار است که منجر به انتخاب بازار و دارایی مورد نظر برای سرمایه‌گذاری می‌شود.
از این رو همواره توصیه می‌شود قبل از سرمایه‌گذاری در یک دارایی مشخص، از سطح ریسک‌پذیری خود و میزان ریسک دارایی مورد نظر اطلاع یافته و سپس اقدام به سرمایه‌گذاری کنید. در این مقاله با فرض ریسک‌گریز بودن سرمایه‌گذار به آموزش بورس و آموزش سرمایه‌گذاری کم ریسک در بازار سهام می‌پردازیم.
ریسک در بازار مالی چیست؟
زمانی که از ریسک در بازار مالی صحبت به میان می‌آید، اغلب منظور افراد، تغییرات ناگهانی و غیرمنتظره در ارزش دارایی‌هاست. بر همین اساس می‌توان انواع دارایی‌ها و بازارهای مالی را براساس ریسک‌های آن‌ها طبقه‌بندی کرد.
منظور از سرمایه‌گذاری کم ریسک چیست؟
بهتر است ابتدا تعریف مشخصی از سرمایه‌گذاری کم ریسک ارائه شود. در ادبیات مرسوم سرمایه‌گذاری، زمانی که حرف از سرمایه‌گذاری کم ریسک به میان می‌آید، منظور سرمایه‌گذاری در حوزه‌هایی است که احتمال کاهش سرمایه از میزان آغازین آن، صفر یا نزدیک به صفر است و اصل سرمایه افت خاصی را تجربه نمی‌کند. در این مبحث، حفظ اصل سرمایه، مهمترین قید در انجام سرمایه‌گذاری خواهد بود.
ویژگی سرمایه‌گذاری کم ریسک چیست؟
یکی از راه‌هایی که می‌توان سرمایه‌گذاری کم ریسک را شناسایی کرد، از طریق شناخت ویژگی‌های آن و بررسی دارایی‌ها از نظر برخورداری این ویژگی‌هاست. به صورت کلی می‌توان گفت سرمایه‌گذاری کم ریسک مزیت‌های زیر را دارد:
حفظ اصل سرمایه:
همان‌طور که گفته شد مهمترین ویژگی یک سرمایه‌گذاری کم ریسک، حفظ اصل سرمایه در طول دوران سرمایه‌گذاری و عدم کسب زیان است.
نوسانات قیمتی کم:
معمولا دارایی‌هایی که به عنوان یک سرمایه‌گذاری کم ریسک تلقی می‌شوند، دامنه نوسان زیادی را تجربه نکرده و در یک محدوده‌ی اندک تغییرات قیمتی دارند، دقیقا بر خلاف دارایی‌های پرریسک که نوسانات بالای قیمتی را تجربه می‌کنند.
بازده ثابت:
از آنجایی که توقع می‌رود این کلاس از دارایی‌ها، حداقل به اندازه نرخ بدون ریسک(risk-free) بازدهی داشته باشند، معمولا نسبتی از آن را به صورت بازده ثابت برای دوره مورد نظر، در اختیار سرمایه‌گذاران خود قرار می‌دهند.
نقدشوندگی بالا:
به دلیل اینکه این دارایی‌ها معمولا حداقل بازدهی بدون ریسک را پوشش می‌دهند، همواره سرمایه‌گذاران حقیقی و نهادی فعال قابل توجهی دارند و از این منظر در بازارهای مالی نقدشوندگی بالایی دارند.
کاهنده ریسک پرتفوی:
معمولا یکی از دارایی‌هایی که برای کاهش ریسک پرتفوی سرمایه‌گذاری می‌تواند استفاده شود همین دارایی‌های کم ریسک است؛ زیرا با بازدهی ثابتی که دارند، می‌توانند جریان آورده با ثباتی را ایجاد کنند و از این طریق ریسک پرتفوی را تقلیل دهند.
بهترین روش‌های سرمایه‌گذاری کم ریسک چیست؟
سرمایه‌گذاران براساس تمایلات شخصی و سطح آگاهی که دارند، اقدام به انتخاب روش‌های مختلف سرمایه‌گذاری کم ریسک می‌کنند. معمولا متداول‌ترین روشی که در بین مردم برای سرمایه‌گذاری کم ریسک وجود دارد، بهره‌مندی از خدمات بانک‌ها در کشور است.
افراد با مراجعه به بانک‌ها و افتتاح حساب سپرده‌گذاری که دارای دو نوع کوتاه مدت یا بلند مدت است، در ازای سرمایه‌گذاری خود، سودِ مشخصی را دریافت می‌کنند که نرخ آن توسط بانک مرکزی اعلام می‌شود.
سودی که بانک‌ها براساس قراردادهای سپرده‌گذاری به سرمایه‌گذارن پرداخت می‌کنند، به صورت سالانه محاسبه شده و در هر ماه پرداخت می‌شود و دارای نرخ شکست معینی خواهد بود.
بهترین سرمایه‌گذاری‌های کم ریسک در بورس کدامند؟
در بازار سرمایه ایران نیز ابزارهای مناسبی برای سرمایه‌گذاری کم ریسک وجود دارد که در ادامه برخی از این موارد توضیح داده می‌شود:
صندوق‌های درآمد ثابت بورسی
-
- یکی از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس، صندوق‌های درآمد ثابت هستند که سرمایه‌گذاران با خرید واحدهای این صندوق‌ها می‌توانند یک سرمایه‌گذاری کم ریسک انجام داده و بازده ثابتی را دریافت کنند. با ثبت نام در بورس و سجام امکان خرید این صندوق ها را از کارگزاری ها خواهید داشت.
- واحدهای این صندوق‌ها به دو صورت صدور-ابطالی یا ETF قابل خریداری هستند. واحدهای صندوق‌های ETF را می‌توان از پنل تمام کارگزاری‌ها خریداری کرد و به فروش رساند، اما برای صندوق‌های صدور-ابطالی فقط باید به سایت همان صندوق یا پلتفرم ارائه دهنده آن مراجعه کرد.
- برخی از این صندوق‌ها دوره تقسیم سود دارند که اغلب ماهانه است و برخی دوره تقسیم سود ندارند که معمولا صندوق‌هایی که تقسیم سود ندارند، به دلیل برخورداری از سود مرکب، بازدهی بالاتری را محقق می‌کنند.
- سود این صندوق‌ها بر خلاف بانک‌ها، به صورت روزشمار و بدون نرخ شکست است. به این صورت که هر زمان سرمایه‌گذار اقدام به فروش واحدهای سرمایه‌گذاری خود کند، سود سرمایه‌گذاری با احتساب همان روز، محاسبه شده و پرداخت می‌شود.
- به صورت کلی توقع می‌رود سودی که از طریق این صندوق‌های بورسی به سرمایه‌گذارانشان تعلق می‌گیرد، از سود پرداختی بانک‌ها بیشتر باشد.
واحدهای عادی صندوق‌های اهرمی
-
- صندوق‌های اهرمی نوعی از صندوق‌های سهامی هستند که با هدف کسب بازدهی بیشتر از بازار سهام ایجاد شده‌اند.
- این صندوق‌ها دارای دو نوع واحد سرمایه‌گذاری عادی و ممتاز هستند. واحدهای ممتاز به صورت ETF از پنل تمام کارگزاری‌ها قابل معامله بوده و پر ریسک هستند، زیرا نوسانات بیشتری را نسبت به بازار سرمایه تجربه می‌کنند.
- واحدهای عادی این صندوق‌ها که به صورت صدور و ابطالی معامله می‌شوند، بدون ریسک بوده و مانند صندوق‌های درآمد ثابت بازدهی مشخصی دارند.
صندوق‌های سهامی بورسی
-
- این صندوق‌ها در اوراق بهادار مبتنی بر سهام سرمایه‌گذاری می‌کنند؛ از این رو به دلیل ماهیتی که دارند، نمی‌توانند بدون ریسک قلمداد شوند اما توقع می‌رود بر اساس مدیریت حرفه‌ای و شناخت کافی از بازارها، ریسک کمتری نسبت به سرمایه‌گذاری مستقیم در سهام را برای سرمایه‌گذاران صندوق ایجاد کنند.
- اگر سرمایه‌گذار، ریسک‌گریز تلقی می‌شود، بهتر است از انواع صندوق‌ها برای سرمایه‌گذاری استفاده نکند.
صندوق‌های سهامی تضمین اصل سرمایه
-
- این صندوق‌ها نیز بخش زیادی از پرتفوی سرمایه‌گذاری خود را به اوراق بهادار مبتنی بر سهام اختصاص می‌دهند و نوسانات قیمتی مبتنی بر بازار سهام را تجربه خواهند کرد اما ویژگی این صندوق‌ها در این است که اگر سرمایه‌گذار برای مدت مشخصی(مانند 3 تا 6 ماه) واحدهای سرمایه‌گذاری خود را نگهداری کند، اصل سرمایه توسط صندوق، تضمین می‌شود و از نزول ارزش در بازار سهام محفوظ خواهد بود.
- این صندوق‌ها برای سرمایه‌گذارانی که می‌خواهند فقط از نوسانات مثبت بازار سرمایه بهره‌مند شوند، مناسب است اما برای سرمایه‌گذارانی که می‌خواهند حتما حداقلی از بازدهی را کسب کنند، گزینه مناسبی نیست و بهتر است از همان صندوق‌های درآمد ثابت استفاده کنند.
کاهش ریسک سرمایه‌گذاری با کسب دانش و اطلاعات تحلیلی
مقوله ریسک در بازارهای مالی دارای ابعاد گسترده و فاکتورهای بسیاری است که توجه کردن به آن‌ها نیازمند کسب دانش و تجربه است. از این رو همواره بهترین راه برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاری یا برخورداری از ریسک معقول در کنار کسب بالاترین بازده، افزایش دانش فرد سرمایه‌گذار در این حوزه است.
